Tip 2 diyabetik hastalarda düşük ve yüksek karbonhidratlı diyetlerin kan şekeri regülasyonuna etkisi

Abstract

VIII. ÖZET Bu çalışmada diyet ile yağ ve protein kısıtlaması gerektirecek herhangi bir komplikasyo nu olmayan gönüllü tip 2 diyabetik 10 hastaya (5 erkek, 5 kadın; kronolojik yaş ortalaması 53.8±7.1 yıl, diyabet süresi ortalaması 4.4±3.6 yıl, ağırlık ortalaması 73.2±9.0 kg, beden kitle in deks ortalaması 28.3+2.2 kg/m2) 30 günlük sürelerle düşük karbonhidratlı ve yüksek karbonhid ratlı diyet programlarının açlık ve postprandial kan şekeri, insulin ve lipid parametrelerine etkileri karşılaştırmalı olarak incelendi. Hastalara 1400-2000 kalori/gün arasında değişen (% 30'u 1400 kalori/gün, % 30'u 1600 kalori/gün, % 30'u 1800 kalori/gün, % 10'u 2000 kalori/gün) diyetler 30 günlük periyodlarla dü şük karbonhidratlı (% 42.3±1.1; 173±21.4 gr/gün) ve yüksek karbonhidratlı (% 57.4±0.7; 234±30.2 gr/gün) test diyetleri olarak verildi. Hastalardan, daha önce uyguladıkları diyetin kahvaltısı ile başlangıçta, düşük karbonhid ratlı (% 42.3±1.7; 44±7.6 gr) ve yüksek karbonhidratlı (% 57.212.0; 59±7.6 gr) test kahvaltısın dan önce alınan açlık kan örneklerinde glisemi (AKŞ), insülinemi, glikozillenmiş hemoglobin (HbA1C), früktozamin ve lipid parametreleri (HDL, LDL, VLDL kolesterol, total kolesterol ve trigliserid) incelendi. Test kahvaltılarının bitimi 0'ıncı dakika kabul edilerek 120'nci dakikada (postprandial) alınan kan örneklerinde tokluk kan şekeri (TKŞ) ve tokluk insülin ölçümleri yapıldı. Çalışmamızda bir aylık düşük karbonhidratlı diyet (DKD) uygulaması ile vücut ağırlığı ve beden kitle indeksi değerlerinde anlamlı bir değişiklik olmamasına karşın, aynı süre yüksek karbonhidratlı diyet (YKD) uygulaması sonunda hem vücut ağırlığında hem de beden kitle indeks değerlerinde istatistiksel olarak çok anlamlı düşüş saptanmıştır (p<0.001). Düşük karbonhidratlı diyet programı uygulamasında, açlık kan şekeri 139.1 ±40.8 mg/dl, açlık insülinemisi 15.6±8.1 u,U/ml, tokluk glisemisi 167.0±55.1 mg/dl, tokluk insülinemisi 37.4±22.0 uU/ml bulunmuş ve başlangıç değerlerine göre istatistiksel bir anlamlılık saptanama mıştır. Buna karşılık yüksek karbonhidratlı diyet programı uygulamasında açlık glisemisi 138.3±30.6 mg/dl, açlık insülinemisi 9.2±4.4 uU/ml, tokluk glisemisi 179.8±40.4 mg/dl, tokluk insülinemisi 40.6±24.9 u,U/ml bulunmuş ve açlık insülin düzeylerinde düşük karbonhidratlı diyete göre azalma saptanmıştır (p<0.05).- 68 HbA1C düzeyleri düşük karbonhidratlı diyet programı uygulamasında % 7.7'den % 8.3'e yükselmiş, buna karşılık yüksek karbonhidratlı diyet programı sonunda bu değer % 7.8'e kadar in miştir. Başlangıç früktozamin değerleri 3.5±0.9 mmol/l bulunmuştur. Düşük karbonhidratlı diyet programı sonrasında bu değer 2.9±0.5 mmol/1'ye düşmüş, yüksek karbonhidratlı diyet programı sonrasında ise 2.8±0.8 mmol/lt olarak bulunmuştur. Her iki parametredeki değişiklikler istatistik sel anlamlılık sınırında bulunmamakla birlikte yüksek karbonhidratlı diyet uygulaması ile frükto zamin değerlerinde başlangıca göre anlamlı düşüş saptanmıştır (p<0.05). Düşük karbonhidratlı diyet programı uygulaması ile total kolesterol ve LDL kolesterol düzeylerinde başlangıca göre yükselme (sırası ile total kolesterol için 212±50.2 ve 228.7±45.4; LDL kolesterol için 123±45.3 ve 138.6±44.2) saptanırken, yüksek karbonhidratlı diyet programı uygulaması ile total kolesterol düzeylerinde azalma (228±45.4 ve 221.5±45.0), LDL kolesterol dü zeylerinde ise yükselme (138.6±44.2 ve 141.4±44.2) saptanmıştır. HDL kolesterol düzeyinde yüksek karbonhidratlı diyet sonrasında başlangıç değerlerine göre anlamlı bir azalma saptanmış (p<0.05), VLDL kolesterol ve trigliserid düzeylerinde ise, yüksek karbonhidratlı diyet programı uygulaması ile düşük karbonhidratlı diyet periyoduna göre anlamlı azalma bulunmuştur (p<0.02). Sonuç olarak, Tip 2 diyabetik hastalarda yüksek karbonhidratlı diyet uygulamasının kan glikoz regülasyonu üzerine olumsuz bir etkisi olmadığı, kilo kaybım sağlayarak obez hiperinsüli nemik diyabetiklerde açlık hiperinsülinemisini normale döndürdüğü, böylece ateroskleroz için risk faktörü olan hipertrigliseridemiyi ve aşın VLDL üretimini azalttığı saptanmıştır. Bütün bu bulgulara dayanarak, obez Tip 2 diyabetiklerin diyet tedavisinde % 55-60 karbonhidrat içeren diyetlerin metabolik kontrolün sağlanmasında yararlı olacağı sonucuna varıl mıştır.

