Türkiye-AB arasındaki Geri Kabul Antlaşması çerçevesinde Türkiye`deki Afgan mültecilerin durumu (2001 sonrası)

Abstract

11 Eylül 2001 yılında yaşanan terör olayları tüm dünyanın dikkatini Afganistan'a çekmiştir. 1996-2001 yılları arasında Afganistan'da hâkimiyeti ele geçiren radikal terör örgütü Taliban ve El-kaide örgütü, ülkede sayısız trajedilere neden olurken Afganistan'ı küresel terör ve uyuşturucu merkezi haline getirmiştir. NATO barış gücü, Amerika Birleşik Devletleri (ABD) öncülüğünde Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi kararıyla Afganistan'a askeri müdahale gerçekleştirmiş ve bunun sonucunda Taliban rejimi sona ermiştir. Bu müdahale sonrası kurulan meşru hükümet ve yapılan uluslararası yardımlar ile ülkede barış ve güvenlik ortamı oluşturulması ve Afgan mültecilerin ülkeye geri dönmesi amaçlanmıştır. Ancak Afganistan-SSCB savaşı ve Afganistan'daki Taliban rejimi sırasında, İran ve Pakistan'a göç eden milyonlarca Afgan sığınmacının ülkeye geri dönüşü beklenilenden daha az ve yavaş olmuştur. Son yıllarda NATO güçlerinin Afganistan'dan çekilmesi, Taliban örgütünün giderek yeniden güçlenmesi ve IŞİD'in de ortaya çıkması ile Afganistan'dan yeni göç dalgaları başlamıştır. Ülkelerini terk eden Afganların büyük çoğunluğu, Avrupa ülkelerine gitmek için yasadışı yollarla Türkiye'ye gelmektedir. Coğrafi konumu gereği Türkiye, kaçak Afganların bu ülkeye sığınmaları açısından önem teşkil etmektedir. Türkiye'ye sığınan Afgan mülteciler, hayatlarını korumaları için BMMYK'ya başvurmaktadır. Türkiye'de yaklaşık 26000 Afgan mülteci bulunmaktadır. Bu mülteciler Türkiye'nin elli farklı ilinde yaşamaktadırlar. Türkiye'nin Afgan mültecilere karşı tutumu 1951 yılında imzalanan Cenevre Sözleşmesi ve 1967 yılında imzalanan New York Protokolüne göre değerlendirmeye alınmaktadır. Bu sözleşmeler gereğince sığınmacılar, Türkiye'de kaldıkları süre boyunca çeşitli zorluklarla baş etmek zorunda bırakılmıştırlar. Çalışma izinlerinin olmaması, sağlık ve eğitim haklarından yararlanamamaları ve herhangi bir maddi yardıma ulaşamamaları nedeniyle Afgan sığınmacılar, yasadışı yollarla üçüncü bir ülkeye gitmek zorunda kalmaktadırlar.Afgan Devleti'nin, Afganistan'daki istikrarsızlığın sebeplerinden olan terör örgütleri, uyuşturucu ticareti ve insan kaçakçılığının engellenmesi konusunda, müdahil ülkeler ve uluslararası camianın yapacağı etkin yardımlara ihtiyacı olduğunu düşünmekteyiz. Afganistanlı sığınmacıların üçüncü bir ülkeye kabulü konusunda BMMYK'nın daha etkin ve hızlı bir biçimde karar alması geçici bir çözüm yolu olarak görülebilmektedir. 1951 yılında imzalanan Cenevre Sözleşmesi gereği, koymuş olduğu coğrafi sınırlamayı kaldırmasının ve Afganistanlı sığınmacıları mülteci olarak kabul etmesinin bir diğer çözüm yolu olarak düşünülebilir.Anahtar Kelimeler: Afganistan, Göç, Türkiye, AB, Mülteciler

Afghanistan became the attraction point of the world after the September 2001 events. Between1996-2001 the country was ruled by the radical and the fundamentalist group, Taliban. Under the role of Taliban Afghanistan became the center of terrorism and heroin. Finally, after the 9/11 attack with the decisions of the United Nations Security Council the US and its allies NATO forces came to Afghanistan and ended the role of radical groups in the country, and installed a new legitimate government. The new government put its priority to bring back the immigrated Afghans back to their country, and reinstall peace and security in the wartorn Afghanistan. However, the immigration policy of Afghan government worked slower than expected. Millions of Afghan who immigrated to Pakistan and Iran during the Soviet invasion and later during the Taliban regime did not want to come back to their country immediately after 2001. Furthermore, recently the withdrawal of the NATO forces from the country led to the increase of the influences of Taliban regimes and the emergence of ISIS which in turn resulted to further migration from the country. Therefore, the migrated Afghans in order to reach Europe chose to come to Turkey in illegal way. The refugees prefer to come to Turkey in order to reside, and apply for United Nations High Commissions for Refugees (UNHCR) to protect them. The number of Afghan refugees in Turkey are stated about 26.000, who live in 50 different cities of Turkey. The admissions of refugees, and their legal status in Turkey, sending them to admitted third country, or rejection of their cases are based on the 1951 Geneva Refugee Convention, and 1971 New York Protocol. However, this convention and protocol in which Turkey is part them cannot answer the problems of the refugees fully. Over their stay in Turkey they faces various kinds of issues like lack of having a working permit, and lack of education and healthcare. Therefore, Afghan refugees in Turkey due to lack of any financial assists chose to go to a third country in illegal way. This work studies the situation of Afghan refugees in Turkey since 2001, the problem they faced, and the causes of migration from their country. Furthermore, this work touches upon the negative effectives of readmission agreement on Afghan refugee. We believe that Afghan government need the effective assist of International community in order to fight terrorist groups, human and drug traffickers. The reinstallation of security in the country could be the most and the crucial tool for reducing level of Afghan immigrants and even stopping them from leaving their beloved country. The UNHCR's effective decisions regarding to Afghan refugees are considered to be as one the solutions. The withdrawal of geographical limitations of of Turkey, which put in 1951 convention, and accepting Afghan asylum seeker as refugee in their country could be another solutions.Keywords: Afghanistan, Migrations, Turkey, EU, Refugees,