19. yüzyıl seyahat yazımında oryantalist etkiler: Lady Hornby`nin İstanbul mektupları

Abstract

On dokuzuncu yüzyılın Batılı seyahatname yazımı, sömürgeci devletler için keşif ve bilgilenme kaynağı; seyyahlar için de bireysel itibar sahasıdır.19. yüzyılın Doğu coğrafyasını konu edinen seyahatname yazımı, Doğu üzerindeki iktidarını çok yönlü temsil alanları kurarak formüle eden ve bu yüzyılda en mükemmel haline ulaşan, `oryantalist söylem` içerisinde tanımlanarak etkin ve işlevsel bir kimlik kazanmıştır. `Oryantalist seyahat yazımı` olarak da adlandırabileceğimiz bu keşif kaynağı, yabancıyı sadece `merak` dürtüsüyle tanımanın ötesinde bir anlama bürünmüş, Batı'nın Doğu'ya dair `bilgi toplama, anlama ve tasnif etme` sürecini inşa eden vasıtalarından biri olmuştur.Seyyahların ülkelerinde edindikleri oryantalist formasyonun izleri, Doğu coğrafyasına yaptıkları seyahat metinlerinde kendisini açığa vurarak oryantalist söylemin iktidarını metinler aracılığıyla çoğaltır ve güçlendirir. Bu metinlerden biri de İngiliz seyyah Lady Hornby'nin İstanbul izlenimlerinden oluşan mektuplarıdır. Lady Hornby'nin eserinde, hem önyargı ve nefret hem de hayranlık duyguları üzerine yükselen Doğululaştırılmış bir İstanbul kurgusuyla karşılaşırız. Hornby'nin eseri, oryantalist söylemin seyahatname yazımındaki etkisini görmemize imkân vermektedir. Eser, aynı zamanda, bize İstanbul'un 19. yüzyıldaki haline ilişkin de belli bilgiler vermektedir.Anahtar Sözcükler: Oryantalizm, seyyahlar, seyahat yazımı, Lady Hornby, İstanbul.

Western travelling literature of 19th century is both source of knowledge and exploring for colonialist states; and furthermore, individual reputation/dignity area for travellers.Travel writing of the Century which is defined within 'orientalist discourse' that established its power over the East by providing multidimensional representation areas and reaching the climax in 19th century; and so it acquired an efficient and functional identity. This source of exploring, we can also name it 'orientalist travelling writing', didn't merely recognize the foreign because of `curiosity`. Orientalist travelling writing is one of instruments constructing West's processes of 'collecting knowledge on, understanding of and classifying' the East.The traces of orientalist formation on Western travellers that acquired in their countries are reproduced and reinforced the power of orientalist discourse through orientalist travel-books. The letters of Lady Hornby, one of such travelogues, contain her impression of Istanbul. Lady Hornby constructs an orientalised Istanbul that underlying both prejudice and disgust and adoration. Her travelogue allows us to pursue the efficient in travelling writing of orientalist discourse. Also this work gives some knowledge about 19th Century Istanbul.Keywords: Orientalism, travellers, travel writing, Lady Hornby, Istanbul.