Normal doğum yapan kadınlarda laktasyonun başlaması ve devam ettirilmesinde etkili olan faktörlerin incelenmesi

Abstract

Anne sütü, içerdiği besin ve immünolojik maddeler açısından her annenin kendi bebeğinin gereksinimini karşılayacak bileşimde ayarlanmış mükemmel bir besindir. Bebeğin bu eşsiz besinden özellikle yaşamının ilk 4-6 ayında hiçbir ek gıdaya başvurulmadan yararlandırılması gerekir. Bebeğin anne sütünden optimal düzeyde yararlanabilmesi ve laktasyonun başarıyla sürdürülmesi için emziren kadının bedensel ve ruhsal yönden sağlıklı olması, dengeli beslenmesi, stressiz bir ortamda yaşaması, yeterince dinlenmesi, bebeği ile uzun süre birlikte olması, doğumdan sonra bebeğini hemen emzirmesi, meme bezi ve ucu ile ilgili sorunların olmaması gerekir. Çalışmamız normal doğum yapan annelerde laktasyonun başlama sı ve devam ettirilmesinde etkili olan faktörlerin ve annelerin emzirme ile ilgili sorunlarının ve hemşirelik yaklaşımının incelenmesi amacıyla planlan mış olup, araştırmanın örneklemini İstanbul İl Merkezinde üç hastanenin kadın doğum kliniğinde (İ.Ü.Tıp Fak. Araştırma ve Uygulama Hastanesi, Şişli Etfal Hastanesi ve SSK Bakırköy Doğumevi) normal spontan doğum yapmış toplam 300 anne oluşturmuştur. Annelerin demografik özellikleri, obstetrik ve latkasyonun başla masına ilişkin bulgular karşılıklı görüşme yoluyla uygulanan anket formuy la elde edilmiştir. Ayrıca laktasyonun devamını etkileyen faktörleri incele mek amacıyla annelere, hastaneden taburcu olmalarından 1 hafta - 15 gün68 sonra telefonla görüşülerek, bebeklerini anne sütüyle besleyip beslemedik leri sorulmuş, anne sütü dışında besin veren annelerden nedenleri öğrenil miştir. Elde edilen sonuçlar bilgisayar aracılığıyla yüzdelik hesaplama ve ki-kare testleri ile değerlendirilmiştir. Çalışmamızdan elde edilen verilere göre annelerin % 86'sının 20-29 yaş gurubunda yoğunlaştığı, % 70.3'ünün ilkokul mezunu, % 92'sinin ev hanımı olduğu saptanmıştır. Annelerin % 45'i primipar, % 55'i multi- par, % 80.4'ünün 1-2 çocuğa sahip olduğu belirlenmiştir. Doğum sonu bebeklerinin yanlarında kalmasını isteyen anne ora nının % 77 olduğu bulgulanmıştır. Doğum sonu bebeklerinin yanlarında kal masını istemeyen annelerin % 37.3'ü istememe nedeni olarak bebeklerin bebek odasında daha iyi bakılacağını, % 32.8'i kendi rahatsızlıklarını gös termişlerdir. Çalışmamızda anneler doğumdan sonra ortalama 5 saat içinde bebeklerini emzirmişlerdir. Öğrenim dunsmunun erken emzirmeye etkili olmadığı ancak multipar annelerin primipar annelere göre bebeklerini daha erken emzirmeye başladıkları saptanmıştır. Çalışmamızda laktasyonun başlaması ve sürdürülmesini olumsuz yönde etkileyen faktörlerin başında; doğumdan sonraki saatlerde bebeğin geç emzirilmesi, annenin fiziksel olarak rahatsızlığı, bazı hastanelerde has tane politikası gereği bebeğin özel bir bebek ünitesinde kalması, bebeğin uyuması, bu nedenle düzenli aralıklarla emzirilememesi, meme ucu ile ilgi li problemlerin olması, annenin emzirme tekniği, emzirmeye başlama zama nı ve anne sütünün yararları konusunda