Hiperlipidemik hastalarda atorvastatin ve rosuvastatin tedavisinin endotel fonksiyonlarına etkisinin noninvaziv yöntemler ile değerlendirilmesi

Abstract

Hiperlipidemi, ateroskleroz gelişiminde önemli bir risk faktörüdür. Kolesterol düşürücü ajanlar içinde en etkili grup statinlerdir. Statinlerin endotel fonksiyon bozukluğunu düzeltmedeki etkisi, endotelyal nitrik oksid sentez enziminin aktivasyonu ile gerçekleşmektedir. Endotel fonksiyon bozukluğu aterosklerozun erken bulgusu olup kardiyovasküler olay riskini artırmaktadır. Noninvaziv ultrasonografik yöntemler; farklı bölgelerdeki arteriyel yapılardan fikir edinilmesini sağlamaktadır. Brakiyal arter akıma bağlı vazodilatasyon veya akıma bağlı genişleme (ABG, FMD= flow mediated dilatation) ve karotis intima-media kalınlık (KİMK) ölçümü, endotel disfonksiyonu ve ateroskleroz yaygınlığını öngörmede kullanılmaktadır.Biz çalışmamızda; hiperlipidemisi olan hastalarda atorvastatin ve rosuvastatin tedavisinin endotel fonksiyonlarına etkisini noninvaziv yöntemlerle değerlendirdik ve statinlerin endotel üzerine etkilerini araştırdık.Çalışmamıza 18-80 yaş aralığında hiperlipidemisi olan toplam 104 hasta dahil edildi. Atorvastatin 20 mg/gün tedavisi alan 50 olgu ve rosuvastatin 10 mg tedavisi alan 54 olgu şeklinde iki gruba randomize edildi. Hastalar bir yıl süreyle takip edildi. Tüm bireylerde çalışma başında ve bir yıl sonra brakiyal arterden FMD, KİMK ve kan lipid değerleri ölçüldü.İki grup arasında demografik özellikler, başlangıç biyokimyasal parametreler, transtorasik ekokardiyografik ölçümler ve başlangıç brakiyal arter FMD ve KİMK ölçüm değerleri arasında istatistiksel olarak fark saptanmadı.Atorvastatin 20 mg/gün doz alan hasta grubunda total-kolesterol, düşük dansiteli kolesterol (LDL-K) ve trigliserid değerlerinde bazale göre istatistiksel anlamlı azalmalar tespit edildi. LDL-K'de tedavi öncesi değere göre 12. ayın sonunda % 52.5'lik azalma gözlenirken, yüksek dansiteli kolesterol (HDL-K) değerinde değişme gözlenmedi. FMD % 22. 3 artışla bazale göre istatistiksel anlamlı artış tespit edildi. Atorvastatin 20 mg/gün alan grupta KİMK'da azalma izlendi. (p<0.001)Rosuvastatin 10 mg/gün doz alan hasta grubunda LDL-K'de tedavi öncesi değere göre 12. ayın sonunda % 58.5'lik azalma gözlenirken, HDL-K değerinde değişme izlenmedi. Brakiyal arter bazal çap ve hiperemik çapta bazale göre istatistiksel artış gözlendi. (sırasıyla p=0.003, p<0.001)FMD % 30.9 artışla bazale göre istatistiksel anlamlı artış tespit edildi. Rosuvastatin 20 mg/gün alan grupta KİMK'da azalma izlendi. (p<0.001)İki grup arasında 12 aylık statin tedavisi sonunda rosuvastatin grubunda brakiyal arter nitrat sonrası çap değişim yüzdesinde istatistiksel olarak anlamlı farklılık tespit edildi. (p=0.045)Bazal çap değişimi ve hiperemi hız değişimi değerlerinde de rosuvastatin grubu lehine istatistiksel olarak anlamlı olmasa da değişim izlenmiştir. (sırasıyla p=0.089, p=0.088)Hiperlipidemik hastalara verilen ve bir yıl süreyle uygulanan atorvastatin 20 mg/gün ve rosuvastatin 10 mg/gün tedavilerinin her ikiside endotel fonksiyonları üzerinde önemli fayda sağlamıştır. Ancak rosuvastatinin endotel üzerindeki olumlu etkilerinin, noninvaziv değerlendirme verilerine göre atorvastatine göre daha belirgin olabileceğini göstermiştir.Anahtar Kelimeler: Hiperlipidemi, atorvastatin, rosuvastatin, akıma bağlı dilatasyon, karotis intima media kalınlığı, endotel fonksiyonu

Hyperlipidemia is an important risk factor in atherosclerosis development. Statins are the most efficient cholesterol lowering agent. The regulatory effect of statins on endothelial dysfunction is mointoined the by activation of endothelial nitric oxide synthase. Endothelial dysfunction is the early symptom of atherosclerosis, increasing the risk of cardiovascular events. Noninvasive ultrasound methods provide insight of arterial structures in different parts of the body. Brachial artery flow-mediated vasodilatation or flow-mediated dilatation (FMD) and carotid intima-media thickness (CIMT) measurement are used to predict endothelial dysfunction and the extent of atherosclerosis.In our study we evaluated the effects of atorvastatin and rosuvastatin treatment on endothelial functions of hyperlipidemic patients through noninvasive methods and made researches about the effects of statins on endothelium.Our study consisted a total of 104 patients with the age range of 18-80. 50 cases were randomized into Atorvastatin 20 mg/day while 54 cases were randomized into rosuvastatin for 12 months. The patients were followed up for 12 months. Brachial artery FMD, CIMT and blood lipid values were measured at the beginning and at the end of the study. No significant difference was detected for demographic characteristics, the initial biochemical parameters, transthorasic echocardiographic measurements, initial brachial artery FMD and CIMT between 2 groups.In the group of patients receiving Atorvastatin 20 mg/day dose, statistically significant reductions compared to baseline were detected in total-cholesterol, low density lipoprotein-cholesterol (LDL-C) and triglyceride levels. Reduction of 52.5 % in LDL-C was observed while there was no changes in high lipoprotein-cholesterol (HDL-C) at the end of t 12th month. A statistically significant increase 22.3 % in FMD from baseline was observed. A significant reduction in CIMT was also observed in atorvastatin 20 mg/day groups. (p<0.001)There was a 58.5 % reduction in LDL-C while there was no change in HDL-C levels at the end of 12 months in the rosuvastatin 10 mg/day group. A statistically significant increase was in brachial artery basal and hyperemia diameters.( p=0.003, p<0.001 respectively) A 30.9 % increase in FMD was statistically significant. A significant reduction in CIMT was also observed in rosuvastatin 10 mg/day groups. (p<0.001)At the end of 12 months of statin treatment, the percentage change in post-nitrate brachial artery diameter in the rosuvastatin group was found statistically significant between the two groups. (p = 0.045)Although not statistically significant, a change in basal diameter and in hyperemia velocity change values were observed in favor of the rosuvastatin group. (p = 0,089, p = 0,088 respectively)Applied to hyperlipidemic patients for one year, the atorvastatin 20 mg/day and rosuvastatin 10 mg/day treatments both proved to be significantly beneficial on endothelial function. However, the effects of rosuvastatin on endothelium was observed to be more obvious than atorvastatin with the data gained through non-invasive evaluation values.Key Words: Hyperlipidemia, atorvastatin, rosuvastatin, flow-mediated dilation, carotid intima-media thickness, endothelial function