Osmanlı sanatında cennet imgesi - bahçe tasarımı ilişkisi

Abstract

`Osmanlı Sanatında Cennet İmgesi-Bahçe Tasarımı İlişkisi` adlı bu tez çalışmasında Osmanlı'da üretilen cennet bahçesi tasvirleri ile üretildikleri dönemlerin bahçe tasarımları arasındaki mimari ve sembolik ilişki incelenmiştir. Bu inceleme özellikle Osmanlı duvar ve kitap resimlerinde karşımıza çıkan cennet bahçesi tasvirlerinin her dönemin saray ve hasbahçe mimarileriyle ilişkisinin irdelenmesine dayanmaktadır.Cennet başta Kur'an olmak üzere İslam literatüründe geniş yer bulan bir konudur. Ayet ve hadislerde yer alan bilgiler doğrultusunda ele alınan ve zenginleştirilen cennet, genellikle içinde altından ırmakların aktığı köşklerin, tahtların yer aldığı, içinde hûri ve gılmânların dolaştığı, çiçek ve ağaçlarla bezeli bir bahçe şeklinde tasavvur edilmiştir. Bu cennet inancı İslam dünyasında mimariden, bütün sanatlara neredeyse her alana yansımıştır. Özellikle bahçe tasarımları ve cennet tasvirleri bu inanç doğrultusunda yapılmıştır. Bir İslam imparatorluğu olan ve uzun bir zaman diliminde var olan Osmanlı'da da bunu görmek mümkündür. Osmanlı'da başta minyatür ve kitap resimlerinde yer alan cennet tasvirlerinde yeşilliği, köşkleri, ırmakları, hizmetçileri ile bahçe görünümündeki cenneti görmek mümkündür. Fakat genel kabul gören bu cennet bahçesi şeması, dönemsel farklılıklar içermektedir. Bu durum bahçeler için de geçerlidir. Kuruluşundan tarih sahnesinden silinişine kadar uzun bir süreyi kapsayan Osmanlı bahçeleri tıpkı cennet tasvirleri gibi dönemsel farklılıkları kendi içinde barındıran bir özelliğe sahiptir. Bu durum Osmanlı'da üretilen cennet bahçesi tasvirleri ile döneminin bahçe mimarileri arasında yoğun bir ilişkinin oluşmasına yol açmıştır.

This dissertation, entitled `The Relationship Between The Imagery of Heaven and Garden Design in Ottoman Art` investigates architectural and symbolic relationship between the garden of heaven depictions produced in Ottoman art and garden design of Ottoman palatial culture. This examination is based on the relations between the garden of heaven depictions on wall paintings, book pictures and the architecture of the palace and `hasbahçe` from every period in Ottoman Empire. Heaven is a wide subject primarily taking place in Qur'an in Islamic literature. Heaven, discussed and enriched from the information obtained from Verses and hadiths has been usually imagined as a garden decorated with trees and flowers, with flowing golden rivers, pavilions, and thrones, where hûri ve gılmân roam. This vision of heaven is reflected on the art and architecture of the Islamic World in every period. In particular, garden designs and depictions of heaven are made in accordance with this vision of heaven. As it was a long-lived Islamic empire, one can see the same vision reflected in the art and architecture of the Ottoman Empire. Thus, it is possible to see heaven depicted as a garden with greens, mansions, rivers, and maids in miniatures and book paintings of the Ottoman Empire. But this generally accepted scheme of the garden of heaven shows some differences in different periods of the Ottoman art. This also applies to Ottoman gardens, of which designs vary in different periods. Thus, one can examine a close relation between the garden of heaven deciptions and contemporary garden architecture of Ottoman Empire.