Değişik sulandırıcılarla işlem gören horoz spermasının +5 C` de saklanması ve sun`i tohumlama sonucunda elde edilen fertilite oranları

Abstract

56 Özet Sunulan çalışmada, horoz spermasını +5°C'de uzun süre koruyabilecek sulandırıcıyı tespit etmek amacı güdüldü. Çalışmanın deneme grubunda 12 horoz (Isa Brown) ve 40 adet tavuk, kontrol grubunda ise aynı ırktan bir horoz ve 10 tavuk kullanıldı. Horozlardan alınan ejakulatlar toplanıp spermatolojik testler uygulandıktan sonra, sperma 2 değişik sulandırıcı ile sulandırıldı ve +5°C'de 0., 6., 24., 48. ve 96. saatlerde spermatolojik testler tekrarlandı. Taze spermada elde edilen spermatolojik ortalama değerler hacim 3.29 + 1.19 cc, massaktivite 3.29 + 0.62 (+ değer), motilite %85.83 + 6.19, yoğunluk 4.34 ± 1.69 x 109/ml, canlı spermatozoit oranı %83.34 ± 6.43 ve anormal spermatozoit oranı %1 1.83 + 0.96 olarak bulundu. İki sulandırıcının karşılaştırılması sonucu yapılan değerlendirmelerde, sulandırıcı B'nin motilite, anormal spermatozoit ve canlı spermatozoit oranları açısından kullanılan çoğu zaman dilimlerinde, sulandırıcı A'ya göre daha üstün sonuçlar verdiği belirlendi (P<0.05). Sulandırıcı A ve B'nin spermatozoitlerin motilite, ölü-canlı ve anormal spermatozoit oranları üzerine etkileri karşılaştırıldığında, motilite açısından sulandırıcı B'nin 6., 24., 48. ve 96. saatlerde daha iyi sonuçlar verdiği ve 48. saatdeki üstünlüğün önemli olduğu görüldü (P<0.05). Canlı spermatozoit oranları açısından her iki sulandırıcıda ısı +5°C'ye düşürüldüğünde (0. saat) şekillenen düşüşler önemsizken, sulandırıcı A, 6. saatte önemli derecede (P<0.05) düşüş gösterdi ve bu farklar 24., 48. ve 96. saatlerde daha yüksek düzeye ulaştı (P<0.001). Anormal spermatozoit oranları açısından ise sulandırıcı A'da 0. saatte (P<0.005) ve 6., 24., 48., ve 96. saatlerde (P<0.001) Önemli oranlarda artışlar gözlenirken, sulandırıcı B'de meydana gelen yükselişlerin 0. saatte daha azolduğu (P<0.05) belirlendi. Böylece tohumlamalarda sulandırıcı B'nin kullanılmasına karâr verildi. Sulandırıcı B ile sulandırılan sperma ikiye ayrılarak bir kısmı +5°C'de 6 saat, diğer kısmı da 30 saat bekletilerek tohumlamalar gerçekleştirildi. Tohumlamalar ayda bir kez olmak üzere dört kez tekrarlandı ve tavuklarda bir tohumlama ile kaç gün üst üste fertil yumurta elde edilebileceği sorusuna yanıt arandı. Tohumlamalardan sonra 2. günden itibaren 18. güne kadar yumurtalar kuluçka makinasına alınarak fertilite değerlendirilmesi yapıldı. Altı saat bekletilen sperma ile yapılan tohumlamalarda fertilite oranlan ilk dört gün sırasıyla %48.57, %40.82, %45, ve %35.90 olarak belirlendi. Dördüncü günden sonra düşüş göstererek onuncu günden sonra %10'un altına düştü ve en son 17. günde 2.17 oranında fertil yumurta elde edildi. 30 saat grubunda ise fertil yumurtaya sadece 2. gün %9.43 oranında rastlandı. Gruplar arasındaki fertilite farklılıklarının istatistiki hesaplamalarda oldukça önemli olduğu görüldü (P < 0.001).

58 Summary The aim of this study was to find the extender which could keep the fowl semen longest at +5°C. In the study, 12 cocks (Isa Brown) and 50 hens were used. Ejaculates from the cocks were pooled and spermatological tests were carried out. Same semens were extended whith extender A and B and spermatological tests were repeated on 0., 6th, 24th, 48th and 98th hours at +5°C. Average spermatological values were, volume 3.29 + 1.19 cc, mass activity 3.29 + 0.62 (+) motility %85.83 + 6.19, concentration 4.34 ± 1.69 x 108/cms, live spermatozoa %83.34 + 6.43, abnormal spermatozoa %11.83 + 0.96. Extender B was found superior to the other in motility, abnormal spermatozoa rate and live spermatozoa rate at most of the time periods. Extender B was seen to have superior results of motility and this superiority was statistically important on the 48th hour (P<0.05). Live spermatozoa rates of extender B were also superior. Extender A caused a decrease on 6th hour in the level of (P<0.05) and this decrease was more important on 24th, 48th and 96th hours (P<0.001). Whilst extender B caused a lesser decrease on 24th hour (P<0.005). On 0th hour extender A caused a (P<0.005) level decrease and this level increased to (P<0.001) at 6., 24, 48. and 96th hours. Whilst extender B had better results on 0. hour (P<0.05). For these reasons extender B was prefered for inseminations. Semen, extended whith extender B was devided into two and kept at +5°C. One half was used for inseminations at 6th hour and the other at 30th hour. Fertile eggs were gathered on the second day of inseminations until the 1 3th day and put into incubator.59 The fertility rates from the second to fifth days of the semen kept for 6 hours were 48.57, 40.82, 45.00 and 35.90 respectively. This fertility rate was below 10% on 1 1th day. In the 30th hour group fertile egg was only seen on the second day at a rate of 9.43%. Fertile eggs were obtained till 1 7th day after inseminations with the semen extended with extender B. There were no fertile eggs after the second day in the 30 hours kept semen group. The difference was very important statistically between the treatment groups (P<0.001). T.C. ^üKSSİEİEBö MMUŞ