Örgütlerde sosyal kaytarma davranışı ile psikolojik iklim ilişkisi ve konuyla ilgili bir araştırma

Abstract

Çalışmada bireylerin sosyal kaytarma davranışı göstermeleri ile psikolojik iklim algıları arasındaki ilişki incelenmektedir. Bu doğrultuda psikolojik iklimi oluşturan alt boyutlar; katkı, tanıma, zorluk, rol açıklığı, destekleyici yönetim, kendini ifade etme ve fiziksel/ psikolojik sağlık tek tek ele alınmakta ve sosyal kaytarma davranışı ile ilişkileri incelenmektedir. Ayrıca araştırmada belirlenen demografik özelliklere göre yapılan sınıflandırmada, sosyal kaytarma davranışında sınıflar arası farklılaşma olup olmadığı da değerlendirilmektedir. Çalışmada öncelikle sosyal kaytarma davranışı, bu davranışı etkileyen faktörler ve teorilere yer verilmiştir. Sosyal kaytarma davranışının ardından psikolojik iklim kavramına değinilmekte, kavramın tanımı ve alt boyutları detaylı olarak ele alınmaktadır. Araştırmada ek olarak psikolojik iklim kavramının örtüştüğü diğer kavramlar olan örgüt iklimi ve örgüt kültürü kavramlarından da bahsedilmektedir. Psikolojik iklimi etkileyen ve psikolojik iklimin etkilendiği faktörler incelendikten sonra sosyal kaytarma ile psikolojik iklim arasındaki ilişkiye değinilmektedir. Araştırmada toplamda 64 işletmeye, 695 çalışana, 96 yöneticiye ulaşılmıştır. Verilerin analizinde tanımlayıcı istatistiki analizlerden (frekans, yüzde dağılımları, aritmetik ortalama standart sapma), Spearman korelasyon analizinden, doğrusal regresyon analizinden ve tek yönlü varyans analizi ANOVA dan yararlanılmıştır. Araştırmada sonuç olarak, sosyal kaytarma davranışı ile psikolojik iklim algısı arasında zayıf negatif ilişki bulunmuş, psikolojik iklimin sosyal kaytarma davranışını anlamlı şekilde etkilediği belirlenmiştir. Bu sonuca ek olarak, sosyal kaytarma davranışında demografik özelliklere göre belirlenen gruplar arasında sadece çalışanların mevcut yöneticileriyle çalışma sürelerine göre yapılan gruplandırmada (1 yılda az; 1-5 yıl arası; 5 yıldan fazla) gruplar arası anlamlı farklılık olduğu, 1 yıldan az süredir mevcut yöneticisiyle çalışanların 5 yıldan fazla süredir çalışanlara kıyasla daha fazla sosyal kaytarma davranışı gösterdikleri sonucuna ulaşılmıştır. Anahtar Sözcükler: Sosyal kaytarma, bedavacı etkisi ve asalaklık/ uyanıklık etkisi, sosyal kaytarma davranışını etkileyen faktörler, iklim, psikolojik iklim, psikolojik iklimin alt boyutları (katkı, tanıma, rol açıklığı, destekleyici yönetim, kendini ifade etme, fiziksel/psikolojik sağlık)

In this dissertation the relationship between social loafing and psychological climate is investigated. In this regard, the subdimensions of psychological climate; contribution, recognition, challange, role clarity, supportive management, self expression ans physical / psychological health is discussed separetely and their relationship with social loafing is investigated. Moreover, significant differentiation is evaluated between the groups which are classified according to demographical features determined in the research. In the first part of the dissertation, social loafing behavior, the factors which are effecting this behavior and theories related to this behavior are explained. Subsequent to social loafing, psychological climate and its subdimensions are mentioned. In this part of the dissertation also the differences of psychological climate from organisational climate and organisational culture are discussed. In addition to this, the factors which are effecting psychological climate, the factors which are effected by psychological climate and the relationship between social loafing and psychological climate are indicated. In the research is reached to 64 organisations, 695 workers and 96 managers. While making the analysis of collected data descritive statistics (frequency, percentage distributions, aritmetic mean, standart deviation), Spearman correlation analysis, linear regression analysis and one way ANOVA analysis are used. As a result of the research study, weak negative correlation found between social loafing and psychological climate. Furthermore psychological climate significantly affects social loafing. Additionally, between groups defined by demographic characteristics only in the classification which is made according to span of time worked together with present manager (less than 1 year; 1-5 years; more than 5 years) there found meaningfull differentiations between the groups in social loafing behavior. According to results, the degree of social loafing is higher for the workers working toghether with their manager less than one year, than workers working toghether with their manager more than five years.Keywords: Social loafing, free rider and sucker effect, the factors which are effecting social loafing behavior, climate, psychological climate, subdimensions of psychological climate (contribution, recognition, challange, role clarity, supportive management, self expression and physical / psychological health)