Legislative, ethical and museological issues regarding archaeological human remains in Turkey

Abstract

Arkeolojik insan kalıntıları koleksiyonlarının yönetimi konusundaki etik endişeler ve tartışmalar; farklı ülklerde arkeolojik ve sosyokültürel geçmişlere bağlı olarak, yasal ve profesyonel çerçevede farklı ölçülerde kabul görmektedir. Türkiye'deki güncel yasalara göre ise; arkeolojik insan kalıntıları diğer arkeolojik buluntulardan ayrılmaksızın `devlet malı` olarak tanımlanmaktadır. Bu bakış; arkeolojik insan kalıntılarının sıradan birer buluntu olmadığı, etik ve kapsayıcı koleksiyon yönetimi gerektirdiği gerçeğini gözden kaçırmaktadır. Bu araştırmada, Tükiye'deki kısıtlı yasal ve profesyonel çerçevelerin; arkeolojik insan kalıntılarının kazılması ve sergilenmesinde ortaya çıkan etik problemler üzerindeki etkisi incelenmektedir. Bu sınırlılıkların sebepleri; Türkiye'de çalışan müze profesyonelleri ve akademisyenler ile yapılan görüşmeler ve uygulanan bazı pratiklerin yerinde tetkiki ile edinilmiş bilgiler doğrultusunda analiz edilmektedir. Bu araştırma kapsamında; Gelibolu Yarımadası, Seddülbahir Kalesi'nde bulunan insan kalıntıları üzerine örnek olay incelemesi yapılmıştır. Bu inceleme ve araştırmanın genel verileri ışığında, Türkiye'deki insan kalıntıları koleksiyonlarının yönetimine dair saptanan sorunlara profesyonel ve ilkesel çözüm önerileri sunulacaktır.

The ethical concerns and discussions about the management of archaeological human remains are recognized to different extents in the legislative and professional frameworks of various countries and depend on the diverse archaeological and socio-cultural contexts of these countries. The current legislation in Turkey regarding all categories of archaeological finds makes no distinction between human remains and other archaeological materials and defines archaeological human remains like other finds as `state properties`. This position ignores that human remains are not just another artifact and their management requires a different approach, based on ethical codes of conduct and inclusive cultural stewardship. This research investigates how the archaeology of human remains in Turkey has been negatively impacted by limited legislative and insufficient professional frameworks, which have led to ethical problems in museum displays and archaeological excavations. The reasons behind these limitations are analyzed based on findings from interviews with several archaeologists and museum personnel working in Turkey, and the examination of on-site practices in selected museums and archaeological sites. Using a case study conducted on human remains at the Seddülbahir Fortress, several professional and policy solutions are proposed to address the problems of human remains management in Turkey.