Besi sığırcılığında yaygın olarak kullanılan yem maddelerinde nitrat ve nitrit oranlarının saptanması ve rasyondaki nitrat miktarının kandaki B-karoten, A vitamini ve diğer bazı parametreler üzerine etkisinin incelenmesi

Abstract

ÖZET Araştırmada önce Marmara Bölgesi'nin değişik yörelerinden temin edilen saman, kura ot, yaş şeker pancarı posası, yulaf, arpa, mısır ve buğday olmak üzere toplam 65 yem örneği nitrat ve nitrit yönünden incelenmiştir. En yüksek nitrat miktarı 3039. 10 ppm ile yaş şeker pancarı posasında, en düşük nitrat miktarı ise 38.83 ppm ile mısırda bulunmuştur. Araştırmanın deneysel bölümünde ise farklı oranlarda nitrat içeren rasyonların, besi sığırlarında kanda; ıritrat,nitrit, J5-karoten, A vitamini, hemoglobin ve hematokrit, rumen sıvısında; pH, nitrat ve nitrit, karaciğerde; A vitamini miktarları üzerine etkileri mcelenmiştir. Bu amaçla 1-1.5 yaşlı ve 250-300 kg canlı ağırlığında olan 20 baş Holştayn ırkı besi sığırı kullanılmıştır. Araştırmada saman, kuru ot, yaş şeker pancarı posası ve besi yeminden oluşan rasyon kullanılmıştır. Kontrol grubundaki sığırlara 158 ppm, deneme grubundaki sığırlara ise 980 ppm nitrat içeren rasyon uygulanmıştır. Araştırmanın l.,2., 3. ve 4. aylarında sığırlardan kan ve rumen srvısı örnekleri alınmıştır, gerekli analizler için saklanmıştır. Kan örneklerinde saptanan nitrat ve nitrit miktarları kontrol ve deneme gruplarında sırasıyla, 1. ayda 16.00, 20.38 ppm - 0.38, 0.36 ppm; 2. ayda 17.60, 18.05 ppm - 0.36, 0.43ppm ; 3. ayda 16.60, 16.80 ppm - 0.35, 0.52 ppm ve 4. ayda 16.00, 18.30 ppm - 0.40, 0.41 ppm bulunmuş, gruplar arası farklar istatistiksel olarak önemli bulunmamıştır. Kontrol ve deneme gruplarındaki sığırların kan B-karoten ve A vitamini miktarları sırasıyla, 1. ayda 162.80, 161.00 ug/100ml - 31.12, 29.58 ug/100ml; 2. ayda 164.70, 157.70 ug/100ml - 30.09, 29.28 ug/100ml; 3.ayda 174.90, 166.30 ug/100ml - 30.45, 29.11 ug/100ml ve 4. ayda 173.70, 158.90 ug/100ml - 29.42, 31.95 ug/lOOml olarak bulunmuş, gruplar arası farklar istatistiksel olarak önemli bulunmamıştır. Hemoglobin ve hematokrit miktarları kontrol ve deneme gruplarında sırasıyla 1. ayda 11.84, 9.28 g/lOOml - %35. 