Türkiye`de soğan üretiminde mekanizasyon ve soğanın mekanizasyonuna yönelik bazı özelliklerinin saptanması

Abstract

40' 6. ÖZET Soğan gerek insan beslenmesinde, gerek çeşitli hastalıkların iyileştirilmesinde yaygın olarak kullanılmaktadır. Türkiye'de 72 000 ha alanda yaklaşık 1 024 000 ton civarında üretilmektedir. Tekirdağ ilinde ise buğday ve ayçiçeğinden sonra en fazla üretilen üründür. Bu tezde soğan üretiminin değişik aşamaları mekanizasyon açısından irdelenmiş ve ayrıca yapılan bir deneme ile arpacıktan baş soğan üretiminde sıra üzeri ve dilcim derinliği değişiminin çimlenme ve verime etkisi belirlenmeye çalışıldı. Anket çalışmaları Tekirdağ merkez ilçesi ve civar köylerinde yürütülmüştür. Anket için Tekirdağ Tarım Müdürlüğü tarafından hazırlanan ve soğan maliyetinin hesaplanmasında kullanılan anket formundan yararlanılmıştır. Anketler köylerde rastgele seçilen üreticiler ile yapılmıştır. Ayrıca anket çalışmalarına ek olarak arpacık dikimi ve hasat sırasında tarlalarda yapılan ölçümler ile soğan üretimiyle ilgili bazı karakteristik değerler belirlenmiştir. Denemeler Tekirdağ Ziraat Fakültesi Araştırma -Uygulama tarlalarında 18 x 5 m büyüklüğünde 3 blokta yürütülmüştür. Her blok 2 x 5 m boyutunda 9 parsele ayrılmıştır. Sıra arası 20 cm sabit tutularak 10, J.5 ve 20 cm sıra üzeri mesafede 2,5, 5,0 vs 7,5 cm dikin derinliğinde arpacıkların dikimi yapılmıştır. Dilcim kombinasyonlarının blok içinde dağılımı ise tesadüfi olarak belirlenmiştir. Arpacıklar el çapalarıyla açılan çizilere dikilmiştir. Yabancı otla mücadele için 3 defa el çapası yapılmıştır. Deneme yerinde sulama, gübreleme ve ilaçlama yapılmamıştır. Hasat ise tamamen el kazmasıyla işçiler tarafından yapılmıştır. Anket çalışmaları sonucunda aşağıdaki sonuçlar elde edilmiştir; a) Arpacıktan baş soğan üretiminde toprak işlemede ilk sürme, ikileme, üçleme ve tırmıklama işlemleri yapılmaktadır, tik sürme tek kulaklı pullukla ve genellikle Ağustos ayında yapılmaktadır. İkileme ve üçleme ise kazayağı kültüvatörle yapılmaktadır. Dikimden önce tırmıkla toprak hazırlama işlemi bitmekte ve dikim yapılmaktadır.41 > `b) Hazırlanan tarlalara işçiler elle arpacıkları tek tek dikmektedir. Günde 8 saat çalışan 3 işçinin 1 dekarlık yere ekeceği var- sayılarak işçi sayısı belirlenir. Sıra arası tırmık ve kültüvatör işleyici organlar arasında mesafeye göre 20-25 cm sıra üzeri ve dikim derinliği işçilere göre değişir. Dikim işi genellikle Şubat- 'Mart döneminde yapılır. c) Anket çalışmaları sırasında 3 tip arpacık dikim makinasına rastlanmıştır. Bunlar tiplerine göre kaşıklıklı arpacık dikim makinası, - delikli plakalı arpacık dikim makinası, - kültüvatör soğan dilcim makinası olarak adlandırılmıştır. Bu makinaların sakıncaları ise şu şekilde belirlenmiştir. - dikim derinliği ayarının almaması, - dilcim normunun ayarlanamaması, - dikme organlarının tıkanmasıdır. d) Soğan üretiminde bakım işi olarak çapalama yapılmaktadır» Dilcimden 1 ay sonra soğanlar 10-15 cm olunca 1. çapa birinci çapa- dan 1 ay sonrada ikinci çapa yapılmaktadır. f e) Soğan haşatı tamamen elle ve işçiler tarafından yapılmaktadır. Soğan üretiminde hasat döneminde mekanizasyon açısından sorunu olan dönemlerden biride yörede hasat içinde kullanılan herhangi `bir makinaya rastlanılmamıştık Ancak yurt dışında kullanılan baş soğanı topraktan yolarak veya kazarak çıkaran hasat sistemleri çözüm olarak önerilebilir* f) Hasat edilen soğanlar 5-6 günlük bir kurutma devresinden sonra (Loda) sap-saman yığını içinde depolanmaktadır. Bu depolarda kayıpları azaltmak için inhibitörler (çimlenmeyi geciktirici maddeler) kullanılmaktadır.42 Deneme ile elde edilen sonuçlar ise aşağıda verilmiştir} a) Arpacıktan baş soğan üretiminde 2.5, 5.0 ve 7-5 cm dikim derinliğinde yapılan denemeler sonucunda en yüksek çıkış 2.5 cm dikim derinliğinde sağlanmıştır. b) Sıra arası 20 cm, sıra üzeri 10, 15 ve 20 cm ve dikim derinliğinin 2.5, 5.0 ve 7»5 cm olarak değiştiği denemede en yüksek verim. sıra üzerinin 10 cm ve dilcim derinliğinin 2,5 cm olduğu koşulda elde edilmiştir. Geliştirilecek olan arpacık dikim makinalarında bu sonuçların dikkate alınması 'yararlı olabilir.