69 - SUMMARY The effects of a high-carbohydrate and a low-carbohydrate diet on fasting and postprandial blood glucose insulin and lipid levels in diabetes were investigated in 10 volunteer type 2 diabetics with no complications requiring such therapy. The patients received diets (total calories between 1400-2000 kcal/day; 3 patients 1400 kcal/day, 3 patients 1600 kcal/day, 3 patients 1800 kcal/day, one patient 2000 kcal/day) with low- carbohydrate content (% 42.3±1.1; 173±21.4 g/day) and high-carbohydrate content (% 57.4±0.7; 234±30.2 g/day) for 30 days. Fasting morning blood glucose levels were obtained for glucose, insulin, glycated hemoglobin (HbAjc), fructosamine and lipid (HDL, LDL, VLDL cholesterol, total cholesterol, total triglyceride) measurements. After 120 minutes following breakfast (either low carbohydrate: % 42.3±1.7; 44±7.6 g or high carbohydrate: % 57.2±2.0; 59±7.6 g) blood samples were taken for postprandial glucose and insulin measurements. A low-carbohydrate-diet for 1 month had no significant effects on body weigh and body mass index whereas a high-carbohydrate diet caused a nightly significant decrease in both parameters (p<0.001). A low-carbohydrate diet program, mean fasting and postprandial glucose and insulin levels were 139.1±40.8 mg/dl, 15.62±8.1 uU/ml and 167±55.1 mg/dl, 37.4±22.0 uU/ml respectively; there was no significant difference between fasting and postprandial levels. In the high-carbohydrate diet program, the corresponding values were 138.3±30.6 mg/dl, 9.17 u.U/ml and 179.8±40.4 mg/dl, 40.6±24.9 u.U/ml; the fasting insulin levels were significantly lower in comparison to the low-carbohydrate diet program (p<0.05). In the low-carbohydrate diet program, the mean HbAjC level rose from % 7.7 to % 8.3; at the end of the high-carbohydrate diet program, this value was % 7.8. The initial fructosamine level was 3.5±0.9 mmol/1. At the end of the low-carbohydrate diet program the value was 2.9±0.5 mmol/1; at the end of the high-carbohydrate program the fructosamine level was 2.8±0.8 mmol/l. Although the changes did not reach statistical significance, with the high-carbohydrate program, there was a statistically significant decrease in comparison to the initial levels (p<0.05).70 In the low-carbohydrate diet group, cholesterol and LDL-cholesterol increased (total cholesterol from 212±50.2 to 228.7±45.4, LDL-cholesterol from 123±.45.3 to 138±44.2). Whereas in the high-carbohydrate diet group, total cholesterol decreased (from 228±45.4 to 221.5±45.0) and LDL-cholesterol increased (from 138.6±44.2 to 141.4±44.2). HDL-cholesterol decreased significantly following high-carbohydrate diet program (p<0.05). There were significant decreases in VLDL-cholesterol and triglyceride levels during the high-carbohydrate diet program in comparison to the low-carbohydrate diet program (p<0.02). In conclusion, a high-carbohydrate diet does not have detrimental effects on blood glucose regulation; it restores fasting hyperinsulinemia in obese hyperinsulinemic diabetics by inducing weigh-loss and consequently attenuates hypertriglyceridemic and increased VLDL which are risk factors for atherosclerosis. A diet with a 55-60% carbohydrate content may have beneficial effects in achieving metabolic control in type 2 diabetics.