Ş. Teoman Duralı düşüncesinde felsefe-bilim

Abstract

Felsefe-bilim geçmişten günümüze insan aklının, varlık, bilgi ve değer üzerine bir arayışıdır. Felsefe-bilim, biri olmaksızın diğeri düşünülemez olan, felsefe ve bilimin birbirinden beslendiği bütünlüklü bir yapıdır. Felsefe meraktan beslenir ve bilgelik, 'kendini merak' ile başlar. Ancak felsefe, zeminini bilgelikten almış olsa da, ondan ayrı bir yol izler. Felsefe, zamanla insanın kendini bilme çabasından uzaklaşarak bilgi nedir, nasıl elde edilir, nereden gelir gibi sorularla bilgi üreticisi haline gelir ve bilimi vücuda getirir. Felsefeyi ilk defa sistemli hale getiren ve felsefe-bilimin temellerini ilk atan Aristoteles'tir. Ancak, Descartes sonrası Batı'da biçimlenen felsefe-bilime yüklenen anlam değişiklik göstermiştir. Felsefe-bilim nedir ve Aristoteles'ten günümüze ne gibi değişiklikler geçirmiştir sorusu çerçevesinde Ş. Teoman Duralı'nın düşünceleri yol gösterici niteliktedir. Duralı'ya göre felsefe-bilim, dayanağını mantık, kültür, fizik ve metafizik çalışmalar, can/lılık, evrim, ahlak gibi pek çok alandan alan, tek boyutlu düşünülemeyecek kadar kapsamlı bir çabanın ürünüdür. Duralı, felsefe-bilimin özünün Aristoteles'in felsefe-bilim anlayışında gizli olduğuna işaret eder. Descartes sonrası Batı düşüncesinde, özellikle üzerinde durmuş olduğu İngiliz Yahudi Medeniyeti zihniyetinde ise, bir değer varlığı olan insanın insan olma özelliğinin çıkarılmasıyla felsefe-bilimin sekteye uğrama durumu söz konusudur. İnsanın 'can' denilen ruhani yönü kendinden alınırsa geriye sadece maddi yönü kalır. Felsefe-bilimin yapılabilmesinde, hatta bir ilim, bir bilim yapılabilmesinin temelinde insana verilen değer yatar. Duralı, felsefe-bilim yapılabilmesi için Descartes sonrası Batı düşüncesinin dayattığı makine insanın yerini, tekrar insanın değerli olduğu bir düzene bırakması gerekliliğini savunur. Bu açıdan felsefe-bilim anlayışının ve insana özgü değerlerin yeniden inşasını önemser.

Philosophy-science is a quest of human mind about existence, knowledge and value. Philosophy of science is an entire structure in which philosophy and science are nourished from one another and cannot be considered without the existence of the other. Philosophy is nourished from the curiosity and the wisdom begins with `self-curiosity.` However, although philosophy has taken its ground from wisdom, it follows a different path from it. In due course, philosophy becomes knowledge-producer the questions such as what the knowledge is, how it is obtained and where it originates from by moving off the effort of self-consciousness and builds scientific knowledge. Aristotle is the first philosopher who systematized and established the foundations of philosophy-science for the first time. However, the meaning attributed to philosophy- science has differed after Descartes. The reflection of Ş.Teoman Duralı, in the scope of what the philosophy science is and what changes have been made, is a guiding light. According to Duralı, philosophy science is the product of a comprehensive effort that cannot be considered as one dimensional science that is based on various fields such as physics, metaphysical studies, life, evolution and morality. Duralı points out that the essence of philosophy-science is hidden in Aristotles's philosophy science understanding. In Western thought after Decartes, particularly in the mentality of English-Jewish civilization,it is the subject of the fact that the philosophy science has been interrupted by the exclusion of man's humanitarian features as an existence of value. If the spiritual aspect of a person is taken away from himself ;only his material aspect remains.The value given to human lies in the ability of practising philosophy-science even any science. Duralı upholds that the machine-man understanding imposed by western thinking must abandon its place to a system where the human being is valued again. In this respect, he pays attention to the re-construction of philosophical understanding of science and human values.