Klimakterik dönemdeki kadınların öz-bakım gücünün artırılmasında hemşirenin rolü

Abstract

8. ÖZET Çalışmamız, klimakterik dönemde kadının sağlığının korunması ve geliştirilmesinde kendi katkısını sağlamak, öz-bakım gücünü, bilgisini artırmak ve bu konuda hemşirenin rolünü ortaya koymak amacıyla planlanmıştır. Araştırmamız Ekim 1997 - Ekim 1998 tarihleri arasında Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti'nde yapılmıştır. Çalışmamızda kalitatif yöntem olarak fokus (odak) grup toplantılarından, kantitatif yöntem olarak ise tanımlayıcı ve yarı deneysel araştırma yöntemlerinden yararlanılmıştır. Araştırmanın evrenini KKTC'de yaşayan 40-55 yaş arasındaki kadınlar oluşturmuştur. Bu evrenden, `tabakalı rastgele örneklem` yöntemi ile belirlenen Lefoşa'dan 23, Gazi Mağusa'dan 22 ve Girne'den 9 olmak üzere sözlü olarak yapılan duyurularla aranan koşullara uygun olarak ilk başvuran 50 kadın örnekleme alınmıştır. Olgular 7-9 kişilik gruplara ayrılarak Lefkoşa'da 3, Gazi Mağusa'da 2 ve Girne'de 1 fokus grubu oluşturulmuştur. Verilerin toplanmasında araştırmacı tarafından geliştirilen `Görüşme Formu` ; Menopozla İlgili Bilgi, Düşünce ve Sağlık davranışlarını Değerlendirme Formu` ; `Menopozal Yalanma Tarama Listesi` ; `Yaşam Doyum Envanteri` ; `Beden Kütle İndeksi`; `Muayene ve Laboratuar Formları` kullanılmıştır. Ayrıca fokus grup taplantılarmda kullanılmak üzere kadm üreme organ yapı ve özellikleri ile menopozda öz-bakım gücünü geliştirmeye yönelik eğitim materyali geliştirilmiştir. Verilerin analizinde yüzdelik, Ki - kare, Yates Düzeltmeli Ki-kare, Fisher Kesin Ki-kare ve Kolmogorov Simirnov testleri ile `t` testi kullanılmıştır. Kadınların tümü okur-yazar ve en az ilkokul mezunu olup, %72'si ortaöğretim ve üniversite düzeyinde eğitim görmüştür. Olguların %40'ı premenopozal, %28'i perimenopozal ve %32'si postmenopozal dönemleri yaşamaktadırlar. 123Eğitim-danışmanlık öncesinde 24. 29 ± 3.01 olan BKİ ortalaması, sonrasında kadınların vücut ağırlıklarındaki azalmaya bağlı olarak 23. 26 ± 1.39 bulunmuş ve iki değer arasında ileri derecede anlamlı ilişki saptanmıştır. Kadınlarımızın sağlığının korunması ve geliştirilmesine yönelik düzenli jinekolojik muayeneye gitme, düzenli Pap test yaptırma, düzenli meme muayenesi yaptırma alışkanlıkları yeterli bulunmamıştır. Sigara içme, egzersiz yapma, KKMM'si ve HRT kullanmaya yönelik davranışlar eğitim-damşmanlık öncesi verileri ile sonrası arasında anlamlı farklılıklar elde edilmiştir. Olguların çoğunun sağlıklı beslendiği, ancak eğitim-damşmanlık sonrasında daha bilinçli ve dengeli beslenme davranışları belirlenmiştir. Olguların eğitim, çalışma ve medeni durumlarının koruyucu sağlık davranışlarına etkili olmadığı bulunmuştur. Olguların en yaygın menopozal yakınmaları uykusuzluk-yorgunluk (%50), eklem-kas ağrıları (%48), sinirlilik, gerginlik (%42), sıcak basması, gece terlemesi (%40), olarak sıralanırken, eğitim-damşmanlık sonrasında sinirlilik-gerginlik (%25.5), cinsel ilgi azlığı (%25.5), uykusuzluk - yorgunluk (21.3), eklem- kas ağrıları (%19.1), sıcak basması, gece terlemesi ve çarpıntı (%17) şeklinde önemli düzeyde. azalmalarla sıralanmıştır. Eğitim- danışmanlık sonrasında menopozal yakınmalar ile HRT kullanımı arasında da genelde anlamlı ilişki bulunmuştur. Olguların eğitim danışmanlık öncesi yaşam doyum envanter puan ortalaması 23.96 ± 5.69 bulunurken, eğitim danışmanlık sonrasında yaşam doyumunun artması ile puan ortalaması 26.98 ± 5.27 olarak yükselmiştir. îki ortalama arasında istatistiksel olarak ileri derecede anlamlılık saptanmıştır. 124Fokus grup toplantıları, ortak sorunla başetme durumunda olan kadınlar arasında dayanışma, etkileşim, grup birliği ve grup dinamizmi yaratmıştır. Sonuç olarak klimakterik dönemdeki kadının bireysel ve/veya grup olarak eğitim-damşmanlık programları ile kendi sağlığım koruma ve geliştirmede etkin rol alabileceği saptanmıştır. 125

