Ideal citizenship depictions in Turkish primary school textbooks: Changes and continuities during the government of the Justice and Development Party

Abstract

Bu çalışma Adalet ve Kalkınma Partisi döneminde inşa edilen Türk ulusal kimliğinin etnik ve dini kimlik bileşenlerindeki değişimi ve devamlılığı ölçmeyi amaçlıyor. Bunu gerçekleştirebilmek için sıkı devlet denetimi altında tutulan ilköğretim ders kitaplarına odaklanıyor. Araştırmanın temel hedefi, farklı etnik ve dini kimliklere sahip Türkiye yurttaşlarının ders kitaplarında inşa edilen ulus algısında ne derece yer bulabildiğini göstermektir. Adalet ve Kalkınma Partisi hükümetleri döneminin açıklayıcı bir analizini yapmak için bu dönemde basılan ders kitaplarıyla bu hükümetlerden hemen önce basılmış ders kitaplarını karşılaştırmalı olarak incelemek büyük önem taşımaktadır. Bu sebeple, bu tez 2000 yılı ders kitapları ile 2012 yılı ders kitaplarının karşılaştırmalı içerik ve söylem analizlerinde varılan sonuçlara dayanarak son dönemde üretilmesi hedeflenen yurttaş kimliğinin etnik ve dini bileşenlerindeki değişimleri ve devamlılıkları gösterir. Bu iki ayrı döneme ait Hayat Bilgisi, Sosyal Bilgiler ile Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi ders kitaplarının mukayesesi sonucunda varılan noktaya göre Adalet ve Kalkınma Partisi döneminde öğrencilere sunulan ulus algısı, Türkiye Cumhuriyeti tarihi boyunca olduğu gibi hiyerarşik yapıdadır. Ders kitaplarının toplumda yer alan bazı etnik ve dini kimlikleri idealize ederek inşa ettiği kapsayıcılıktan uzak bir ulusal kimliği tüm yurttaşlara empoze etmesi, bu hiyerarşik ulus algısının temel kaynağıdır. Ders kitaplarının karşılaştırmalı söylem ve içerik analizi sonuçlarına göre Adalet ve Kalkınma Partisi döneminde farklı etnik ve dini kimlik grupları, kurulan hiyerarşik ulus algısında farklı derecelerde ulusa kabul edilir veya ulustan dışlanır. Böylece, kanun önünde eşitliğe sahip yurttaşlar ders kitaplarının kimliksel içeriğine ve söylemine göre inşa edilen ulus algısının farklı basamaklarında yer alır.Anahtar Sözcükler: Türkiye, Adalet ve Kalkınma Partisi, ulus, ulusal kimlik, etnik kimlik,dini kimlik, ders kitapları, ilköğretim, makbul yurttaş, Türklük, devlet, söylem analizi, içerik analizi

The present study examines the changes and continuities in the ethnic and religious aspects of the Turkish national identity during the government of the Justice and Development Party. For this purpose, it focuses on primary school textbooks which are under strict state supervision. The main drive behind this study is to show the extent to which different ethnic and religious identity communities are recognized hence included in the textbook representation of the nation. A complete assessment of the national identity-formation in textbooks during the Justice and Development mandate necessitates the comparison between the textbooks published in this era and those published just before the party's accession to power. Accordingly, this thesis builds upon the findings of comparative discourse and content analysis of textbooks from 2000 and 2012. The results of the comparative analysis on textbooks of Life Sciences, Social Sciences, and Religious Culture and Moral Knowledge courses show that similar to the general tendency of textbooks during the history of Turkey, the image of nationhood constructed in the textbooks published during the Justice and Development Party rule is hierarchically-organized. The major reason behind this is the imposition of a national identity, which is dominated by certain ethnic and religious identities, on other citizens with different ethnic and religious identities. As a consequence of this, the nation is constructed in a hierarchical pattern by assigning ethnic and religious identity communities to different ranks according to their compliance to the idealized national identity.Keywords: Turkey, the Justice and Development Party, nation, national identity, ethnicidentity, religious identity, textbooks, primary school, ideal citizen, desirable citizen, Turkishness, state, content analysis, discourse analysis.