bilgisiz olması, anne sütünün olma ması, bebeğin doğuştan hasta olması, prematüre veya düşük doğum tarîıiı olması, annenin öğrenim düzeyinin düşük olması gelmektedir. Çalışmamızda toplam annelerin % 6î'i çeşitli nedenlerden dolayı bebeklerini doğumdan sonraki ilk saatlerde emzirememişierdir. Doğumdan hemen sonra bebeklerini emziren 117 annede (% 39) laktasyonun erken69 başladığı, emzirme ile ilgili sorunların daha az olduğu gözlenmiştir. Doğumdan sonraki ilk 3 saatte bebeği emzirememe nedenlerine annenin yaşı, öğrenim düzeyi ve doğurganlık durumu etkili olmuştur. Emzirmeyi olumsuz yönde etkileyen faktörlerin yaş grupları arasında benzer dağılım gösterdiği ancak, yaş arttıkça emzirme konusundaki bilgisizliğin azaldığı ve annelerin daha deneyimli olduğu bulgulanmıştır. Yine annenin öğrenim düzeyi yükseldikçe emzirememe nedenlerinin başında bebeğin ayrı odada kalması gelirken öğrenim düzeyi düştükçe bilgisizlik, annenin rahatsızlığı ve annenin sütünün olmaması nedenleri ön sırada yer almıştır. Multipar annelerin, primiparlara göre daha erken emzirdikleri ancak bebeğin uyuma sı nedeniyle emzirememe sorununun bu grupta daha fazla yoğunlaştığı görülmüştür. Çalışmamızda annelerin doğumdan sonra ortalama 13 saat içinde memelerinin dolmaya başladığını hissettikleri, erken emziren annelerde ve multiparlarda memelerin daha kısa sürede dolmaya başladığı belirlenmiş tir. Annelerin % 82'si bebeklerine ilk süt olarak anne sütü vermiş ve % 68.3'ü kolostrumun yararını bilerek emzirmiştir. Annelerin % 41'i emzir me öncesi memelerinin ucunu temizlediğini, % 14.3'ü ellerini yıkadığını ifade etmiştir. Emzirme öncesi yapılan işlemlere öğrenim durumunun etki li olduğu, öğrenim düzeyi yükseldikçe emzirme öncesi yapılan işlemlerin arttığı belirlenmiştir. Araştırma yapılan hastanelerde de hemşirelerin meme bakımı uygulamasına istenen düzeyde önem vermediği gözlenmiştir. Çalışmamızda annelerin % 44.7'sinin bebeklerini 6-12 ay emzir mek istedikleri, % 17.3'ünün 12-18 ay emzirmek istedikleri belirlenmiştir. Annelerin öğrenim düzeyi yükseldikçe 6-12 ay emzirmek istedikleri, fakat daha uzun süre emzirmek istemedikleri görülmüş, ekonomik gelir düştükçe emzirmeyi isteme sürelerinin arttığı saptanmıştır. Çalışmamızda annelerin emzirme tekniği ile ilgili bilgilerini en fazla aile büyüklerinden edindiği (% 57.3), % 7.7'sinin ise sağlık persone-70 linden eğitim aldığı belirlenmiştir. Annelerin çeşitli nedenlerle (ekonomik, hastane politikaları vs.) hastaneden erken ayrılmaları (ortalama 2 gün) nedeniyle laktasyonla ilgili problemlerin yeterince gözlenemediği düşünülmüş ve 1 hafta 15 gün sonra annelere telefon edilerek emzirme ile ilgili bilgiler sorulmuştur. Annelerin % 81.3'ü anne sütü ile beslemeye devam etmiş, anne sütü dışında besin veren anneler neden olarak sütünün yetmediğini ifade etmişlerdir. Sağlık ekibinin bir üyesi olan hemşire; laktasyonun erken başla ması ve başarılı bir şekilde sürdürülebilmesi için, gebelikten başlayarak anneleri emzirme, anne sütünün önemi, bebek bakımı konularında, eğitme li ve desteklemelidir.

