Sovyetler Birliği`nin sürgün politikası ve Ahıska Türkleri sürgünü

Abstract

Sovyet Sosyalist Cumhuriyetleri Birliği, egemenliği altında bulunançokuluslu coğrafyayı büyük bir siyasal ve etnik istikrarsızlığa sürüklemiştir. Bilindiğigibi icraatlarından dolayı kimi literatürde `Deli` olarak anılan Çar Petro'dan beri,Ruslar için sıcak denizlere inmek stratejik hedef olmuştu. Çarlık dönemindeki busiyaset SSCB yönetiminde de genel olarak sürmüştü. Bunun için ilk hedef stratejiköneme sahip bölgelerin ele geçirilerek kendi sistemini tatbik etmek ve sınırlarıiçerisinde yaşayan milletlerin kontrol altında tutulması olmuştu. Bu bakımdan Rusidaresi sıcak denizlere giden bölgeler üzerinde hâkimiyet kurmaya çalışmıştı. Rusyönetimi milletlerin üzerinde kontrolünü sağlamak için uyguladığı yöntemlerdenbirisi de sürgün politikaları olmuştu. Bunlardan ilki; Türklerin ve diğer Müslümantoplumların sürülmesi, diğeri ise Slav halkların sürülen toplulukların yerlerine iskânedilmesi şeklinde gerçekleşmişti. Bu siyaset daha 1552 yılında Kazan'ı istila edenÇar Korkunç İvan'ın döneminde başlamış olup Sovyetler döneminde de devametmişti. Bu tarihsel seyir içinde Sovyetler Birliği dağıldıktan sonra bağımsız olancumhuriyetlerde Rus göçmenlerin nüfusu önemli yer tutmaktadır.Bilindiği gibi Stalin'in iş başına geçmesiyle önde gelen Türk aydınları sudansebeplerle tutuklanarak Sibirya'ya sürgüne gönderilmiş veya kurşuna dizilereköldürülmüşlerdi.SSCB döneminde ilk toplu sürgün 1935 yılında Kore halkına, daha sonra II.Dünya Savaşı'nın başlamasıyla da potansiyel tehdit olarak görülen diğer halklarayapılmıştı. Bunlar arasında Kırım Türkleri, Çeçenler, İnguşlar, Karaçay-MalkarTürkleri, Kalmuk Türkleri ve Ahıska Türkleri başta olmak üzere birçok Türk soyluve Kafkasyalı millet vardı. Sürgün edilen bu halklar Orta Asya ve Sibirya'ya kadargönderilmişlerdi. Stalin'in sürgün kampları olan Kulak, GULAG (GlavnoyeUpravleniye Lagerey/Çalıştırma Kampları Genel Müdürlüğü), Ukaz ve Represiya dasürülenlerin işkencelere maruz kaldıkları yerler olmuştu.Sovyetler Birliği'nin sürgün politikasına dâhil edilen Ahıska Türkleri,1944yılında asıl vatanları olan bugünkü Gürcistan Cumhuriyeti toprakları içinde kalan veTürkiye ile sınır komşusu olan, Ahıska, Ahılkelek, Aspinza, Adıgön ve Bogdanovkailçe ve köylerinden Orta Asya ülkelerine sürülmüşlerdir. Günümüzde ise AhıskaTürkleri, Kazakistan, Özbekistan, Kırgızistan, Azerbaycan, Türkiye, RusyaFederasyonu, ABD ve Gürcistan'da dağınık olarak yaşamaktadırlar.Bu tezde, SSCB halklarına uygulanan sürgün politikasında önem arz edenhususlar belli bir süreç içerisinde ele alınmıştır. Ahıska meselesinin başlangıcınıteşkil eden 1828-1829 Osmanlı Rus Savaşı Çarlık Rusya, 1944 sürgünü ve 1989Fergana olayları ise SSCB siyaseti çerçevesinde değerlendirilmiştir. Ayrıca AhıskaTürklerinin Türkiye'ye kabulü ve ABD'nin 2005 yılından itibaren yürürlüğekoyduğu Krasnodar'da yaşayan Ahıska Türklerinin ABD'ye göç etmesiyle ilgiliproje de incelenmiştir.Anahtar Kelimeler: Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birliği (SSCB), KomünistPartisi, Etnik Yapı, Sürgün, Ahıska Türkleri, Fergana Olayları, Krasnodar, ABD,Avrupa Konseyi.

The Soviet Union, by controlling multinational geography has led a majorpolitical and ethnic instability on the region. Since Tsar Peter known as `Crazy`, toachieve political supremacy and to reach the warm sea has become inevitable for theRussians. Therefore the first aim was the seizing of the region which had strategicimportance and to keep under the control off all nationalities living in the USSRboundaries. Thus, Russians tried to establish dominance on the region's leading towarm sea. Inorder to ensure the control of nations, there were implemented two focalpoints in exile policies. The first point was; the expulsion of Muslims and Turks, theother was to inhabit the Slavic people on the location of proposed community. Thispolicy was started in 1552 by Tsar İvan and has continued during the Soviet era.Russian immigrant population in the independent Republics of ex Soviet Unionoccupies an important place.During Stalin era, Turkish intellectuals were arrested and exiled to Siberiaand were killed.Thus, first mass deportation was made to the Korean people in 1935, then inthe beginning of the II World War to the people who were seen as a potential threat.These include the Crimean Tatars, Chechens-İngushes, Karachai-Balkar Turks andAhiskaTurks. These nations were deported to Central Asia and Seberia. Stalins exilecamp such as Kulak, GULAG, Ukaz and Represia were places for torture.The original homeland of Ahiska Turks is today's Georgian territory and itborders with Turkey. Provices of the region are: Ahiska, Ahilkelek, Aspinza, Adigonand Bogdanovka. Today, Ahıska Turks live in many different countries, they are:Kazakhstan, Kyrgyzstan, Azerbaijan, Uzbekistan, Ukraine, Russia, Georgia andTurkey.This thesis discusses the important points in deportation policies of differentnations from USSR. The 1944 deportation which marks the beginning of AhıskaTurks issue and 1989 Ferghana events are evaluated in the framework of the USSRpolicies. The acceptance of Ahıska Turks to Turkey also discussed in this thesis.Another issue which took place is the migration of Ahıska Turks to USA fromKrasnodar in 2005.Keywords: Soviet Union, Kommunist Party, Ethnic Structure, Deportation, AhıskaTurks, Ferghana, Krasnodar, USA, European Council.