Koyunlarda gebelik süresi ve sonrası bazı kan parametrelerindeki (glikoz, üre, bilirubin, AST) değişimlerin incelenmesi

Abstract

84 7. ÖZET Bu araştırmada gebe ve laktasyonun ilk dönemindeki koyunlarda plazma glikoz, üre, bilirubin ve AST düzeylerindeki değişimler ile beslenme ve fötus sayısının bu düzeylere etkisi ve parametreler arasındaki korelasyonlar araştırılmıştır. Materyal olarak 74 baş Türkgeldi koyunu kullanılmıştır. Koyunlara östrus senkronizasyonu uygulanmış ve tabii tohumlama yöntemiyle tohumlanmışlardır. Koyunların 38'i doğumlar başlamadan önceki 15 güne kadar meraya çıkarılmış, 36'sı tüm araştırma süresince ağılda tutulmuştur. Her 2 gruptan gebe kalmayan 7'şer koyun kontrol grubu olarak değerlendirilmiştir. Herbir koyundan tohumlamadan itibaren doğuma kadar 14'er gün arayla, doğumda, doğumdan 4 ve 15 gün sonra vena jugularisten kan alınarak, plazmada glikoz, üre, bilirubin ve AST konsantrasyonları ölçülmüştür. Ağılda tutulan gebe koyunlarda plazma glikoz konsantrasyonu, meraya çıkarılan gruptan daha yüksek olmuş, gebe koyunlarda gebe olma yanlardan daha düşük bulunmuştur. Plazma glikoz konsantrasyonu gebelikte değişmemiş, doğumda yükselmiş, doğumdan sonra tekrar düşmüştür. Plazma üre konsantrasyonu ağılda tutulan gebe koyunlarda mera ya çıkarılan gruptan daha düşük bulunmuş, gebelerle gebe olmayan koyunlar arasında bir fark gözlenmemiştir. Düzey laktasyonda gebelikdekinden85 daha düşük olmuştur. Plazma bilirubin konsantrasyonu meraya çıkarılan gebe koyunlar da gebeliğin 1. ve 2. dönemi ile doğumda ağılda tutulanlardan ve gebe koyunlarda gebe olmayanlardan daha yüksek bulunmuştur. Düzey ilerleyen gebelikle birlikte ve doğumda yükselmiş, sonra giderek düşmüştür. Plazma AST aktivitesi meraya çıkarılan £ebe koyunlarla ağılda tutulanlar arasında farklı bulunmamıştır. Gebe koyunlar sadece gebeliğin son döneminde gebe olmayan koyunlardan daha düşük düzeylere sahip olmuşlardır. Plazma AST aktivitesi gebeliğin ilerlemesiyle birlikte azalmış, doğumda yükselmiş ve tekrar düşmüştür. Fötus sayısı plazma üre, bilirubin ve AST konsantrasyonlarını etkilememiş, plazma glikoz konsantrasyonu gebeliğin son döneminde mera ya çıkarılan ve çok yavru taşıyan koyunlarda tek yavru taşıyanlardan daha düşük olmuştur. Gebe koyunlarda doğum öncesi plazma glikoz ve üre ile plazma glikoz ve bilirubin düzeyleri arasında negatif, plazma üre ve AST düzeyleri arasında pozitif, doğum sonrası plazma glikoz ve AST düzeyleri arasında pozitif korelasyonlar saptanmıştır. Gebe olmayan koyunlarda ise plazma üre ve bilirubin konsantrasyonları arasında pozitif korelasyon saptanmış tır.

86 8. SUMMARYı In this study, the changes in plasma glucose, urea, bilirubin and AST levels, the effects of feeding and litter size on these levels and the correlations between these parameters were investigated in pregnancy and first lactation stages of ewes. 74 Turkgeldi ewes served as materials. Oestrus synchronisation was applied to ewes and they were joined with rams. 38 of ewes were pastured till 15 days before parturition and 36 of them were housed in pens during treatment periods. Every 7 non-pregnant ewes in two groups were served as control groups. Blood samples were obtained from each ewe by jugular venipuncture fortnightly during pregnancy, at parturition, 4 and IS days after parturition; and the plasma glucose, urea, bilirubin and AST concentrations were determined. Plasma glucose concentration was higher in penned pregnant ewes than pregnant ewes at pasture and lower in pregnant ewes than in non-pregnant ewes. Plasma glucose concentration did not change during pregnancy, elevated at parturition and dropped after parturition.87 Plasma urea concentration was lower in penned pregnant ewes than pregnant ewes at pasture and did not differ among pregnant and non-pregnant ewes. The level was lower in lactation than in pregnancy. Plasma bilirubin concentration was higher in ewes at pasture than penned ewes in first and second pregnancy periods and in parturition. It was higher in pregnant ewes than in non-pregnant ewes. The level increased with advancing pregnancy and at parturition and decreased after parturition. Plasma AST activity was not different between at pasture and penned pregnant ewes. The level was lower in pregnant ewes than non-pregnant ewes in only late pregnancy. Plasma AST activity reduced with advancing pregnancy, elevated at parturition and dropped after parturition. Litter size did not affect plasma urea, bilirubin and AST concentrations but plasma glucose concentration was lower in multiple bearing ewes than single bearing ewes at pasture in late pregnancy. It was determined negative correlations between plasma glucose and urea and between plasma glucose and bilirubin levels, and positive correlations between plasma urea and AST levels before parturition and between plasma glucose and AST levels after parturition in pregnant ewes. Positive correlations were also determined between plasma urea and bilirubin concentrations in non-pregnant ewes.