Milletlerarası ticari tahkimde patolojik tahkim şartı ve sözleşmesi

Abstract

Milletlerarası nitelikli ticari uyuşmazlıkların çözümlenmesi için başvurulan temel yöntem milletlerarası ticari tahkimdir. Geçerli bir tahkim şartı veya sözleşmesinin mevcut olması ise tahkimin temel taşıdır. Sadece tarafların uyuşmazlıkları tahkimde çözme iradesini yansıtan geçerli bir tahkim şartı veya sözleşmesinin mevcut olması halinde uyuşmazlıklar tahkim yoluyla çözümlenebilir.Çalışmamız kapsamında incelediğimiz patolojik tahkim şart ve sözleşmeleri, tahkim usulünün `pürüzsüz` akışını sekteye uğratabilecek belirsizlikler, eksiklikler veya çelişkiler barındıran anlaşmaları tarif etmek için kullanılmıştır ve bu patolojiler tarafların tahkim iradesine gölge düşürmektedir. Belirsizlik, eksiklik veya çelişkiler dolayısıyla tarafların uyuşmazlıkların çözümlenmesi bakımından açık ve kesin tahkim iradesinin bulunup bulunmadığı; tahkim şartı veya sözleşmesinin `tesirsiz` ya da `tatbiki imkansız` hale gelip gelmediği tartışma konusu olabilir. Bir tahkim şartı veya sözleşmesinin patolojik olması, onun doğrudan geçersiz olduğu veya uygulanamayacağı sonucunu doğurmaz. Şart veya sözleşmede yer alan belirsizlik, eksiklik veya çelişki içeren hükümler devlet mahkemeleri veya hakemler tarafından yorumlanmalı ve şart veya sözleşmenin geçersiz olup olmadığı kararlaştırılmalıdır. Dolayısıyla patolojik tahkim şartı veya sözleşmesi kavramları tahkim anlaşmalarının esas bakımından geçerliliği ve yorumlanması ile doğrudan ilişkilidir. Bu bağlamda, çalışma kapsamında öncelikle patolojik tahkim şartı ve sözleşmesi kavramı tanımlanacak; ardından genel olarak tahkim anlaşmalarının esas bakımından geçerliliği ve yorumlanması incelenecektir. Bir tahkim şartı veya sözleşmesinde farklı türden patolojiler bulunabilir. Örneğin, tarafların devlet mahkemelerine ve tahkime başvuruyu bir arada öngördüğü bir tahkim şartı söz konusu ise tarafların uyuşmazlıkları tahkimde çözme iradesinin açık ve kesin olup olmadığı belirsizdir. Taraflar mevcut olmayan bir tahkim merkezini yetkilendirmişse geçerli bir tahkim şartının var olup olmadığı ve bu şartın `tatbikinin mümkün` olup olmadığı tartışma konusu olabilir. Dolayısıyla patolojik tahkim şartı ve sözleşmelerini incelerken bu şart ve sözleşmeler belirli kriterlere göre sınıflandırılıp, benzer örneklerin mahkeme ve hakemlerce ne şekilde yorumlandığı değerlendirilecektir.

Principle method for resolving international commercial disputes is international commercial arbitration. The existence of a valid arbitration clause or submission agreement is the cornerstone of arbitration. The disputes can only be resolved by arbitration if the parties contracted a valid arbitration clause or submission agreement that reflects their will to resolve disputes by arbitration.The expression of `pathological arbitration clause` describes arbitration agreements that are uncertain, incomplete or contradictory which may disrupt the `smooth progess` of arbitration. These poorly drafted arbitration agreements lead to confusion as to the parties intent. Due to uncertain, incomplete or contradictory wording, it may become controversial whether there is a clear and certain will to resolve disputes by arbitration; thus a valid arbitration clause or submission agreement. The defects contained in a pathological arbitration clause may lead the agreement to be considered to null and void, inoperative or incapable of being performed.The fact that an arbitration clause or a submission agreement is pathological does not result in its immediate nullification or inoperability. Uncertain, incomplete or contradictory provisions must be interpreted by state courts or arbitrators and it should be decided whether or not the arbitration clause or submission agreement is invalid. Courts and arbitration tribunals will consider all the relevant facts and try to determine the common intent of the parties. Therefore, the notion of pathological arbitration clause or submission agreement is directly related to the substantive validity and interpretation of arbitration agreements. Within this context, the notion of pathological arbitration clause will be defined firstly; then the substantive validity and interpretation of the arbitration agreements will be examined in general.