43 SUMMARY Onion is widely used as food and also as medicine. It is crown in 72 000 ha and total production is about 1 024- 000 tonne in Turkey. Following wheat and sunflower, onion is the most grown crop in Tekirdağ province. The mechanisation of onion growing was determined in Tekirdağ region. In addition the influence of variation in planting depth and the distance in rows on the emergence and yield was tested. The surveys were carried out in central Tekirdağ province and districty. The sıırvey forms which is used for the cost of onion growing were obtained from the Directorate of Agricultural advisory Service in Tekirdağ. They were made with the growers selected randomly. On the other hand, the characteristic measurements relating to onion growing were determinated. The experimenbs were made on the transported soil near the agrioulttu-al faculty. There were 3 blocks in the size of 18 x 5 m. Each block divided to a plots in the size of 2 x 5 m. The onion sets were planted according to fixed distance (20 cm) between rows. The distance in rows was 10, 15 and 20 cm and the planting depth was 2,5, 5,0 and 7,5 cm. The distribution of combinations in the blocks was done randomly. The onion sets were planted in rows opened by hoes. Hoeing. was done three times for weeding. No irrigation, fertilization and chemical control were done in the experiment. The harvesting was made weekly by workers. According to the results of the surveys the following3 were found} a) Cultivations were done four times during onion growing. First cultivation was done by a plough, the second and third ones by a cultuvator. After that to prepare the soil for planting, raking was done. b) The workers planted the onion sets by hand in the prepared field. The amount of v/orkers was determined according to 8 hours44 working period per day for the 1000 m. The distance (20-25 cm) between rows changes depending on the space between the working units of the rake and ctiltivator. The distance in rows and planting depth varies according to workers. The planting was done generally in February and March. c) Three different onion set planters were observed during the surveys. They are named according to their types as following; - The spoon equipped onion set planter - The plate with holes equipped onion set planter - Cultivator onion set planter The disadvantages of the above planters were; - There was no adjustment for planting depth ¦»< - The planting norm can not be adjusted - The blockage in the planting units. d) The hoeing v/as done during onion growing. One month after planting when the onions were 10-15 cm long, first hoeing was done one month after that, second hoeing took place. e) Onion harvested mainly by hand. The harvesting period has also its own mechanical problems. There is no harvesting machine is used. in the region. The maohines used abroad which pull or dig the onion from the soil can be recommended as a solution to harvesting problem. f) After harvesting, onions were dried for 5-6 days in the field. Then they were stored in the heap of straw. To redu.ce the losses, the inhibitors were used. The following results were obtained from the experiment; a) The maximum emergence was obtained under the condition of 2,5 om planting depth when the onion sets were planted 2,5, 5,0 and 7»5 cm deep.45 b) The maximum yield was obtained when the distance was 20 cm between rows, 10 cm in rows and the planting depth was 2-5 cm. According to me these results must he considered on the design of onion set planters.