Çukurova bölgesi buğdaylarından başakçık sayısındaki değişikliğin dane büyüklüğüne etkisi üzerinde bir araştırma

Abstract

ÖZET 59 Bu çalışma, 5 farklı buğday genotipinde kurumadde lireti mi ve dağılımı ile dane sayısı re dane ağırlığı incelenerek, başakçık sayısını azaltmanın dane büyüklüğüne etkisini sap tamak için yapılmıştır. Tarla denemeleri, 1985-86 yetiştirme mevsiminde Çukuro va Üniversitesi Ziraat Fakültesi, Tarla Bitkileri Bölümü Araştırma alanında yürütülmüştür. Elde edilen sonuçlar aşağıda özetlenmiştir: 1. Toplam sap ağırlığı, başak ağırlığı, başak dane ve rimi, başak ekseni ağırlığı, kavuz-kılçık ağırlığı, tek dane ağırlığı, fertil başakçık başına dane ağırlığı, başakta dane sayısı, steril başakçık sayısı, fertil başakçık sayısı, ba şakçık başına dane sayısı, diğer yaprak ağırlıkları, birinci ve ikinci ile diğer boğumaraları ağırlıkları yönünden geno- tipler arasında önemli farklar saptanmıştır. 2. Başakçık seyreltme uygulaması sonucu, toplam kurumad de miktarı genotiplere göre değişmek üzere ortalama % 9 ora nında azalmıştır. 3. Başakçık seyreltme uygulaması sonucu, başak dane verimi bakımından en yüksek kompensasyon oranı % 72-74 olarak Cumhuriyet 75 ve Balcalı 85' de saptanmıştır. 4. Dane ağırlığı başakçık seyreltme uygulamasıyla % 16,5 ilâ % 25,5 arasında değişen oranda artmış, en büyük artış > Cumhuriyet 75 ve Balcalı 85' de saptanmıştır. Seyreltme işlemi sonucu fertil başakçık başına dane ağırlığındaki artış ise % 7,23-38,5 arasında değişmiştir. 5. Başakta başakçık sayrsımn % 50 oranında azaltılması sonucu, seyreltilmiş başaklardaki dane sayısı, kontrol bitki lerin dane sayısına göre % 39-47 azalmıştır.60 6. Başakçık seyreltme uygulaması sonucu, steril başakçık sayısı, diğer başakçıkların fertilitesi artmış olduğu için % 28-73 oranında azalmıştır. 7. Başakçık seyreltme uygulaması sonucu, yaprak ağırlıkları % 10-12,5; sap ağırlığı % 16,5-24; başak ekseni ağırlığı ise % 26 altmıştır.

61 SUMMARY Ms study was done to determine the effects of the reduced spikelet number on the grain size, dry matter pro duction and distribution, grain number and grain weight on five different wheat genotypes. Ihe field trials were oonduoted in the research area of the field crops department, agricultural faculty, Çukuro va University in the growing period between the years 1985 and 1936. fJ?he results of the study were summarized as following, 1- It was determined that wheat genotypes studied were significantly different from each other in culm weight, spike weight, grain yield per spike, rachis weight, weight of glumes *lemma-palea-awn, grain weight, grain yield per fertile spike- let, grain number per spike, the number of sterile spikelet s, the number of fertile spikelet s, grain number per spikelets, weights of other leaves than flag leaf, weights of internodes. 2- Reducing the spikelet number reduced the amount of mean dry matter at the rate of 9%, varying in relation to ge notypes. 3- The highest compensation of the reduced spikelet number for the decreasing grain yield was obtained on the ge notypes Cumhuriyet 75 and Balcalx 85» 4- Reduced spikelet number increased grain weight at the rates between 16,5% and 25.5% and the highest increase was obtained on the genotypes Cumhuriyet 75 and Balcali 85. The increase in the grain weight per fertile spikelet due to reduced spikelet number varied at the ratâs between 7.23% and 38.!62 5- Reducing the number spikelets at the rate of 50% reduced the number of grains per spike at the rates between 39% and 47% compared to control plants. 6- Reducing- the... spikelet number reduced the number of sterile spikelets because of increasing the fertility of the other spikelets. 7- Reduced spikelet number increased the weights of leaves, culms and rachis at the rates 10-12,5%» 16,5-24% and 26%, respectively.