Memlûk Kıpçakçasında fiilimsiler

Abstract

Memlûk Kıpçakçası XIII. yüzyıldan itibaren Mısır ve Suriye'ye köle olarak gelen ve burada önce askerî idareyi, sonra da devleti ele geçirerek ana yurdundan çok uzak bölgelerde devlet kurmayı başaran bir Türk kavminin oluşturduğu yazı dilinin adıdır.Daha ziyade gramer, fıkıh, okçuluk, atçılık, veterinerlik alanlarında eserlerin yazıldığı bu Türk şivesiyle kaleme alınan tek bir edebî eser bize ulaşabilmiştir.`Memlûk Kıpçakçasında Fiilimsiler` adını taşıyan bu çalışmada bu tarihî Türk şivesinin altı büyük eseri üzerinde inceleme yapılmıştır. Gülistan Tercümesi, İrşâdü'l-Mülûk ve's-Selâtîn, Munyetü'l-Ġuzāt, Hulasa (Okçuluk ve Atçılık), Baytaratü'l-Vażıḥ ve Kitâbü'l-Hayl adlı eserlerde isim-fiil, sıfat-fiil ve zarf-fiiller tespit edilmiş, daha sonra bunların cümle içindeki fonksiyonları incelenmiştir.Bu çalışma gramer konusu bakımından üç bölümden oluşmaktadır. Birinci bölümde isim-fiiller, ikinci bölümde sıfat-fiiller ve üçüncü bölümde zarf-fiiller incelenmiştir.

Mamluk Kipchak is the name of the written language developed by a Turkish tribe who had been brought as slaves to Egypt and Syria as from the 13th century and who later managed first to rise to the military caste and then to seize the government to found a state in that region far away from their homeland. This Turkish dialect was used for writing grammar, fıkıh (Muslim canonical jurisprudence), archery, equestrian and veterinary books in general, but only a single literary book survived. Entitled 'Verbels of the Mamluk Kipchak', this paper studies the six great works written in this historical Turkish dialect: Gülistan Tercümesi, İrşâdü'l-Mülûk ve's-Selâtîn, Munyetü'l-Ġuzāt, Hulasa (Archery and Horsemanship), Baytaratü'l-Vażıh, and Kitâbü'l-Hayl. Gerunds, participles and infinitives used in these books were determined; then their functions within sentences were studied.This paper consists of three parts in terms of grammar. Part one studies Gerunds, part two participles and part three infinitives.