Fenilketonüri (PKU) hastalığının bağlantı incelemesi ile doğum öncesi tanısı

Abstract

VI. Özet Fenilketonüri, hepatik fenilalanin hidroksilaz (PAH) enziminin eksikliğinden kaynaklanan otozomal resesif bir hastalıktır(14.31,56). Ülkemizde PKU'nun insidansı 1/4370 dir (44). PAH geni 12. kromozomun q22-q24.1 bölgesine haritalanmış, 90kb uzunluğunda olan ve 13 ekzon içeren bir gendir. Bu genden 2.5 kb uzunluğunda bir mRNA transkribe olmaktadır (36). Bugüne kadar PAH geni içerisinde yaklaşık 200 adet mutasyon karakterize edilmiş ve yaklaşık 300 haplotip tanımlanmıştır(56). Fenilketonuri'ye neden olan ana mutasyonlarm henüz tespit edilmediği toplumlarda DNA'ya bağlı doğum öncesi tanı ve taşıyıcı tanısı bağlantı incelemesi ile yapılmaktadır. Söz konusu DNA analizleri için klasik restriksiyon fragman boy farklılıkları (Restriction Fragment Length Polymorphism - RFLP) ve değişen sayıda rastgele tekrarlar( Variable Number of Tandem Repeats -VNTR) işaretleyici olarak kullanılmaktadır. PKU hastalığı için kullanılan RFLP yönteminde gen içi polimorfik bölgeler polimeraz zincirleme reaksiyonu (PCR) ile çoğaltılmakta, alleller restriksiyon endonükleaz enziminin kesim yapması (+), yada 65yapmamasına (-) göre ayırt edilmektedir. VNTR yönteminde ise PAH geninin 3' ucunda bulunan ve değişken sayıda tekrar içeren bir DNA dizi motifi kullanılmaktadır (18). RFLP ile VNTR yöntemi karşılaştırıldığında VNTR yöntemi bağlantı analizi için tercih edilen bir yöntemdir. Bunun nedeni VNTR polimornzmlerinin yüksek derecede bilgi verici olmasıdır(65). Bu tez PAH- VNTR polimorfizmlerinin incelenmesine dayanan doğum öncesi PKU tanısının Üniversitemiz bünyesinde geliştirilmesini ve doğum öncesi tanı ve taşıyıcı tanısı için kullanılmasını amaçlamaktadır. 66

VII. SUMMARY PKU,a deficiency of the PAH enzyme, is a autosomal recessive disease with an incidence of 1/4370 in Turkey(44). PAH gene is mapped to 12q22-24.1,has 13 exon and is 90kb long. Its transcribed mRNA is 2.4kb(36). To date describe upto 200 mutation of the gene, approximately 300 haplotypes are identified(56). Population with unidentified major mutation of the PAH gene, the prenatal diagnosis and carrier screening for the disease is carried out by DNA based linkage analysis studies. For the above mentioned analysis RFLP and VNTR '$ were used as markers. The RFLP technique used in PKU diagnosis, the intra genie polymorphic sites were amplified using PCR, and genotyping identification is realized by restriction enzyme digestion status. The VNTR technique is base on the DNA sequence pattern localized at the 3'end of the PAH gene containing VNTR(18).When compaired one most prefer the VNTR technique for linkage analysis as its polymorphisms are much more informative then the RFLP's(65). This thesis concantrated on the foundation of PKU prenatal diagnosis and carrier screening in our university. 67