Kamu hizmet yapılarımızın kendi içinde tutarlı ve sağlıklı gerçekleştirilmesi olanaklarını sağlayan tasarım ve uygulama yöntemi önerisi

Abstract

II ÖZET Yapının işlevsel, biçimsel ve fiziksel boyutlarının zamanla değişime uğrayarak başkalaşması sonucu kullanıcı gereksinmelerini karşılayamaması şeklinde tanımlanabilecek ` Yapı Eskimesi n yansı sıra, yapıda ` Erken Eskime ` biçiminde izlediğimiz hasar ve aksaklıklar, yapı üretimi alanında önemli yapı sorunları olarak karşımıza çık maktadır. Günümüz sosyo-ekonomik koşulları ve çeşitli dar boğazlar ardına sığınılarak yapının bilinçsizce ucuzlatılmasına yönelik yapım yöntemleri, yapı uygulamasında denenmemiş yeni malzemelerin ve bunların yeni kombinizasyonlarının kullanılmasına olan eğilimleri artırmak tadır. Bu durum yapıların sağlıksız olarak oluşturulmasına neden olmaktadır, Dolayısiyle yapının fiziksel bünyesinin kendinden beklenilen işlevleri yerine getirmemesi şeklinde belirgin hale gelen yapı hasarları ve aksaklıkları ise, yapıların giderek işletme dışı kalmalarına yol açmakta ve böylece yapı üretiminde kısıt lama! ara neden olmaktadır, özellikle yurdumuzda kamu sektörü yapı uygulaması örneklerinin günümüz çağdaş yapı teknolojisi ve teknik olanaklarının kullanılmasına özen gösterilerek yetişkin teknik kadrolar tarafından gerçekleştirilmiş olmalarına karşın, bunların kendilerinden beklenilen işlevleri ferine getirmemeleri açısından yetersiz performans göstermeleri, `yapı üretim sistemimize ilişkin önemli sorunların var olduğunu ortaya koymaktadır.Yapıda izlenen hasarlar ve aksaklıklar da sisteme bağlı bu sorunların bir parçasını oluşturmaktadır.Dolayısiyle yapı üretim sistemine ilişkin bu sorunları sisteme özgü bir ` Sistemler Problemi n olarak ele almak olanaklıdır, Bu nedenle yapılarımızda izlenen hasar ve aksaklıkların giderilmesine yönelik çözüm olanaklarının yaratılmasında en etkin yaklaşım, yapı üretim sisteminin etkinliğinin artırılmasıdır, Bu ise, sistem özellikleri açısından mimarlık sürecinin etkinliğinin artırılarak, yapılarımızın sağlıklı olarak gerçekleştirilmesi ve bu durumlarının yıkımlarına kadar korunması olanaklarının yaratılmasını zorunlu hale getirmektedir. Yukarıdaki görüşle ilgili olarak, amacı kamu hizmet yapılarımızın kendi içinde tutarlı ve sağlıklı olarak gerçekleştirilmesine ve bu durumlarının yıkımlarına kadar korunmasına ve böylece yapı üretiminin etkinliğinin artırılmasına olanak kazandıracak bir uygulama yönteminin belirlenmesi olan bu tez çalışmasında j öncelikle, yapı hasarları ve aksaklıkları ile yapı üretimi alanında oluşan sorunların tanıtılmasına ve bunların yapıda oluşturduğu sorunların çözümlenmesine yönelik yaklaşımların belirlenmesine çalışılmıştır. Altı bölümden oluşan bu tez çalışmasının birinci bölümünde; oluşum süreçleri açısından tanımlanarak sınıflandırılan yapı hasarları ve aksaklıkları, oluşumlarına neden olan yapı sistemi ilişkileri için deki sistem sorunları açısından ela alınarak, hasar kaynaklarının saptanmasına çalışılmıştır. İkinci bölümde} yapının fiziksel bünyesinin performans özellikleri ile karşılanamamaları halinde yapıda hasar ve aksaklıkların oluşmasına neden olacak olan ve hasar oluşum süreci içinde ` Hasar Oluşturan Etmenler ` kavramı ile ifade edilebilecek içsel, dışsal ve dış çevresel koşulların belirlenmesine çalışılmıştır.in üçüncü bölümde; `Hasar Analizi` kapsamında tanımlanan ` Basar - Durum Analizi ` ve `Hasar - Seden Analizi` ile yapılarımızda izlenen hasar ve aksaklıkların değişik ilgi alanlarında ulaşmış oldukları boyutlar açısından durumlarının saptanmasına çalışılmıştır. Ayrıca bu bölümde, hasarlara ilişkin yapı sorunlarının