Siyasal iktidar inşasında lider olgusu: Lider tipolojileri bağlamında Recep Tayyip Erdoğan incelemesi

Abstract

Bu araştırma siyasal liderlerin kamuoyu huzurunda kendilerini nasıl sundukları merakından doğmuştur. Başta Max Weber'in liderlik tipolojileri olmak üzere farklı liderlik tarzları incelenerek Recep Tayyip Erdoğan örneği üzerinden Türkiye'ye özel bir siyasal liderlik modeli geliştirmek amaçlanmaktadır. Çalışma Erdoğan'ın vatandaşlarla duygusal bağ kurduğu ön kabulünden hareket etmektedir. Erdoğan'ın vatandaşlarla nasıl bir duygusal bağ kurduğu tespit edilmeye çalışılmaktadır. Çalışmanın sorunsalı: `Türkiye'deki siyasal kültüre bağlı olarak toplum nasıl bir siyasal liderlik modelini kendisine yakın bulmaktadır?` Çalışma, Erdoğan'ın İstanbul Büyükşehir Belediye Başkan adayı olarak siyasette kendisini hissettirdiği 1994'ten başlayarak 16 Nisan 2017 Referandumuna kadar olan süreci kapsamaktadır. Erdoğan'ın siyasal hayatının devam etmesi ve yaşayan bir lider olması çalışmada karşılaşılan en büyük zorluktur. Çalışma, veri zenginliği ve çeşitliliği sağlamak amacıyla farklı araştırma yöntem ve teknikleriyle gerçekleştirilmiştir. Çalışmanın ana araştırması hakem niteliğindeki uzmanlarla yapılan derinlemesine görüşmelerdir. Araştırmada Erdoğan'ın yaptığı altı balkon konuşmasının öncelikle içerik analizi, sonrasında da eleştirel söylem çözümlemesi yapılmıştır. Erdoğan'ın doğrudan katıldığı 8 seçim kampanyasında Erdoğan'ın ve liderliğinin nasıl sunulduğu irdelenmiştir. Araştırma sonucunda Erdoğan'ın vatandaşlarla duygusal bağ kurduğu, toplumsal meşruiyetini ve seçmen sadakatini bu bağla sağladığı belirlenmiştir. Araştırma bulgularına göre, Türkiye'de geçerli olabilecek bir siyasal liderlik modelinin olmadığı, dönemin koşulları, toplumun beklentileri ve liderin niteliklerinin örtüşmesiyle halkın büyük çoğunluğundan onay alabilecek liderlik tarzlarının ortaya çıktığı tespit edilmiştir. Çalışma neticesinde siyasal liderlikte 'Erdoğan tarzı liderlik' oluşturulmuştur. Erdoğan tarzı liderliği diğer liderlik tipolojilerinden ayıran unsurlar: Duygusal bağ, toplumsal meşruiyet, özdeşleşme, siyasal iletişim ve teşkilatçılıktır. Bu liderlik tarzında Erdoğan; cesur, kararlı, çalışkan, Müslümanca yaşam tarzını kamusal alanda meşrulaştıran, muhafazakar-seküler barışmasını henüz sağlayamamış, siyasal iletişimi stratejik biçimde kullanan, liderliği kabul gören fakat, hoşgörü zafiyeti olan bir liderliği temsil etmektedir.

This research was born out of the curiosity as to how political leaders present themselves in public. It aims to provide a political leadership model peculiar to Turkey via the specific case of Recep Tayyip Erdoğan by examining different leadership styles primarily through Max Weber's typology of leadership. The study is based on the premise that Erdoğan has an emotional bond with citizens. The main goal of the study is to determine how Erdoğan emotional bond with citizens. The question raised in this study is as follows: `What sort of a political leadership model would society bond with depending on the political culture in Turkey?` The study covers the period starting from 1994, when Erdoğan presented himself as a candidate for Mayor of Istanbul Metropolitan Municipality, to April 16, 2017 referendum. Erdoğan's political life and the fact that he is still alive is the biggest challenge in this study. The study was conducted with different research methods and techniques in order to provide data richness and diversity. The main research area of this study is in-depth interviews with the experts that could be considered as `arbitrators`. Erdoğan's six balcony speeches were analyzed by content analysis and then by critical discourse analysis. How Erdoğan and his leadership were presented in the 8 election campaigns in which Erdoğan was an active participant was also studied in detail.As a result of the research, it could be mentioned that Erdoğan has established an emotional bond with the citizens, through which is created the link between the social legitimacy and voter loyalty. According to the findings, there is no valid political leadership model in Turkey; however, getting approval from the public majority, various leadership styles have come into existence being subject to the conditions of the period, society's expectations and the qualities of the leader.As a result of the study, `Erdoğan style leadership` is formed in political leadership. The elements that distinguish Erdoğan style leadership typology from others are as follows: Emotional bonds, social legitimacy, identification, political communication and organizationalism. Erdoğan's leadership style represents the leader who is bold, determined, hard-working, able to legitimize Muslim lifestyle in public yet still unable to achieve conservatism-secular peace, strategic in using political communication, accepted as a leader but has a weakness for tolerance.