İnsanın çevre üzerindeki etkisi: İstanbul örneği

Abstract

Kadim bir geçmişe sahip bulunan ve uzun zaman dilimleri boyunca küresel bir şehir ve medeniyetlerin merkezi olan İstanbul çalışma sahasını teşkil etmektedir. Büyük bir aglomerasyon sahası olan İstanbul?da son dönemde insanın çevre üzerindeki değiştirici rolü dikkat çekmeye başlamıştır. Son dönemde ekoloji, çevre koruma, sürdürülebilir çevre kavramlarının kamuoyunda gündem oluşturduğu İstanbul?da insan ve çevre ilişkilerinin değerlendirilmesi çalışmanın başlıca amacını meydana getirmektedir. Böylece müphem tartışmaların ortasında bilimsel bir çizgi sunmak hedeflenmiştir.Çalışmanın birinci bölümünde; İstanbul?da İnsanın çevre üzerinde değiştirici rolünün geçmişten günümüze kadar geçirdiği aşamalar üzerinde durulmuştur. Nüfus artış sürecinin zaman içinde aldığı yol, buna bağlı olarak İstanbul?un planlanma süreci ve İstanbul?un önemi ve çekiciliği üzerinde durulmuştur. İkinci bölümünde İnsanın çevre üzerindeki değiştirici etkisine örnekler verilerek detaylandırılmıştır. Yeşil alanların dağılışı ve zaman içindeki değişimi, yapılaşma özellikleri gibi İstanbul?un arazi kullanım özellikleri belirlenmiştir. Bunun yanında insanın etkisiyle değişen kıyı jeomorfolojisi İstanbul?da maden ocakları ve bunun fiziki coğrafya üzerindeki etkileri incelenmiştir. İnsanın su alanları üzerindeki etkisi baraj gölleri ve akarsuların yanı sıra Haliç projesi kapsamında ortaya konulmuştur. Böylece hidrografya üzerindeki insanın etkisi saptanmıştır. Üçüncü bölümde İstanbul?da yaşayan insanların buradaki çevre konularına olan duyarlılıkları ve çevre projelerine bakış açıları ve farkındalıkları yapılan bir anketle saptanmaya çalışılmıştır. Çevre koruma ve ihtiyaç çizgisinde halkın tercihi değerlendirilmiştir.Anahtar kelimeler: İstanbul, Çevre, İnsan-Çevre ilikisi, Arazinin deiimi

The study area is constituted by Istanbul, a city which has an ancient history and has been a global city for long periods of time and the heart of many civilizations. The alterative role human beings have played in the environment in Istanbul, a great agglomeration field, has recently started to draw some kind of attention. The basic aim of this study is to review the human-environment relationship in Istanbul where the notions of ecology, environment protection and sustainable environment have recently become a current issue in the public opinion. It thus aims to manifest a scientific line in the midst of obscure arguments.The first part of the study lays stress on the phases that human beings' alterative role in Istanbul's environment have gone through from past to present. It lays stress on the headway the population growth process has made in time and accordingly the process of Istanbul's planning, as well as its beauty and attractiveness. The second part details the subject by exemplifying human beings' alterative effect on the environment. It determines the features of Istanbul's land use such as the distribution of green areas and their change in time, and the structuring. It also analyzes the coastal geomorphology changed by human effect, the mine pits in Istanbul and their effect on the physical geography. It presents the human effect on water areas within the context of dam lakes and rivers as well as the Golden Horn project. It thusly determines the human effect on hydrography. The third part includes a survey on Istanbul residents' sensitivity, viewpoint and consciousness concerning environmental projects. The public choice is reviewed in line with environment protection and need.Key words: Istanbul, environment, human-environment relationship, the change of land