çözümlenme sinde etkin olacak yaklaşımların belirlenmesine olanak kazandıracak ` Karakteristik Hasar Biçimleri M ile ilgili ` Hasar Ağırlık Noktaları B, ` Hasar Teknik Nedenleri` ve bunlara 8zgü öncelikli önlemler araştırılmıştır. Dördüncü bölümde; ` Kendi içinde Tutarlı ve Sağlıklı Yapı` (KİTSY), yapı üretimi amaçlarına uygun yapı hedeflerinin gerçekleştirilme sinde etkin olacak yaklaşımlar açısından değerlendirilerek, ` Kendi îçinde Tutarlı ve Sağlıklı Yapı ` ile ulaşılması arzulanan durumun açıklanmasına ve gerçekleştirilmesi amaçlanan yapıya özgü bu kav ramın tanımlanmasına çalışılmıştır. Beşinci bölümde; yapının amaca uygun olarak biçimlendirilmesi ve gerçekleştirilmesi açısından yapı fonksiyonları ve yapı boyutlarının fiziksel özellikleri arasındaki sağlıklı ilişkilerin saptanma sına çalışılmıştır.Sonuçta bu ilişkiler içinde belirlenen yapı kriterleri ile oluşturulacak yapının işlevsel, biçimsel ve fiziksel boyutlarına ilişkin fiziksel çözümlerin, yapının fiziksel bünyesinin bütünsellik kavramı uyarınca bütünleştirilmesine olanak kazandıracak bir B Tasarım - Yapım Modeli n geliştirilmiştir. Altıncı bölümde; geliştirilen B KİTSY Tasarım - Yapım Modeli ` nin kamu yapı üretimi alanındaki etkinliğinin sağlanması açısından benim senen ` KİTSY Tasarım ve Uygulama Modeli ` ne ilişkin yöntemin yapı amacına uygun hedefleri, bu hedeflerin gerçekleştirilmesi açısından yöntemin sorunları ile yöntemin bileşenleri tanımlanmıştır.Sonuçta önerilen ` KİTSY Tasarım ve Uygulama Yöntemi ` ( KİTSY - TÜY )' nin kamu yapı üretimi alanında etkin olarak kullanılmasını sağlayacak bir uygulama modeli - Program Akış Şeması - geliştirilmiştir.Akış şeması (6.01 - 6.50). Bu tez çalışması ile var edilen yöntemin kamu yapı üretimi alanında kullanılması ile elde olunacağı umulan sonuçlar ve yöntemin yapı üretimi alanında sağlıyacağı diğer yararlar ile bu alanda oluşturacağı yeni görüşler açısından yaratacağı diğer çalışma alanları ise, bu bölümde tezin sonuçları olarak verilmiştir.

IV ZUSAMMENSETZUG Auf Grund von Veranderungen, die sowohl in den funktionellen als auch physikalischen Zusammensetzung der Baukörpern, in zeitlichen Folge zu- tage tretten. wird das erwartete Ziel von Benü.tzerseite immer schwier- iger zu erreichen sein.Neben diesem Effekt, den wir als natürliche Ab- nutzung bezeichnen können, kommen auch Formen der Bauschâden und Mân- fel als vorzeitige Abnutzung der Baukörper vor, die grössere Probleme n den Bauproduktionsystem aufwerfen. Wegen der Zunahme der Bautâtigkeit, die wiederum auf verschi edene eko- nomisch begründete Engpâsse zurückzuführen sind, können diverse Verfahr en zur Rationaİisierung und Verbilligung zur Anwendung, die darauf ge- richtet sind, in gewissen Hinsich die Entmaterialisierung der Bauwerk- en sowie die Begrenzung des Gestaltungswillens der Entwerf er zur Folge haben.Dadurch, dass diese Verfahren immer mehr in die algemeine Archi- tekturausübung aufgenommen, bedeutet zwar eine gewisse Reduzierung der Baukosten; Doch die Anwendung der nicht genug erprobten Konstrukti ön en sowie Baumat eriali en vermehrt andererseits die Wahrscheinlichkeit der physikalischen Bauschâden und Mângel der Baukörper, in anderen worten kann das Bauwerk mit der Zeit den von ihm. erwarteten Erforder- nissen in teehnischen Hinsicht nicht gerecht werden. In dem öffentlichen Bausektör dagegen, entsprechen die physikalischen Eigenschaften der produzierten Baukörper nicht den erwunschten Stand art, obgleich ein erfahrener technischer Stab von Fachkrâften das beste aus den technologischen Möglichkeiten zu erreichen bemüht ist. Ein sich- eres Zeichen dessen, dass das gehandhabte