Source monitoring in younger and older adults: The effects of source-schema congruence, schema activation and source distinctiveness

Abstract

ÖZET Burada yer alan çalışma kaynak-şema uyumluluğu, kaynağın şemasal ayrıştırabilirliği ve şema bilgisinin kaydedilme zamanının genç ve yaşlı yetişkinlerin kaynak belleği üzerindeki etkilerini araştırmaktadır. Katılımcılar 40 genç ve 40 yaşlı yetişkinden oluşmaktadır. Katılımcılara verilen bir kaynak belleği testinde, bilgisayarda gösterilen iki ayrı kaynak kendi meslekleriyle uyumlu, kendi meslekleriyle uyumsuz veya kendi meslekleriyle ilgisiz cümleler sunmuşlardır. Kaynakların meslekleri birbirlerine şemasal olarak yakın veya uzaktır. Kaynakların meslekleri katılımcılara ya sunumdan önce ya da sunumdan sonar söylenmiştir. Hemen sonra yapılan bir tanıma testinde, katılımcılardan verilen cümlelerin Kaynak A mı veya Kaynak B tarafından mı söylendiği yoksa yeni bir cümle mi olduğunu belirlemesi istenmiştir. Varyans analizi sonuçlarında kaynak ve cümle tipi uyumlu olduğunda kaynak bellemenin daha iyi olduğu görülmüştür. Eğer kaynakların meslek bilgisi katılımcılara sunumdan önce verilmişse, kaynak-şema uyumsuz olan cümlelerin kaynaklarının da en az kaynak-şema uyumlu cümleler kadar iyi hatırlandığı bulunmuştur. Yaşlılık doğru kaynağı bulmada bir düşüş ve yanlış kaynağa atıfta bulunulması ile ilişkilendirilmiştir. Genç yetişkinler kaynak-şema uyumsuz cümlelerin kaynağını yaşlılara oranla daha fazla saptamıştır. Kaynakların meslekleri birbirine şemasal olarak yakın olduğunda, katılımcıların meslek bilgisinin önceden verilmesi durumunda kaynak belleklerinin arttığı gözlenmiştir. Çalışmanın sonuçları Kaynak Belleme Çerçevesi, şema-kopya-artı-etiket modeli ve dikkat / ayrıntılandırma hipotezi perspektiflerinden tartışılmıştır. Anahtar Sözcükler: Kaynak belleği, kaynak belleme, yaşlanma, şema, kaynak benzerliği

ABSTRACT The present study has examined the effects of source-schema-congruence, schematic distinctiveness of source and time of encoding of schematic information on source memory of younger and older adults. Participants consisted of 40 younger adults and 40 older adults. Participants were administered a source memory test, in which two sources presented statements that were congruent with, incongruent with or irrelevant to sources' professions. Professions of sources were either schematically similar or distinct. Sources' professions were revealed either before or after the presentation of items. In an immediate recognition test, participants were asked to specify the source of the items as Source A, Source B, or new. Mixed analyses of variance yielded that source monitoring for source- schema-congruent items were better than source-schema-incongruent items. If profession information was revealed before the presentation of items, sources for schema- incongruent items were identified as well as source-schema-congruent items. Aging was associated with a decrease in hits and an increase in incorrect source identifications, misses and false alarms. Younger adults recognized source-schema-incongruent items more than older adults. Participants who were assigned to similar-source condition had higher source monitoring scores if they were provided with profession information before the presentation started. Results are discussed from perspectives of source monitoring framework, schema-copy-plus-tag model and attention elaboration hypothesis. Keywords: Source memory, source monitoring, aging, schema, source similarity IV