Socio-psychological background of conversions from İslam to Atheism: A sample of Turkey

Abstract

Bu tez ile hedeflenen, Türkiye'de İslam'dan ateizme geçmiş insanların bu kararları ile ilişkili faktörleri analiz etmek, bu dönüşüm sürecini tetikleyen ve şekillendiren içsel ve dışsal olguları anlamak, modernite, sekülerleşme, küreselleşme ve sosyolojik faktörlerin bu tercihler üzerindeki etkisini ölçmektir.Araştırma sorusu, dönüşüm öncesi süreci anlamaya dönüktür ve bu süreçle sınırlıdır. Çalışma çerçevesinde eskiden Müslüman olan 30 katılımcı ile mülakat yöntemi ile görüşüldü. Elde edilen veriler üzerinden katılımcıların dönüşüm öncesi süreçlerine dönük koşulları analiz edildi, İslam'dan çıkışı kolaylaştıran koşulları anlamak üzerine çalışıldı.Elde edilen bulgulara dayanarak, katılımcıların seküler yaşam derecesi ile dinî bağlılıklarının azalması arasında güçlü bir ilişki olduğu tespit edildi. Çalışma süresince görece olarak daha seküler bir aile içinde yetişen ve dinî ritüeller, pratikler ve sembollerle bağı daha az olan katılımcıların ateist olmaya, diğer insanlardan daha eğilimli olduklarını güçlü bir şekilde gözlemlendi. Katılımcıların açıklamaları analiz edildiğinde; politik olarak sol görüşlü, Alevî, erkek, yüksek eğitimli, çekirdek bir ailenin üyesi, anaerkil ve/veya görece olarak daha seküler bir ailenin bir çocuğu olmanın katılımcılar açısından ateizm lehine bazı avantajlı koşullar yarattığı görüldü. Diğer yandan, aynı verilere dayanarak ateist olmak ile gelir seviyesi, ebeveynin eğitim seviyesi, etnik orijinin kayda değer bir etkisi bulunmadığı sonucuna varıldı.

This thesis analyzes factors associated with decisions of people in Turkey to convert from Islam to atheism. My basic concern is to understand the internal and external facts that trigger the conversion process, to measure the influences of modernity, secularization, globalization and other sociological factors on religious conversions from Islam to atheism.My research question is limited with pre-conversion period. In framework of my study, I made interviews with 30 ex-Muslim respondents. Based on data, I analyzed the respondents' socio-psychological conditions in their pre-conversion periods. I studied to understand which conditions make easier to convert out from Islam to atheism.Based on my findings, I can say that there is a strong relation between respondents' level of secular life style and being religious disaffiliation. During this study, I strongly observed that the respondents who grew up in relatively more secular families, and who have relatively weaker ties with religious rituals, practices and symbols tend to become an atheist more than others. According to my respondents' statements, it seems that being politically leftist, Alevî, male, highly educated person, a member of a nuclear, matriarchal and/or relatively more secular family can create some advantageous conditions for my respondents in favor of atheism. On the other hand, I can say that I could not observe any remarkable relation between being atheist and income level, parental education level, ethnic origin.Key Words: Religious conversion, religious disaffiliation, Islam, atheism, Turkey, exMuslims,social-psychology, secularism, modernity