Statü ve gösterişçi tüketim eğilimlerinin algılanan sembolik statü üzerindeki etkileri

Abstract

Bu tezin amacı sembolik statü, gösterişçi tüketim, statü tüketimi, kişilerarası etkileşim ve sosyoekonomik statü kavramlarını kullanarak statü tüketimi ve gösterişçi tüketimin sembolik statü üzerindeki etkilerini tespit ederek statü tüketimi ile ilgili literatüre katkıda bulunmaktır. Bu amaçla literatürde ilk defa, statü ve gösterişçi tüketim sonucunda bireyin kendine atfettiği sembolik statü ile bireyin diğerlerine (üçüncü şahıslara) atfettiği sembolik statü arasındaki farklılık incelenmiştir. Başka bir deyişle, statü ve gösterişçi ürün ve markaları kullandığında bireyin kendine dair algıladığı statü ile bu ürün ve markalar başkaları tarafından kullanıldığında diğerlerine dair algıladığı statü arasında bir farklılık olup olmadığı araştırılmıştır. 990 kişi üzerinde uygulanan anket yanıtlarının analizi sonucunda, bireyin kendine atfettiği sembolik statü ve bireyin diğerlerine atfettiği sembolik statü arasında fark olduğu ortaya çıkmıştır.Açıklayıcı faktör analizi sonucu modele dahil olan beş faktör olarak statü tüketimi, gösterişçi tüketim, bireyin kendine atfettiği sembolik statü, bireyin diğerlerine atfettiği sembolik statü ve kişilerarası etkileşim tespit edilmiştir. Sonrasında yapısal eşitlik modeli uygulanmıştır. Bunun için Amos ile yapılan doğrulayıcı faktör analizi ve yol analizi sonucunda, statü tüketiminin bireyin diğerlerine atfettiği sembolik statü üzerinde etkili olduğu, gösterişçi tüketimin ise bireyin kendine atfettiği sembolik statü üzerinde etkili olduğu tespit edilmiştir. Ayrıca, bireyin kendine atfettiği sembolik statünün bireyin diğerlerine atfettiği sembolik statüden daha yüksek olduğu ortaya koyulmuştur. Buna göre, tüketicilerin ürün ve marka kullanımı kaynaklı kendilerine atfettikleri sembolik statü, diğerlerine atfettikleri sembolik statüye kıyasla daha yüksektir.Yapılan yol analizi sonucunda statü tüketimi ile gösterişçi tüketim arasında ilişki tespit edilmiştir. Kişilerarası etkileşim ise hem statü tüketimi hem de gösterişçi tüketim üzerinde etkilidir. Bu sonuçlar da göstermektedir ki statü tüketimi ve gösterişçi tüketim farklı ama ilişkili iki tüketici davranışıdır.Anahtar Kelimeler: Statü tüketimi, gösterişçi tüketim, algılanan sembolik statü, bireyin kendine atfettiği sembolik statü, bireyin diğerlerine atfettiği sembolik statü, kişilerarası etkileşim, yapısal eşitlik modeli, AMOS, sosyoekonomik statü.

The aim of this thesis is to contribute to the literature on status consumption by identifying the effects of status and conspicuous consumption on perceived symbolic status by using concepts of symbolic status, conspicuous consumption, status consumption, interpersonal interaction and socioeconomic status. For this purpose, for the first time in the literature, the distinction between symbolic status attributed to the self and symbolic status attributed to the others as a result of status and conspicuous consumption has been examined. In other words, it has been researched whether there is a difference between the status that one perceives about him/herself, when he/she uses status and conspicuous products and brands; and the status that he / she perceives about others when these product and brand are used by others. Thereafter, as a result of the analysis of the survey responses on 990 people, it is measured whether there is a difference between symbolic status attributed to the self and symbolic status attributed to the others.As a result of explanatory factor analysis, five factors (status consumption, conspicuous consumption, symbolic status attributed to the self, symbolic status attributed to the others, interpersonal influence) were included in the model. Structural equation model was made afterwards. As a result of confirmatory factor analysis and path analysis with Amos, it has been determined that status consumption is related with the symbolic status attributed to the others, while conspicuous consumption is related with the symbolic status attributed to the self. In addition, it has been revealed that consumers have higher self symbolic status than others symbolic status. Consumers have a higher tendency to attribute self symbolic status to product and brand use than others.In addition, as a result of path analysis, there was direct relationship between status consumption and conspicuous consumption. However, interpersonal influence is influential on both status consumption and conspicuous consumption. These results also show that status consumption and conspicuous consumption are two different but related consumer behaviors.Keywords: Status consumption, conspicuous consumption, perceived symbolic status, self symbolic status, others symbolic status, interpersonal influence, structural equation model, AMOS, socioeconomic status.