Şanlıurfa-Harran ovası topraklarının ince kum mineralojisi ve bazı yaygın toprak serilerinin mikromorfolojisi

Abstract

IX öz Şanlıurfa-Harran ovasında yer alan 25 serinin ince kum minerolojisi ve bazı yaygın serilerin mikromorfolojisini incelemek ve elde edilen bilgiler ışığı altında bu toprakların birbirleriyle olan ilişkilerini ve provenanslarını saptamak amacıyla yapılan bu çalışmada, yerinde oluşan Gülveren, Karabayır, Meydankapı ve özellikle Kap ve Patik serileri ile Tektek ve Urfa dağlarında daha önceden oluşan toprak materyalle rinin büyük bir olasılıkla diğer serilerin orjinini oluşturduğu ve bu oluşumlarda iklim salınimlarının olduğu Pleyistosendeki yağışlı devrelerin ve akarsu aktivitesinin büyük rolü olduğu sonucuna varılmıştır. Ayrıca serilerin ince kum mineralojisinde ortaya çıkan anlamlı farklılıklara litolojik kesintilerin, rüzgar erozyonu katılımı taşınımı'nın ve bazı profiller de rastlanan self -mulching olayı, sıkışmış pulluk altı katmanı, yoğun biyolojik aktivite ve sert petrokalsik yada petrojipsik horizonların neden olduğu belirlenmiştir.

ABSTRACT The aim of this study was to investigate the fine sand minera logy of 25 series located in the Şanlıurfa-Harran plain and the mic- romorphology of some widespread series and to determine the provenances as well as soil association relationships of each soil series. The results revealed that especially the Kap and Fatik soil series as well as the Gülveren, Karabayır and Meydankapi were in-situ developed most probably being the source of the remaining soil series of the plain alongwith the preformed and transported soil materials from the Tektek and Urfa mountains. These events have most probably played an important role on climatic fluctuations in the Pleistocene and river activities. In addition, the marked variations observed in the fine sand mineralogy of series were attributed to lithologic discontinuities, eolian transport and self-mulching determined in the some profiles. On the other hand biological activities, hard petrocalcic or petrogypsic horizons and hard pans were found responsible for the above mentioned variations.