18,26.39 ; 2.ayda 10.76, 10.25 g/100ml - % 28.60,31.70; 3. ayda 11.22, 9.93 g/100ml - % 28.55, 30.39 ve 4.ayda 11.63, 9.45 g/100ml - %31.44, 31.18 bulunmuştur. Deneme grubuna ait hemoglobin değerleri kontrole göre araştırmanın l.,3. ve 4. ayında istatistiksel yönden daha düşük bulunmuştur (p<0.001). Hematokrit değerleri deneme grubunda kontrole göre istatistiksel yönden araştırmanın 1. ayında düşük, 2. ayında ise yüksek bulunmuştur (p<0.001)48 Kontrol ve deneme gruplarındaki sığırlardan alman rumen sıvısı örneklerinde saptanan pH değerleri sırasıyla, 1. ayda 6.86 - 6.68; 2. ayda 6.84 - 6.70; 3. ayda 6.77 - 6.60 ve 4. ayda 6.78 - 6.66 olarak bulunmuştur. Deneme grubuna ait pH değerleri kontrole göre araştırmanın l.,2. ve 3. ayında istatistiksel olarak önemli derecede daha düşük bulunmuştur (p<0.01). Rumen sıvısı örneklerinde nitrat ve nitrit miktarları kontrol ve deneme grubu sığırlarda sırasıyla, 1. ayda 0.64, 1.62 - 0.06, 0.20 ppm; 2. ayda 0.96, 1.66 - 0.13, 0.26 ppm; 3. ayda 1.03, 1.64 - 0.15, 0.21 ppm ve 4. ayda 0.95, 1.63 - 0.18, 0.23 ppm olarak bulunmuştur. Deneme grubu rumen sıvısı örneklerinde nitrat miktarları kontrole göre araştırmanın bütün dönemlerinde daha yüksek bulunmuştur (p<0.01). Deneme grubunun rumen sıvısı nitrit miktarları kontrole göre araştırmanın 1. ve 2. ayında istatistiksel olarak önemli derecede daha yüksek bulunmuştur (p<0.05). Kontrol ve deneme gruplarındaki sığırların karaciğer örneklerinde A vitamini miktarları sırasıyla, 18.16 ve 15.70 ug/g olarak saptanmış, bu farklılık istatistiksel yönden önemli bulunmamıştır. Sığırların canlı ağırlıkları araştırmanın başlangıç, 15., 29., 43., 57., 71., 85., 99. ve 113. günlerinde ölçülerek saptanmıştır. Kontrol ve deneme grublarmdaki sığırların besi başlangıcı ve besi sonu canlı ağırlıkları sırasıyla, 270.00, 272.00 ve 387.00,379.00 kg olarak bulunmuş, gruplar arası farklılık istatistiksel yönden önemli bulunmamıştır. Araştırmanın sonunda, sığırların ortalama günlük kuru madde tüketimleri kontrol ve deneme gruplarında sırasıyla, 8.10 ve 8.40 kg olarak belMenmişto. Sığırların araştırma süresince günlük canlı ağırlık kazançları kontrol ve deneme gruplarında sırasıyla, 1.03 ve 0.94 kg olarak bulunmuştur. Bu süredeki yemden yararlanma ise kontrol ve deneme gruplarında sırasıyla 7.86 ve 8.93 olarak saptanmıştır. Bu araştırmanın sonucunda, rasyondaki 980 ppm miktarındaki nitratın kanda; nitrat, nitrit, fi-karoten, A vitamini, karaciğerde; A vitamini, yem tüketimi, canlı ağırlık artışı, yemden yararlanma üzerine istatistiksel olarak önemli düzeyde etki etmediği, bunun yanmda hemoglobin, hematorit, rumen sıvısında; pH, nitrat ve nitrit miktarlarını etkilediği görülmüştür.

