Makroekonomik faktörler ile BİST turizm endeksi hisse senedi getirileri arasındaki ilişki üzerine bir araştırma

Abstract

Küreselleşmeninde etkisiyle gelişen ve etkileşim içerisine giren ülke ekonomileri ve sermaye piyasaları aynı zamanda makroekonomik faktörlere karşıda son derece duyarlı hale gelmiştir. Hal böyle iken makroekonomik faktörlerin ülkeler bünyesinde yaratmış olduğu etkilerin nedeninin ve boyutunun belirlenmesi önemli bir konu olmuştur. Yapılan bu tez çalışmasının amacı, makroekonomik faktörler ile Borsa İstanbul Turizm Endeksi hisse senedi getirileri arasındaki ilişkinin incelenmesidir. Bu kapsamda verilerine eksiksiz olarak ulaşılabilen 2006M1 ve 2018M12 dönemleri arası, aylık veriler yardımıyla ampirik olarak ele alınmıştır. Çalışmada BİST Turizm Endeksi hisse senedi getirileri baz alınarak, literatürde hisse senedi getirileriyle ilişkisi olduğu ortaya konulmuş olan altı makroekonomik faktör belirlenmiştir. Analizlerin yapılabilmesi için ilk olarak aylık zaman serileri arasında durağanlık ve bütünleşme derecelerinin saptanması amacıyla Birim Kök Testleri uygulanarak durağanlık ve bütünleşme dereceleri saptanmıştır. Birim kök testlerinden sonra her bir değişkende ortaya çıkan bir şokun hem kendisinin hem de sistemde yer alan diğer değişkenler üzerindeki sonunuçlarını görmek amacıyla etki-tepki fonksiyonları uygulanarak değişkenlerin arasındaki karşılıklı etkileşimler tespit edilmiştir. Etki-Tepki Analizi sonucunda değişkenlerin kendilerinde ve diğer değişkenlerde meydana gelen değişimlerin kaynağını tespit etmek amacıyla Varyans Ayrıştırma Analizleri yapılarak değişim kaynakları oransal olarak tespit edilmiştir. Çalışmada son olarak makroekonomik faktörler ile BİST Turizm Endeksi hisse senedi getirileri arasındaki nedensellik ilişkinin ortaya koyulması amacıyla turizm endeksi hisse senedi getirileri baz alınarak belirlenen makroekonomik faktörlerinde içinde dahil edildiği VAR (k+dmax) prosedürlü ikili modeller oluşturulmuştur. Oluşturulan modeller Toda-Yamamoto Nedensellik Analizi yöntemi ile analize tabi tutularak değişkenler arasındaki nedensellik ilişkileri tespit edilmiştir. Literatürde hisse senedi getirileri ile makroekonomik faktörler arasındaki ilişki üzerine pek çok çalışma vardır ancak bu çalışmada diğerlerinden farklı olarak turizm hisse senedi getirilerini ele alan sınırlı sayıda çalışmalardan birisi olarak literatüre önemli katkılarda bulunacağı düşülmektedir.

The economies of the countries and the capital markets which have developed and interacted under the influence of globalization have also become highly sensitive to macroeconomic factors. As such, it has become important to determine the cause and extent of the effects that macroeconomic factors have created within countries.The purpose of this thesis study is to examine the relationship between macroeconomic factors and Stock Exchange Istanbul Tourism Index returns. In this context, the data of 2006M1 and 2018M12, which can be accessed in full, were analyzed empirically with the help of monthly data. Based on BIST Tourism Index stock returns, six macroeconomic factors have been identified, which have been associated with stock returns, in the literature. In order to make the analyzes, firstly the Unit Root Tests were applied to for determine the degree of stability and integration between the monthly time series. And the degree of stability and integration have been determined. After Unit Root Tests, the Impulse-Response Functions were applied to determine the effects of a shock that occurred in each variable on both itself and other variables in the system. In order to determine the source of the changes occurring in the variables themselves and other variables. As a result of the Impulse-Response Analysis, Variance Decomposition Analyzes have been made and the sources of change were determined proportionally. In order to determine the causality relationship between macroeconomic factors and BIST Tourism Index stock returns, two models based on VAR (k + dmax) procedure were included in the study. The models have been analyzed by Toda-Yamamoto Causality Analysis and causality relationship between the variables were determined.There are many studies on the relationship between stock returns and macroeconomic factors in the literature, but it is considered that this study will make a significant contribution to the literature as one of the limited number of studies dealing with tourism stock returns.