Üretimin parçalanması ve uluslararası ticaret: Türkiye imalat sanayi üzerine bir uygulama

Abstract

Bu çalışma, üretimin uluslararası ölçekte parçalanması sürecinde, Türkiye imalat sanayi üretimi ve ticaretinin değişen yapısını incelemektedir. Küreselleşmenin ulaştığı bu yeni aşamada ülkeler bir nihai ürün ya da bir endüstride uzmanlaşmak yerine, belirli bir üretim aşamasına ait olan aksam ve parçalarda uzmanlaşmaktadır. Farklı ülkelerde üretilen aksam ve parçalar bir nihai ürünü üretmek için uluslararası sınırları birden fazla kere geçmekte ve böylelikle uluslararası ticaret akışlarında niteliksel bir değişim yaşanmaktadır. Üretimin uluslararası ölçekte parçalanmasını inceleyen modeller genellikle geleneksel ticareti açıklayan faktörleri yeni bir çerçevede ele almaktadır. Buna göre teknolojik farklılıklar ve faktör donanımları, bölgesel ticaret anlaşmaları, piyasa büyüklüğü, ulaşım ve iletişim teknolojilerindeki gelişmeler ve ürün çeşitliliği gibi etkenler, parçalanmaya dayalı ticaretin temel nedenleri olarak öne çıkmaktadır. Bu teorik modellerin ışığında, çalışmada, 1992-2009 yılları arasında Türkiye'nin başlıca 46 ticaret ortağı ile giriştiği parça ve aksam ticaretinin nedenleri, gravite modeli kurularak analiz edilmekte ve üretim aşamalarındaki uzmanlaşmanın başlıca belirleyicileri panel veri tekniği kullanılarak tespit edilmeye çalışılmaktadır. Elde edilen sonuçlara göre, Türkiye'nin parça ve aksam ihracatı, ücret farklılıkları, Türkiye'nin GSYİH'si, ürün çeşitliliği ve gümrük birliği tarafından açıklanmaktadır. Parça ve aksam ithalatının başlıca belirleyicileri ise, Türkiye'nin GSYİH'si, Gümrük Birliği ve reel döviz kuru değişkenleridir.Anahtar Kelimeler: Üretimin Parçalanması, Uluslararası Ticaret Teorisi, Küresel Üretim Zincirleri, Türkiye İmalat Sanayi, Gravite Modeli, Panel Veri Tahmin Teknikleri

This study investigates the changing structure of Turkish manufacturing production and trade in the face of the growing predominance of international fragmentation of production processes. In this new stage of globalization, countries are specialized in parts and components of a specific product, rather than specializing in a final product or an industry. Parts and components produced in different countries cross international borders more than once throughout the production process of a final product and thereby creating a qualitative transformation in international trade flows. Models investigating international fragmentation of production deal with the explanatory factors of traditional trade in a novel framework. Hence factors such as technological differences and factor endowments, regional trade agreements, market size, developments in transportation and telecommunication technologies and product diversity come out as the main determinants of fragmentation trade. In the light of these theoretical models, this study analyses the reasons behind parts and components trade between Turkey and its 46 trade partners during the period covering 1992-2009 in a gravity model setting and tries to identify the main determinants of specialization in production stages by using panel data techniques. Empirical findings show that Turkey's parts and components exports are mainly explained by Turkey's GDP, wage differences, product diversification and customs union. The main determinants of Turkey's parts and components imports are Turkey's GDP, customs union and real exchange rate.Key Words: Fragmentation of Production, International Trade Theory, Global Production Chains, Turkish Manufacturing Industry, Gravity Model, Panel Data Estimation Techniques