Güneş procyon ve arcturus`ta `carter` olayının incelenmesi

Abstract

Yıldız spektrumlarının analizinde büyüme eğrisi yöntemini kullanan araştırmacıların karşılaştığı en önemli sorun, eğriyi oluşturan noktala rın saçılmasıdır. Üç ana parçadan oluşan eğride bu saçılma en çok damping parçası adıyla anılan son kısımda gözlenmektedir. Konuya ilgiyi ilk kez Carter (1949) çekmiş ve yayınladığı makalede saçılmanın nedenlerini araş tırmış, bu nedenle de olaya `Carter effect` adı verilmiştir. Bu çalışmada da `Carter olayı` nın nedenleri Fel için Procyon (F5 IV-V), Güneş (G2V) ve Arcturus'un (K2 IIIp) gözlemsel büyüme eğrileri çizilerek arandı. Saçıl mada etkili olacak nedenlerden biri eşdeğer genişliklerdeki ölçüm hataları olabileceğinden, hataları en aza indirebilmek için bu yıldızların yüksek dispersiyonlu spektrofometrik atlaslarından yararlanıldı. Eğrilerin çizil mesi sırasında seçilen osilatör şiddetleri saçılmaya neden olabilecek di ğer bir faktördü. Oxford grubunun Fel için ölçtüğü osilatör şiddetleri en iyi atomik verileri oluşturduğundan başka kaynaklardan bu değerlere indir genen değerlerle yeni bir liste elde edildi, gözlemsel eğriler, bu yeni osilatör şiddeti listesi ile çizildi. Saçılmada etkili olacağını düşündü ğümüz öteki faktörlerden mültiplelerin paritesi ve eksitasyon tjntansiyel- lerinin saçılmadaki etkilerine gözlemsel büyüme eğrileri kuramsal büyüme eğrileri ile karşılaştırılarak bakıldı. Eğrilerdeki saçılmanın bir göster gesi olan damping parametresi, kuramsal olarak üç yıldızın atmosferi için(V) literatürde yeni yapılan modellerden alınan değerlerle hesaplandı. Hesap lanan bu kuramsal değerler, gözlemsel büyüme eğrileri ile kuramsal büyüme eğrilerini karşılaştırarak belirlenen gözlemsel damping parametresi değer leri ile karşılaştırıldı. Hem gözlemsel verilerden, hem de kuramsal hesaplardan elde edilen damping parametresi değerlerinin mültiplelere bağlı olarak kendi içlerin de hangi faktörler nedeniyle farklı oldukları sonuç bölümünde tartışıldı.