The conscription of religious students in the Ottoman Empire

Abstract

Bu çalışma Osmanlı İmparatorluğu'ndaki medrese öğrencilerinin askerliği meselesini incelemektedir. Medreselerde kayıtlı olan öğrencilerin zorunlu askerlik sisteminde muaf olması mümkündü. Sistemin ilk dönemlerinde öğrencilerin askerlikten muaf olabilmek için her sene resmi bir heyet tarafından düzenlenen `kura sınavı`nı geçmesi gerekmekteydi. 1892 yılında II. Abdülhamid bu sınavları iptal etti ve bütün medrese öğrencilerine süresiz muafiyet hakkı tanıdı. İlk bakışta, bu karar İstanbul'daki taşradan gelen medrese öğrencilerinin memleketlerine sürülmesine teşebbüs edilen ve kamuoyunda negatif yankı uyandıran hatalı bir hamlenin sonucu olarak alınmıştı. Bu çalışmanın ana tezi, bunun Abdülhamid rejiminin sultanla tebaası arasında özel ilişkiler kurma stratejisinin bir parçası olduğudur. Bu strateji, özellikle 1890'larda artan muhalefet karşısında rejimin toplumsal desteğini arttırmak için uygulanmıştır. Süresiz muafiyet uygulaması 1908'de Jön Türklerin iktidara gelmesiyle sonlandırılmıştır. Fakat yeni iktidarın sıkı toplumsal kontrol politikasının parçası olarak attığı bu adım medrese öğrencileri arasında büyük hoşnutsuzluğa sebep olmuş ve başkentte Nisan 1909'da patlak veren (ve 31 Mart Olayı olarak bilinen) isyana katılımlarına zemin hazırlamıştır. Bu teze göre, bu isyanın bastırılması yeni rejime hedeflediği sıkı toplumsal kontrolü sağlamak konusunda fırsat vermiştir ve medrese öğrencileri de bu yeni durumdan en çok etkilenen grupların başında gelmektedir. Bu şekliyle bu çalışma aslında 1876 ve 1914 yılları arasında Osmanlı devlet-toplum ilişkilerinin gelişiminin medrese öğrencilerinin askerliği meselesi üzerinden bir incelemesidir. Çalışma ayrıca son dönem Osmanlı devletinin yekpare ve her kademesi ortak hareket eden bir yapı olmadığını göstermektedir. Aksine, hem II. Abdülhamid hem de II. Meşrutiyet dönemlerinde devletin çeşitli kurumları kendi gündemleri çerçevesinde hareket etmeye gayret etmiş ve hatta zaman zaman birbiriyle çatışmıştır.

This study examines the issue of the military service of religious students in the Ottoman Empire. Students enrolled in medreses could gain exemption from service. In the first decades of the system, religious students had to pass an annual `conscription examination` before a commission of officials in order to receive their exemption. In 1892, Sultan Abdulhamid II suspended these examinations and granted all religious students indefinite exemption. On the surface, this measure was taken in response to the public resentment caused by an attempt by the authorities in Istanbul to deport religious students from the provinces. However, this thesis argues that the policy of exemption was part of the regime's strategy. It was meant to gain popular support in the face of growing opposition in the 1890s. The policy of indefinite exemption was reversed after the Young Turks rose to power with a vision of strict social control. This triggered much resentment and resistance among the religious students and were a major factor in their participation in an uprising in the imperial capital in April 1909, known as the 31 March Incident. This thesis argues that the suppression of the uprising gave the new regime the opportunity to solidify its strict control over society. As such, this is a study of the evolution of Ottoman state-society relations through the lens of the religious students' military service. However, it also shows that the Ottoman state was not monolithic. Instead, different branches of the state sought to pursue their own agenda.