Asplenium adiantum-nigrum ve A. onopteris üzerinde taksonomik, dış ve iç morfolojik çalışmalar

Abstract

Yurdumuzun, Karadeniz, Marmara, Ege ve Akdeniz bölgelerinde yayılış gösteren, çalışma materyallerimizin, morfolojik görünüşlerinin birbirine çok benzemesi, gerek dış gerekse iç yapıları bakımından iki tür arasında matematik olarak ayırd edici bir karakterin bulunmaması, sistematik açı dan tartışma konusu olmaktadır. Bu amaçla türler arasında kesin olarak ayırd edici özellikler saptanmaya çalışılmıştır. Dış morfolojik inceleme lerde pinnat yaprak ve pinnaların farklı bölgelerinin, ayrıca sporang ve sporların biyometrik ölçümleri yapılmış, aritmetik ortalamaları ve stan dart sapmaları hesaplanarak tablolar halinde verilmiştir. îç morfolojik araştırmalar sırasında çalışma materyallerinin yaprak sapı ve yaprak ayalarının farklı bölgelerinden enine ve yüzeysel kesitler 2 alınmış, her iki türün hipostomatık olan yapraklarında mm 'ye düşen stoma sayımları yapılarak ` ayırd edici özellikler ` saptanmış, şekil ve mikro- fotoğraflar halinde sunulmuştur. Böylece biyometrik ölçümler sayesinde taksonlar arasında kesin olarak türlere özgü özellikler bulunmaya çalışılmıştır. Sonuçta: önemli fark ola rak pinnat yaprağın uç (kauda) kısmında boy /en oranının A. adiantum-nigruro -'da 2.2, A. onopteris'te ise 3.6 olduğu tespit edilmiştir. Ayrıca ilk pin- nanın uç (kauda) kısmında boy/en oranı A. adiantum-nigrum'da 2.5 olmasına karşılık bu oran A. onopteris'te 3.9 olarak bulunmuştur. Diğer taraftan her iki türün yaprak sapından alman enine kesitlerde görülen önemli bir fark ise, sapın taban kısmında yer alan hadrosentrik iletim demetleri arasındaki parankima hücrelerinin sayısının A. adiantum -nigrum 'da 10-16, A. onopteris'te 18-23'tü'r. Böylece toplam olarak 20 adet kalıtatif ve kantitatif karakter üzerin de çalışılmış, her iki takson arasında anahtar özellikler ve farklar buluna rak, fark tablosunda gösterilmiştir.

Asplenium adiantum-nigrum and Asplenium onopteris, the ferns which form the subject of this study, are found in those provinces of Turkey which border the Black Sea,. the sea of Marmara, the Aegean Sea and the Mediterranean Sea. The aim of the study has been to determine the essential taxonomic differences, between these two taxa, both of which are morphologically quite similar to each other. To this end samples taken from the pinnae, other parts of the pin nate leaves, the sporangia and the spores were studied biometrically. The re sults, which were then tabulated, show arithmetical averages as well as stan dart deviations. The fronds analyzed were taken from various parts of the petioles and the laminae of the leaves in the form of horizontal and tangential cross sections. The number of stomata per square mil i meter in the hypos tomatic leaves was de termined. The shapes of those stomata are shown by means of microphotographs. The results of those biometric studies show that in the caudae of the pin nate leaves of A. adiantum-nigrum, there is a breadth-to-length proportion of 2,2. the caudae of the pinnate leaves of A. onopteris, however show a breadth -to-length proportion of 3,6. The first pinnae of A. adiantum-nigrum is 2,5. This some proportion for the caudae of the pinnae of A. onopteris is 3,9. The parenchyma cells between the vascular bundles at the base of the peti oles of A. adiantum-nigrum were found to be between 10 and 16 in number. The parenchyma cells in the same area of A. onopteris were between 18 and 23 in number. In the course of this study a total of twenty qualitative and quentitative taxonomic characteristics have been biometrically studied and illustrated in tabular form.