Bir finansal enstrüman olarak sukuk (Kira sertifikası)

Abstract

Küresel düzeyde özellikle Avrupa ve ABD dahil olmak üzere bir çok ülkede finansal bir enstrüman olarak kullanılan sukuk, ülkemiz finansal sisteminde `Kira Sertifikası` olarak tanımlanmış ve sermaye piyasalarında yapılan düzenlemeler ile 2010 yılından itibaren kamu ve özel sektör tarafından kullanılmaya başlanmıştır. Bu çalışmamızda öncelikle finansal sistemin temel yapısı, unsurları ve işleyişi tanıtılarak küresel finans sistemi içindeki payını gittikçe artıran İslamî finans sisteminin, mevcut sistem içindeki yeri belirlenmeye çalışılmıştır. Ayrıca İslam hukuk ilkelerinin belirleyici olduğu bu alanda temel bilgi ve görüşlere yer verilerek ayırıcı unsurlar ön plana çıkartılmıştır. Sonrasında finansal bir enstrüman olarak sukuk/kira sertifikasının, menkul kıymetleştirme ve varlığa dayalı menkul kıymet işlemleri bağlamında kavramsal çerçevesi açıklanmaya çalışılmış, benzer ürünler olan tahvil ve bonoyla arasındaki temel farklar incelenmiş ve son olarak dünyada ve ülkemizde yapılan düzenleme ve uygulamalar hakkında ayrıntılı bilgi verilmiştir. Elde edilen bilgiler ışığında ülkemizde ve dünyada sukuk/kira sertifikası işlemlerinde belirli bir standartlaşmanın sağlandığı ve sermaye piyasalarında sukuk/kira sertifikası işlemlerinin payının gün geçtikçe arttığı görülmektedir.

Sukuk that is used as a financial instrument in many countries –including Europe and USA- through out the world, is defined as `Lease Certificate` in Turkish financial system. It has been used in both public and private sectors since 2010 when the related regulations about capital markets were completed. In this paper, first of all, the main structure of financial system, its elements and operation are introduced and the position of Islamic financial system - which is growing its share- in the global financial system is determined. In addition, the basic information and perspectives regarding the principles of Islamic law in the field are explained and the distinctive points are emphasized. After that, the conceptual framework of sukuk/lease certificate as a financial instrument in the context of securitisation & asset-backed securitisation is presented and the fundamental differences of sukuk/ lease certificate from bonds are investigated. Finally, the regulations and applications of sukuk in the world and in our country are stated. Due to the information gained, it is observed that a certain level of standardization has been achieved regarding the sukuk/lease certificate operations and consequently the share of sukuk/lease certificate operations in capital markets has increased in the progress of time in both Turkey and the world.