Bauproduktionsystem mit fehl- ern behaftet ist.Dass diese Fehler schliesslich ein Systemproblem inner halb von Bauproduktionsprozesses darstellen, steht ausser Frage.Die Be- hebung der genannten Bauschâden und Mângel liegt in der Beaufsichtigung der richtigen Produktionsmethoden^ die dadurch zur grösseren Aktivitât gelangen können. Das wird erst dadurch möglich, wenri wir die Faktoren die unser Baupro duktionsystem und die Wirtschaf tspolitik negativ beeinf lussen recht - zeitig und Wahrheitsgemass erkennen und die nötigen Schritte in Richt- ung zur Behebung der Bauschâden und Mângel unternehmen und dies nicht nur wahrend des Bauprozesses sondern auch spâter bei Instandhaltung des Bebauten auf recht erhalten <vom Entstehen bis zum Abbruch). Dass bei Verwirklichung unseren öffentlichen Dienstgebaude eine, wie oben beschrieben, in sich folgerichtige und gesunde Annaherung zum Entwurf s- ablauf aufgezeigt wird, sollte das Hauptziel vorwiegender Forschungs - arbeit sein.Hier wurde vesucht, die Bauschâden und Mângel, welche vor- wiegend in Bauproduktion unseren Tage als ein Zeittypisches Merkmal sichtbar werden, zu erfassen, den Gründen nachzugehen und die Bestreb- ungen (nicht nur örtlich begrenzt sondern auch auf internationaler Ebene) zur Lösung dieser Probleme zusammenzufassen. im ersten Kapitel diesen in sechs Abschhitte'n zusammengefassten Forch- ungsarbeit wird vesucht, die Bauschâden und Mangel nach ursachlichen Zusammerihangen zu Klassif izi eren, die hierzu führenden Gründe auf die Effektivitât des Ârchitektonischen Tâtigkeit hin als Systemproblem auf- zufassend zu untersuchen. im zweiten Kapitel wurden die inneren, ausseren und administrativen Be- dingungen, welche die Schâden und Mângel am pysikalischen Aufbau des Gebâude effektiv zur Folge haben, untersucht und behandelt.im dritten Kapitel werden `Zustandanalysen` hergestellt, die die Aus- masse der Bauschaden und Mangel in beziehung zu den Interessenf elder (ekonomisch, bautechnisch und ursachlicher Art) aufzeigen.In diesem Kapitel wurden auch die `Ursachenanalyse` behandelt, um die charakter- istischen Schâden und Mangel an unseren off entlichen Gebâude festzu - stellen und den technischen Grûnden nachzegehen und daraus die Mass - nahmen zur Beseitigung herzuleiten. im vierten Kapitel wurde der `in sich folgerichtig gesunde Bau` (KÎTSY) beschrieben und die Wege zur Verwirklichung solcher Produkte in Hin - blick auf die Bauproduktionsziffern aufzuzeigen und die Ergebnisse zu bewerten. im fünf t en Kapitel behandelt die 6estaltungsfragen.Es wurde versucht, ein gesundes Bezichtungsystem zwischen den pb.ysikaliscb.en Eigebscbaf t- en der Baukörper und der zu erwartenden Baufunktionen herstellen, um dadurcb zu konkreten Dimensionen der funktionellen, geştalt erischen, und physikalischen Kriterien zu gelangen.Diese Kriterien solten uns dann zur einem `Entwurf und Ausfübrüngsmodel` verhelf en. Um das besagte Model im öffentlichen Bauproduktion zu plasieren, wurde in sechten Kapitel vesucht, besondere Verfahren zu entwickeln um das in sich folgerichtig gesunde Bauten zu bauen als Eauptziel festhaltend, die manmigfaltigen Hindernisse und scbwerigkeiten (technischer und ad- ministrativer Art) der `KÎTSY - TUY` Model untersuchtkurz das zu ver- wirklichende Model die öffentliche Dienstbauten praktisch vom Entsteh- en bis zum Abbruch zu realisieren und diesen Zustand beizuhalten. Schema (6,01 - 6,30). Das diese Kapitel befasst sich zum schluss die Ergebnisse der oben behandelten Sachfragen und daraus re suit i erenden Verfahrensschlüsse im Hinblick auf verwendungsmoglichkeiten des `Ent wurf und Ausführungsmodel`s.