9. SUMMARY Role of Nurse In Increasing the Self-Care Power of Women During Climacteric Period This study is planned for the purpose of protecting and developing the health of the women, to attain her contribution to this end, to increase her self-care power and knowledge and to highlight the role of nurse in this area. This research was conducted in Northern Turkish Republic of Cyprus (NTRC) during October 1997- October 1998 period. In the study there were focus group meetings as a qualitative method; methods of indentification and semi-experimental research as quantitative methods, in use. The universe of the research was formed by women at age interval of 40-55 and living in NTRC. From this universe, by using `stratified random sampling` method, 23 women from Lefkoşa, 18 from Gazi Mağusa and 9 from Girne were informed with verbal announcemets about the study and 50 samples were taken from the women having necessary conditions and who applied for participation in the study. The subjects were divided into groups containing 7-9 persons and 3 focus groups were formed in Lefkoşa, 2 in Gazi Mağusa and 1 in Girne. In collecting data, `interview Form` was developed by the researcher. Also, `From for Assessment of The Status of Information Related to Menopause, The Ideas and Health Behavior`; the `Menopausal Semptoms Chick List` ; the `Life Satisfaction Inventory`; the `Body Mass Index`; and the `Examination and Laboratory Forms` were used. Furthermore, material about the structure and characteristics of women fertility organs and meterial for use in training directed to development of self care power during menopause were shaped and used during focus group meetings. In analyzing the date, percentile, X-square, Stay Corrected X-Square, Fisher Definita X Square and Kolmogorov Simirnov Tests along with `t` test were use. All of the women were able to read and write. They were graduates of primary scholl at least. Of the women 72% had a high school and university level education. Of 126the subjects 40% were experiencing the premenopausal, 28% perimenopausal and 32% postmenopausal periods. Before training-consulting sessions, the (BMt) average of 24. 29 ± 3. 01 which was depended on the decrease in body weight of the women, found to be 23. 26 ± 1.39 after the sessions and there was a significant relationship at an advance degree, among the two values. With respect to protection and development of the health of the women of this nation, the acts of applying for having a gynecologic examination in an ordered manner, having Pap test made in an orderly manner and having immune examination made in an orderly manner were not found to be sufficient. With respect to behavior directed to smoking, exercising, self-breasth examination and HRT using, it was determined that they have resulted in significant differences, based on data available before and after training-consulting period. Majority of the subjects were determined to be have a healthy nutrition practice. But after the training-consulting, they were determined as ones who entered into a more conscious and balanced nutrition behavior. It was found that the education, employment and maritial status of the subjects did not effect their behaviors about protective health. Of the subjects, the most widely heard complaints were related to menopausal period and they were put into the arrayed of the lack of sleeping-feeling of tiredness (50%); joint-muscle pains (48%) ; nervousness-feeling of tension (42%), feeling pot flushes sweating at night (40%). However, after the training -consulting works, there were decreases, at a significant level. The array took the form of nervousness- feeling of tension (25.5%), lack of sexual interest (25.5%); lack of sleeping-feeling of tiredness (21. 3%); joint-muscle pains (19.1%), feeling of hot flushes-night sweating and heart beats (17%). 127After training -consulting, there were significant relationship between menopausal complaints and the use of HRT. The average points about the life satitisfaction inventory of the subjects were determined, before training-consulting and was 23. 96 ± 5. 69. But, after the training- consulting, the average points about the life satisfaction increased and the average of the points rose to 26.98 ± 5.27. Significant statistical relationship, at advanced degree, has been determined to exist among the two averages. The focus group meetings, created solidarity, interaction, group unity and group dynamism, among the women who were to overcome the mutual problems they were facing. In conclusion, with the individual and/or group training-consulting programs conducted for the women in climacteric period. It was determined that, they would be able to protect and develop their health with an active role they can enter into. 128