49 6. SUMMARY In this research, 65 samples of feedstuffs, including straw, hay, wet beet pulp, oat, barley, corn and wheat which had been collected from different areas of Marmara Region, were examined for the amount of nitrate and nitrite contents. The highest amount of nitrate was found as 3039. 10 ppm in the wet beet pulp, and the lowest amount of nitrate was found as 38.83 ppm in the com. The effects of the rations, containing different amounts of nitrate, on the blood levels of nitrate, nitrite, 6-carotene, vitamin A, haemoglobin and haemotocrite; ruminal fluid levels of pH, nitrate and nitrite ; vitamin A level of liver were examined in bulls, at the experimental part of the research. For this purpose, 20 Holstein bulls aged one-one and half year, weighing 250-300 kgs average live weight, were used. The ration in this research was composed of straw, hay, wet beet pulp and commercial feed for beef cattle The ration contains totaly 158 ppm nitrate was given to the bulls in the control group and, 980 ppm nitrate was given to the experimental group. The blood and the ruminal fluid samples of bulls were collected and stored for the required analysis at the l.,2.,3. and 4th month of the research..The levels of nitrate and nitrite in blood samples were evaluated in the control and the experimental groups, respectively as follows; in the 1st month 16.00,20.38- 0.38,0.36 ppm; in the 2nd month 17.60, 18.05- 0.36, 0.43 ppm; in the 3rd month 16.60,16.80- 0.35,0.52 ppm; in the 4th month 16.00,18.30-0.40,0.41 ppm. Statistically, the differences between the groups were not significant. B-carotene and vitamin A levels in the blood samples of the control and the experimental groups were evaluated respectively, as follows; in the 1st month 162.80, 161.00 - 31.12, 29.58 ug/lOOml; in the 2nd month 164.70, 157.70 - 30.09, 29.28 ug/100ml; in the 3rd month 174.90, 166.30 - 30.45, 29.11 ug/100ml; in the 4th month; 173.70, 158.90 - 29.42, 31.95 ug/100ml but again statistically the differences between the groups were not significant. Haemoglobin and haematocrite levels of the control and the experimental groups respectively were determined as; in the 1st month 11.84, 9.28 g/100ml- % 35.18, 26.39; in the 2nd month 10.76, 10.25 g/100ml - % 28.60, 31.70 in the 3rd month 11.22, 9.93 g/100ml - % 28.55, 30.39; in the 4th month; 11.63, 9.45 g/100ml - % 31.44, 31.18. Statistically, haemoglobin values of the experimental group were found lower than the control group at 1st, 3rd and 4th of the experiment (p<0.001). Haemotocrite values of50 the experimental group were statistically lower than the control group in the 1st month and higher in the 2nd (p<0.001). The pH values of the ruminal fluid samples taken from the bulls of the control and the experimental groups were found respectively 6.86, 6.68 for the 1st month; 6.84, 6.70 for the 2nd month; 6.77, 6.60 for the 3rd month; 6.78, 6.66 for the 4th month. For the 1st, 2nd and 3rd month of the research, values of pH were found significantly lower than the control group (p<0.01). In samples of ruminal fluid, the amounts of nitrate and nitrite were determined for the control and the experimental groups, respectively as 0.64, 1.62 - 0.06, 0.20 ppm for the 1st month; 0.96, 1.66 - 0.13, 0.26 ppm for the 2nd month; 1.03, 1.64- 0.15, 0.21 ppm for the 3rd month; 0.95, 1.63 - 0. 18, 0.23 ppm for the 4th month. In the samples of ruminal fluid collected from the experimental group, the nitrate levels were found higher than the control group, for all the stages of the experiment (p<0.01). Nitrite levels of ruminal fluid of experimental group were statistically, higher than the control group during the 1st and 2nd month of the experiment (p<0.05). Levels of vitamin A in the Ever of the bulls, from the control and the experimental groups, were evaluated respectively as, 18.16 and 15.70 jig/g, and statistically the difference was not significant. The live weights of the bulls were determined at the beginning of the experiment and than at the 15., 28., 43., 57., 71., 85., 99., 113th days of the research. Initial live weight of the bulls that are in the control and the experimental groups were found respectively 270.00, 272.00 and final live weight 387.00, 379.00 kg, but the differences between the groups were not significant. At the end of the research, average feed consumption of the animals in the control and the experimental groups were found respectively 8.10 and 8.40 kg. During the research, daily weight gains for the control and the experimental groups were found respectively 1.03 and 0.94 kg. The feed efficiency in the control and the experimental groups were found 7.86 and 8.93. As a result of this research, it's our conclusion that, 980 ppm levels of nitrate in the ration does not have significant statistical effects on nitrate, nitrite, B-carotene, and vitamin A levels of blood; vitamin A level of the liver; feed consumption; daily weight gains, and feed efficiency. However, haemoglobin and haemotocrite values, the pH values and amounts the nitrate and nitrite in ruminal fluid were effected by the high level of nitrate in the ration.