The breast milk is an excellent nutrition adjusted in the composition to meet requirement of baby of every mother from viewpoints of nutritient and immunity substances. The baby should benefit from this unique nutrition especially during his/her first 4-6 months living period without applying to any other addition nutrient substances. In order to benefit from breast milk at optimal level by the baby and to continue lactation with success, the suckling mother should be in healthy condition from physical and psychological aspects and take balanced goods and live under medium without stress and rest adequately and be with her baby for a long period and get her baby suck her milk immediately after giving birth and not have nipple cloth and tip of nipple problems. Our stduy has been planned for the purpose of examination and study of problems in respect with starting lactation in mothers giving normal births and factors effecting continuity of the same and sucking methods of concerned mothers as well as approach of nursery and samples of research have constituted total 300 mothers giving normal spontaneous births in maternity clinics rendering health services in different status in the center of Istanbul province.72 The informations in connection with demographical, obstetrical features of the mother's and beginning of lactation has been obtained by a inqury applied by talk, face to face. The results obtained were, evaluated in percent and square tests by means of computer. The results of the study was as following: 86 % of mother's were concentrated in the 20-29 age group, 70.3 % of them primary school graduate, 92 % of them were housewife, 45 % of them were primapara, 55 % of them multipara, 80.4 % of them having 1-2 child. It has been found out that the proportion of mothers who wish that their babies will be beside them after birth is 77 %. The reasons of mothers who do not which their babies to be beside them after birth being in proportion of 37.3 % of them stipulated that babies will be taken care much better in babies chamber ad 32.8 % stipulated their own discomfort. In our study, mothers have got their babies suckled within average 5 hours after giving birth. Also it has been determined that educational status does not effect early suckling ant that multipar mothers have started suckling earlier their babies than as per primipar mothers. Major factors effecting starting lactation and its continuity in adverse way in our study are late suckling of baby at hours after birth and physical discomfort of mother and baby remaining in a special baby unit pursuant to hospital policy in certain hospitals and sleeping of baby and for these reasons breastfeed of baby by regular intervals and existence of problems related tips of nipples and suckling technique of mother and mother being unknowledgeable about benefits of breast milk and non-availability of breast milk and baby being sick by birth and baby being prematüre or miscarriage birth weight and educational level of mother being in lower level.73 In our study leh proportion of 61 % of total mothers could not give suck during first hours after giving birth for various reasons. It has been seen and observed that lactation have started earlier in 117 mothers (39 %) who provided suckling immediately after birth and such mothers have lesser problems related to lactation. It has been also found out that factors effecting breast feed in negative way have shown similar distribution among age groups, however while age is increased, at the same taken unknowledge ability has decreased accordingly and mothers has more experienced on this subject-matter. Also, while educational level of mother is increased, baby remaining in a separate chamber becomes one of major reasons of not providing suckling and whereas educational level is lowered, ignorance and reasons of discomfort of mother have taken the first place on this aspect. The problems related to suckling have been observed to be more in primar mothers as compared with multipar mothers. In our study, it has been determined that breast nipples of mothers have started to be filled average within 13 hours after birth and such nipples have started to be filled in shorter period in earlier breast feeding mothers and in multipar nipples. The proportion of 82 of mothers have provided to their babies as first milk, the breast milk and proportion of 68.3 has given suck by knowing benefit of colostrum. And proportion of 41.5 % of mothers have cleaned tips of nipples before lactation and also mothers have expressed that proportion of 14.3 of mothers have washed their hands While educational level becomes higher, it has been determined that procedures made before lactation have increased. Also, it has been observed that nurses working in hospitals where research has been conducted have not given necessary importance at required level for implementation of nipple care.74 In our study, the proportion of 44.7 % of mothers have expressed to breast feeding to their babies for the period of 6-12 months. While eductaional level becomes higher, it has been determined that mothers wished to breast feeding for 6-12 months period, but while economical level of mothers becomes lower, it has been determined that breast feeding period has increased. In our study, it has been determined that mothers have obtained lactation technique and knowledge mostly from elders of family (57.3 %) and the proportion of 7.7 % have obtained knowledge and information from health personnel. For the reason of mothers leaving hospitals earlier (average 2 day) for various reasons (economic, politics of hospital etc) it has been considered that problems related to lactation have not been adequately observed and questions have been directed to mothers by telephone after 1 week, 15 days related to lactation. The proportion of 81.3 % have continued to feed with breast milk and mothers providing nutrition out of breast milk have expressed that they have not have enough milk. The nurse being a member of a health team should educate, train and support mothers on the subject matters of importance of breast milk, lactation and baby care starting from pregnancy in order to assure lactation to be started earlier and to continue lactation in a successful manner.