2000`ler bağımsız Türk sinemasında omega erkekler: Kurbanlık ve failliğin yeniden inşası

Abstract

Çalışma kapsamında 2000'li yıllarda bağımsız Türk sinemasında omega erkek temsilleri incelenmektedir. Filmsel anlatılarda erkeklik inşaları ve erkekler arası iktidar dinamiklerini araştırmada, René Girard'ın insan arzusundan yola çıkarak tasarımladığı mimetik kuram ile eleştirel erkeklik incelemelerinin bir arada ele alınması amaçlanmıştır. Bu bağlamda öncelikle mimetik kuramın temel kavram ve mekanizmaları araştırılmış, ardından Friedrich Nietzsche ve Max Scheler'in ressentiment anlayışları ile mimetik kuram bağlamında ressentiment işleyişi incelenmiştir. Erkekliğin sosyo-kültürel bir inşa oluşu ile mimesis yoluyla kuruluşu karşılaştırılmıştır. Arzuların oluşumu, bireyler arası gerilimin günah keçisi yoluyla giderilmesi ve ressentiment'ın kimlik oluşumundaki etkisinin erkeklikleri açıklamada ne ölçüde işlerliğe sahip olduğu araştırılmıştır. Bu doğrultuda Başka Semtin Çocukları, Kara Köpekler Havlarken, Bornova Bornova, Çakal, Rıza, Pus, Saç ve Ben O Değilim filmleri ve bu filmlerdeki erkek karakterler farksızlaşma, homososyallik, kurban-mağdurluk, ressentiment ve kadın dolayımlayıcılığı gibi farklı dinamikler çerçevesinde çözümlenmiştir. Bu çözümlemeler sonucu, omega erkeklerin arzularının mimesis yoluyla oluştuğu, birbirleri arasındaki farksızlaşmanın ve mimetizm krizinin şiddeti doğurduğu, iktidarsızlık hissinden kimlik değişimi yoluyla kurtulmaya çalıştıkları ve hegemonik erkeklik ideallerini gerçekleştirme çabalarında kadınların dolayımlayıcı olarak yer alamayışı açığa çıkarılmıştır.

In this study, the representations of omega males in 2000's independent Turkish cinema are examined. Discussing two approaches together, René Girard's mimetic theory based upon human desire and critical masculinity studies is aimed for researching construction of masculinity and power relations between men in film narratives. In this context, basic concepts and mechanisms of mimetic theory and conception of ressentiment in Friedrich Nietzsche and Max Scheler's works are examined. Masculinity as a socio-cultural construction and as a mimetic organisation are compared with each other. The formation of desires, removing tension between individuals by sacrificing the scapegoat and the impact of ressentiment in identity formation are analyzed for explaining masculinities. In this direction, Başka Semtin Çocukları, Kara Köpekler Havlarken, Bornova Bornova, Çakal, Rıza, Pus, Saç ve Ben O Değilim and the male characters in these films are analyzed under different dynamics, such as undifferentiation, homosociality, victimisation, ressentiment and mediation of women. The thesis points out that the omega males' desires are constructed through mimesis and the undifferentiation and mimetic crisis generates violence. They try to evade the feeling of impotence through changing identities and the women are no longer mediators in their struggle for hegemonic masculinity ideals.