Kütahya Sağlık Bilimleri Üniversitesi Tıp Fakültesindeki son sınıf öğrencileri ve hekimlerde tükenmişlik sendromu ve ilişkili faktörler

Abstract

Amaç: Tükenmişlik; özellikle insanlarla yüz yüze hizmet verilen alanlarda çalışan bireylerde görülen ve yoğun çalışma şartlarına bağlı tükenme, hayal kırıklığı ve işten uzaklaşma olarak tanımlanan bir psikolojik durum olarak tanımlanmaktadır. Hekimlerin çalışma ve eğitim hayatları boyunca maruz kaldıkları psikososyal ve fiziksel stres faktörleri eğer uzun sürerse tükenmişlik sendromuna yol açabilirler. Bu çalışmada, Kütahya Sağlık Bilimleri Üniversitesi Tıp Fakültesi'ndeki son sınıf öğrencileri ve hekimlerde tükenmişlik sendromunun yaygınlık durumu ve ilişkili faktörlerin araştırılması amaçlanmıştır.Yöntem: Kesitel, tanımlayıcı nitelikteki çalışma, Eylül-Aralık 2019'da Kütahya Sağlık Bilimleri Üniversitesi Tıp Fakültesi'ndeki son sınıf öğrencileri ve hekimlerde yapılmıştır. Çalışma kapsamında 239 hekime ulaşılmıştır. Gönüllülük esasına göre yapılan çalışmada, katılımcıların sözlü ve yazılı onamları alınmıştır. Çalışmada veri toplama aracı olarak Kişisel Bilgi Formu ve Maslach Tükenmişlik Ölçeği olmak üzere iki anket formu kullanılmıştır. Tanımlayıcı istatisikler yüzde, ortalama, standart sapma olarak sunulmuştur. Değişkenlerin normal dağılımı uygunluğu Kolmogorov Smirnov Testi ile araştırılmıştır. Normal dağılıma uymayan değişkenlerin analizlerinde Kruskal-Wallis, Mann Withney U testi ve Spearman korelasyon analizi kullanılmıştır. Analizlerde istatistiksel anlamlılık düzeyi p˂0,05 olarak kabul edilmiştir. Bulgular: Çalışmaya katılan hekimlerden %33,1'i 23-28 yaş grubunda, %49,8'i kadın ve %46,9'u evliydi. Düzenli spor yapanlar (haftada en az 3 gün) katılımcıların %22,6'sını oluşturuyordu ve tüm katılımcıların %31,4'ü uyku problemi yaşamaktaydı. Hekimlerin %7,5'i temel tıp bilimlerinde, %67,8'i dahili tıp bilimlerinde, %24,7'si cerrahi tıp bilimlerinde çalışmaktaydı. Çalışmaya katılan hekimlerin %94,6'sı hekimlik mesleğini isteyerek seçtiğini, %48,1'i imkanı olsa farklı branş seçeceğini belirtti. Hekimlerin %12,1'i işyerinde hasta veya hasta yakınları tarafından fiziksel şiddete, %63,2'si sözel şiddete maruz kaldığını belirtti. Çalışmaya katılan hekimlerin duygusal tükenme alt boyut puan ortalamaları 18,6±5,3, duyarsızlaşma alt boyut puan ortalamaları 8,3±3,5, kişisel başarı alt boyut puan ortalamaları 15,6±5,2 idi. Çalışmamızda, hekimlerin cinsiyetleri, çocuk sahibi olma durumları, düzenli ilaç kullanım durumu, düzenli spor yapma durumu, uyku problemi yaşama durumu, tatile çıkma sıklığı, sosyal etkinliklere katılma durumu, alkol kullanım sıklığı, çalıştıkları branş, araştırma görevlisi olarak çalıştıkları süre, çalıştığı branşı isteyerek seçme, nöbet tutma durumu, ortam memnuniyetlerine ve şiddete maruz kalma durumlarına göre tükenmişlik düzeyleri arasında anlamlı fark vardı (p<0,05). Çalışmaya katılan hekimlerin yaş grupları, medeni durumları, gelir düzeyi, kronik hastalık varlığı, sigara içme durumu, meslekte çalışma süresi, hekimlik mesleğini isteyerek seçme durumlarına göre tükenmişlik düzeyleri arasında istatistiksel olarak anlamlı fark yoktu (p>0,05). Sonuç: Hekimlerin tükenmişlik düzeyleri sosyodemografik ve kişisel özelliklerle birlikte; çalışma şartları, saatleri ve düzeni, ortam faktörleri, mesleksel yeterliliği geliştirebilme fırsatları ve şiddetle karşılaşma durumu gibi yaşanan olumsuz deneyimlerden etkilenmektedir. Hekimlerin tükenmişlik nedenlerinin tanınması, bu etkenlere yönelik gerekli önlemlerin alınması için önemlidir.Anahtar kelimeler: Tükenmişlik, Hekim, Duygusal tükenme, Duyarsızlaşma, Kişisel başarı.

