Mütercim tercümanlık öğrencilerinin özel alan çevirisi kapsamında yazılı çeviri edinçlerinin ölçülmesi

Abstract

Çeviri edinci, son 20 yıldır süreç-odaklı ve bilişsel çalışmaların odağı haline gelmiştir.Bu sürede çeviri edincine değgin birbiriyle örtüşen veya çelişen bulgular elde edilmiştir.Bu araştırmaların büyük bir çoğunluğunun Türkiye dışında gerçekleştirilmesi veTürkiye'de çeviri eğitimi alan öğrencilerin çeviri edinç profillerini yansıtmayacağıhipotezi bu tez çalışmasının arkasında yatan ana güdüdür. Bu tez çalışmasının amacı,Türkiye'de çeviri eğitimi alan öğrencilerin çeviri edinçlerini çözümlemek, ölçmek vedeğerlendirmektir. Öncelikle yapılan alan yazın taraması ile çeviri edincini bütünselolarak veya altbileşenleri odağında betimlemeyi amaçlayan çalışmalar incelenmiş; çeviriedincinin çeşitli altedinçlerden oluştuğu, çeviri edinci ölçme yöntem ve araçlarınınyetkin olmadığı ve çalışmaların odak noktalarıın genelde acemi/öğrenci çevirmen veprofesyonel çevirmen karşılaştırması üzerinde durduğu anlaşılmıştır. Çalışmaların genelolarak dil edinci, stratejik edinç, araştırma edinci, araç kullanma edinci, metinsel edinçve alan uzmanlık bilgisi gibi bileşenler üzerinde durduğu ve araştırmacıların altedinçtürlerini çoğaltma eğiliminde olduğu görülmüştür. Bu tez kapsamında, İngilizceMütercim-Tercümanlık lisans öğrencilerinin yazılı çeviri edinçleri ölçülmüş ve yazılıçeviri edincinin altbileşenleri olarak kaynak ve erek dil edinci, metinsel edinç, araştırmaedinci, stratejik edinç ve teknolojik araç kullanma edinci çalışmaya dahil edilmiştir. Bubileşenlerden stratejik edinç, araştırma edinci ve teknolojik araç kullanma edinci `bilgiokuryazarlığı` ile ilişkili olarak ele alınmıştır. Öğrencilerin çeviri edinçlerini ölçmekamacıyla alan yazın temel alınarak bir değerlendirme şablonu geliştirilmiş ve Türkiye'deeğitim ve mesleki yeterlilik kurumlarında kullanılmak üzere öneri niteliğinde bir ölçekmodeli geliştirilmesi hedeflenmiştir. Şablon, araştırmanın birincil veri toplama aracı olanCamtasia'nın nitel verilerinden nicel üstveri oluşturmak üzere kullanılmıştır. Veriçözümleme bölümünde şablonla elde edilen nicel üstveriler ve Translog'tan elde edilennicel veriler, SPSS'te çözümlenerek katılımcıların çeviri edinçleri betimlenmiştir. Tezçalışmasında alan yazında araştırılan yabancı çevirmenlerin çeviri edinçlerine ilişkinbulgularla Translog II, Camtasia 8, Çeviri Edinci Değerlendirme Şablonu ve SPSS 21 ileelde edilen veriler karşılaştırılmış ve incelenen çalışmaların örneklemini oluşturançevirmenler ile bu tez çalışmasının katılımcılarının çeviri edinçleri arasında benzerliklerolduğu görülmüştür.

Over the last two decades, translation competence has become the focal concern ofprocess-oriented and cognitive studies. So far, overlapping or contradicting data havebeen obtained on the nature of translation competence. The fact that a vast majority ofthese studies has been conducted outside of Turkey and the hypothesis that their findingswould fall short of accurately describing the translation competence of Turkishtranslation students are the primary motives of this dissertation. Thus, it aims to analyze,assess and evaluate the translation competence of Turkish trainee translators. To thisend, the relevant literature intended to describe translation competence as a whole andon the basis of its subcomponents was reviwed. The review revealed that translationcompetence consists of subcompetences, assessment methods and tools incompetentlydescribe translation competence and previous studies mainly focus on the comparisonbetween novice and professional translators. It was also concluded that these studiesprimarily deal with linguistic competence, strategic competence, research competence,instrumental competence, textual competence, and specialized knowledge and thatresearchers tend to proliferate subcompetences. In this study, the translationcompetences of students in an undergraduate program of translation studies in Englishwere assessed. Thus, source and target language competence, textual competence,research competence, strategic competence, and technological-instrumental competenceas subcomponents were included in the study. Of these, strategic, research, andtechnological-instrumental competences were tackled in relation to `informationliteracy`. In the light of the literature review, the researcher developed a template toassess translation competences of the participants. This template is belived to lay thegroundwork for future scales to be used at educational and professional certificationinstitutions. It was utilized to create quantitative metadata out of the qualitative data ofCamtasia. Accordingly, the translation competence of the participants was assessed anddescribed by analyzing these metadata and the quantitative data of Translog on SPSS 21.In the present research, the data from Translog II, Camtasia 8, Translation CompetenceAssessment Template and SPSS 21 were compared with the findings concerning foreigntranslators. The comparison disclosed significant similarities between the translationcompetences of Turkish trainee translators of this dissertation and of participants ofinternational studies.