Belgrad ormanında kurulmuş olan doğu ladini (picea orientalis L.) orjin denemesinde Giresun yöresindeki üç orjin denemesinde Giresun yöresindeki üç farklı yükseltiden gelen orjinlere ait kalitatif ve kantitatif analizler

Abstract

ÖZET `Belgrad Ormanında kurulmuş olan doğu ladini (Pioes orjintalis L.) orjin denemsinde, Giresun yöresindeki üç farklı yükseltiden gelen orjinlere ait kalitatif ve kantitatif analizler` isimli bu çalışmada orjinlerin yapmış oldukları gelişmeleri ve bazı karakterleri üzerinde karşılaştırmalı analizler yapılmıştır. Çalışma konusu orjinlerden 4 nolu orjinin denizden gelen ortalama yüksekliği 810m,3a nolu orjinin 1350m, 10 nolu orjinin ise1705m'dir 4 nolu orjin Giresun yöresindeki doğu ladininin doğal yayılışının alt kuşağını, 3a nolu orjin kuşağını, 10 nolu orjin ise üst kuşağını temsil etmektedir. Orjin denemsinin tesis edildiği Belgrad Ormanının iklimi ile orjinlerin doğal yetişme yörelerinin iklimleri arasında büyük farklılıklar vardır. Belgrad Ormanının iklimi orjinlerin doğal yörelerine nazaran daha sıcaktır ve vejetasyon periyodu içinde 3 ay süren kurak bir periyod vardır. Buna karşılık orjinlerin doğal yörelerinde yağışların her mevsimde düzenli olduğu nemli bir iklim bulunmakta ve vejetasyon periyodu içinde kurak periyod bulunmamaktadır. İklimin Belgrad Ormanında daha sıcak olması nedeniyle vejetasyon süresi de orjinlerin doğal yörelerindeki vejetasyon sürelerinden daha uzundur. Nitekim Wierama formülüne göre hesaplanan vejetasyon süresi Belgrad Ormanında 267 gün, 4 nolu orjinin doğal yöresinde 27 gün, 3a nolu orjinde 196 gün, 10 nolu orjinde 176 gün olarak bulunmuştur. Denemedeki orjinlere ait tohumlar 1959 yılında Bahçeköy Fidanlığına ekilmiş, 1968 yılında araziye aplike edilmiştir. Dolayısıyla denemedeki tüm bireylerin yaşı 25 tir, arazi yaşı ise 17 dir. Orjinlerde çap (0.10), çap (1.30), boy, göğüs yüzeyi, hacim, ibre yoğunluğu, dal kalınlığı, ibre uzunluğu, dal açısı, en uzun dalın uzunluğu, don zarar, biyotik zarar, bağındaki dal sayısı ve gövde şekli karakterleri üzerinde ölçme ve tespitler yapılmıştır. Bunlardan istatistik analizler sonucunda 0.05 güven düzeyinde, aralarındaki farkın signifikent olduğu gelişmeyle ilgili karakterlerin aritmetik ortalamaları aşağıya çıkarılmıştır. Orjin Çap(0.10) Çap(1,30) Boy Göğüs Yüzeyi Hacim No cm cm m cm dm 4 8.98 4.65 3.21 18.24 6.040 3a 6.55 3.07 2.43 8.07 3.305 10 7.24 3.85 2.98 12.89 4.860-40- Ancak bu karakterlerden yalnız çap (0.10) karakterinde 4 nolu orjin ile 3a ve 10 nolu orjinler arasındaki farklılık signifikent iken diğerlerinde 4 ve 3a nolu orjin arasındaki farklar signifikenttir. Bu karakterlerden başka orjinlerde ibre yoğunluğu bakımından da 0.0 güven düzeyinde, farklılıkların signifikent olduğu ve 4 ile 10 nolu orjinlerin 3a nolu orjinden daha sık ibrelenmeye sahip oldukları görülmüştür. Diğer karakterlerden ibre uzunluğu, dal kalınlığı, dal açısı, en uzun dalın uzunluğu, boğumdaki dal sayısı ve don zararına mukavemetlilik karakterlerinde orjinlerdeki farkların 0.05 güven düzeyinde signifikent olmadıkları bulunmuştur. Orjinlerde otlak hayvanlarınca meydana getirilen zararın (biyotik zarar) gövde şekli üzerinde etkili olması nedeniyle, orjinlerin gövde şekli üzerinde de bir hükme varılamamıştır. Bu bilgilerin ışığı altında Belgrad Ormanı koşullarında en iyi gelişmeyi 4 nolu orjinin, en zayıf gelişmeyi 3a nolu orjinin yaptığı, 10 nolu orjinin 4 ve 3a nolu orjin arasında bir gelişme gösterdiği; 10 nolu orjinin 3a nolu orjinden daha kısa vejetasyon süresine sahip olmasına rağman daha iyi gelişme yapmasında daha sık ibrelenme göstermesinin etkili olabileceği; orjinlerde görülen bu farklılıkların ve benzerliklerin genetik özelliklerinden de kaynaklanabileceği sonucuna varılmıştır.