Objective: Burnout is defined as a psychological condition that isdefined as exhaustion, frustration, and dismissal due to intense working conditions, especially in individuals working in areas that are face to face with people. Psychosocial and physical stress factors that physicians are exposed throughout their working and educational life can lead to burnout syndrome if it takes longer. In this study, it is aimed to investigate the prevalence of burnout syndrome and related factors in intern doctors and physicians at the Faculty of Medicine, Kutahya University of Health Sciences.Method: This definitive, descriptive study was carried out in the senior students and physicians at Kutahya University of Health Sciences Faculty of Medicine in September-December 2019. Within the scope of the study, 239 physicians participated in the study. Verbal and written consents of the participants were obtained in the study. In the research, a personal data form and Maslach Burnout Inventory were used as data collection tools. Descriptive statistics are presented asa percentage, average, and standard deviation. The suitability of the normal distribution of variables was investigated with the Kolmogorov Smirnov Test. Kruskal-Wallis, Mann Withney U test and Spearman correlation analysis were used in the analysis. A p-value of 0.05 was considered statistically significant.Results: Of the physicians participating in the study, 33.1% were in the 23-28 age group, 49.8% were women and 46.9% were married. Regular exercise (at least 3 days a week) made up 22.6% of the participants, and 31.4% of all participants had trouble sleeping. Of the physicians, 7.5% worked in basic medical sciences, 67.8% in internal medical sciences, and 24.7% in surgical medical sciences. A total of 94.6% who participated in the research stated that they chose the profession of the physician voluntarily and 48.1% of them stated that they would choose a different branch if possible. Of the physicians, 12.1% stated that they were exposed to physical violence by the patient or their relatives at the workplace and 63.2% to verbal violence. The emotional exhaustion subscale point averages of the participating physicians were 18.6±5.3, the depersonalization subscale mean score was 8.3±3.5, and the personal achievement subscale point averages were 15.6±5.2. In the research, there was a significant difference between burnout levels of the physicians and the gender, the state of having children, regular drug use, regular exercise, sleep problems, frequency of going on vacation, participation in social activities, the frequency of alcohol use, the branch they work in, the time they work as research assistants, the branch they work in willingly, monthly shifts, confidence with the working environmental and exposure to violence (p<0.05). There was no statistically significant difference according to age groups, marital status, income level, presence of chronic diseases, smoking status, occupational experience, and choosing the profession by willing (p>0.05).Conclusion: The burnout levels of physicians are affected bysocio-demographic and personal characteristics; working conditions, hours and order, environment factors, opportunities to develop professional competence and negative experiences such as exposure to violence. Recognition of the causes of burnout of physicians is important for taking the necessary measures for these factors.Keywords: Burnout,Physician, Emotional exhaustion, Depersonalization, Personal accomplishment.