Trakya`da sığırlarda ixodide kene enfestasyonları

Abstract

47 ÖZET: Mayıs 1993 ile Ocak 1995 aylan arasında yürütülen bu çalışma Trakya sığırlarında ixodid kene türlerini ve bunlardan ileri gelen enfestasyonun yaygınlığını belirlemeyi amaçlamıştır. Her ay farklı bir yerleşim yerine (Tekirdağ, Edirne, Enez, Çatalca, Şarköy, Çorlu, Kırklareli, Babaeski, Silivri, Lüleburgaz, Kemerburgaz, Malkara, Hadımköy) gidilmiştir. Her gidişte en az 50 sığır olmak üzere toplam 1054 sığır muayene edilmiştir. Toplanan keneler % 70'lik alkol içine alınmış ve tür teşhisleri yapılana kadar saklanmıştır. Çalışmada Boophilus annulatus, Rhipicephalus sanguineus, R.bursa, Hyalomma marginatum ve H.anatolicum excavatum türleri bulunmuştur. Kenelerle enfestasyon oranı %15.65, enfestasyon yoğunluğu (enfeste hayvan başına kene sayısı) 5.1 olarak belirlenmiştir. Bulunan kene türlerinin sığırlardaki tek tek yaygınlık oranları ise R.sanguineus %7.79, B.annulatus %4.52, H.marginatum %3.46, R.bursa %0.97 ve H.a.excavatum %0.19 olarak bulunmuştur. Çalışmada toplam 833 kene toplanmıştır. Toplam keneler içinde B.annulatus %49.5, R.sanguineus %27.1, H.marginatum %15, H.anat.excavatum %4.9, R.bursa %3.5 oranında gözlenmiştir. Toplanan 833 adet kenenin 565 (%67.8)'i dişi, 268 (%32.2)'i erkektir. Başlıca enfestasyon yeri olarak en fazla hayvanların meme bölgesinin (%83.03) tercih edildiği bunu sırasıyla inguinal bölge (%24.24),anal bölge (%21.21), boyun (%17.58), kuyruk altı (%7.27), Arka bacak iç yanı (%6.06), kulak (%6.06), göğüs (%4.85), Testis (%4.24)'lerin izlediği görülmüştür. Boophilus annulatus'un erginleri İlk olarak Ocak ayında görülmeye başlayıp Mart ayı sonuna kadar gözlenmiş, daha sonra Ağustos ayı hariç Temmuz-Ekim ayları arasında tekrar rastlanmıştır. Rhipicephalus sanguineus Nisan-Temmuz ayları arasında saptanmıştır. Enfestasyon yoğunluğu dikkate alındığında en yoğun enfestasyon Nisan ayında tespit edilmiştir. Rhipicephalus bursa'ya Haziran-Temmuz aylarında rastlanmıştır. Çalışmamızda H.marginatum Ağustos ayı hariç Mayıs-Eylül ayları arasında gözlenmiştir. Enfestasyon yoğunluğu Temmuz ayında en üst düzeyde tespit edilmiştir. H.anat.excavatum Temmuz- Ekim ayları arasında gözlenmiştir Enfestasyon oranı özellikle de enfestasyon yoğunluğu göz önüne alındığında Trakya'da sığırlarda kene enfestasyonları, bu parazitlerin soyucu sömürücü etkileri48 yönünden önemsiz sayılabilir. Ancak vektörlük yönünden tek bir kenenin bile önemli olacağı da unutulmamalıdır. Enfestasyon oranının ve yoğunluğunun düşük oluşunda bu yöredeki sığır yetiştiriciliğinin ve veteriner hekimlik hizmetlerinin Türkiye'nin birçok yerine göre daha iyi olmasına bağlanabilir.

49 SUMMARY This study was performed to determine the ixodid tick species of cattle and their prevalence rate in Thrace between May. 1993 and January. 1995. Each month, different locations (Tekirdağ, Edirne, Enez, Çatalca, Şarköy, Çorlu, Kırklareli, Babaeski, Silivri, Lüleburgaz, Kemerburgaz, Malkara, Hadımköy) were visited. In each visit, at least 50 animals were inspected and total of 1054 cattle were examined. The ticks collected were put in to the 70% alcohol to preserve till examined. The prevalence rate of tick infestation was found 15.65%. Average tick burden was 5.1. The determined tick species and their prevalence rates were as follows: 7.79% in Rhipicephalus sanguineus, 4.52% in Boophilus annulatus, 3.46% in Hyalomma marginatum, 0.97% in Rhipicephalus bursa, 0.19% in Hyalomma anatolicum excavatum. In this study, a total of 833 ticks were collected. Of the 833 ticks, 49.5% were B. annulatus, R.sanguineus 27.1% H.marginatum 15%, H.anat. excavatum 4.9%, R.bursa 3.5%. There were 565 (67.8%)female and 268 (32.2%) male ticks. The predilection sites of ticks were as follows: 83.03% in udder, 24.24% in inguinal region, 21.21% in anal region, 17.58% in neck region, 7.27%» in under tail, 6.06% in median side of hinder leg, 6.06% in ear, 4.85% in chest and 4.24% testis. Adults of B. annulatus were observed firstly from January to March and the between July and October. R.sanguineus was seen between April and July. Maximum number of R.sanguineus in animals was found in April. R.bursa was observed between June and July. In this study, H.marginatum was observed between May and September. Maximum number of H.marginatum in animals was found in July. H.anat. excavatum was observed between July and October. Taking into the consideration of infestation rate and tick burden, it is not of importance of tick infestation in cattle except their vectoral role in Thrace region. Low infestation rate and low tick burden could be attributed to the animal management and veterinary service performed in this area.