Sığırlarda değişik süt verim kontrol ve hesaplama yöntemleri üzerine araştırmalar

Abstract

-48- ÖZET Sığırlarda 305-gün süt veriminin tahmin edilebilmesi için yapılan çalışmada, Çukurova üniversitesi Ziraat Fakültesi Zootekni Bölümü Araştırma Uygulama işletmesinde tutulan 110 adet laktasyon verim kaydı değerlendirilmiştir, çalışmada kontrol aralığı olarak hafta esasına göre, 7, 14, 28 ve 56 gün < 1, 2, 4 ve 8 hafta) ile ay esasına göre, her ayın başında yapılan ve her aym biri ile onbeşinde yapılan kontrol aralıkları alınmıştır. Ay esasına göre alman kontrol aralıklarında gerçek aylar kullanılmıştır. 305-gün süt verim tahmininin yapılabilmesi için, metod alarak isveç. Hollanda-I, Hollanda-II, Vogel, Trapez-I, Trapez-II, Tarım işletmeleri metodları kullanılmıştır. Hollanda-I metodu hesaplanan laktasyon süresini, Hollanda-II diye adlandırılan metod ise gerçek laktasyon süresini kullanmaktadır. Trapez-II metodu ise son kontrolden laktasyonun bitimine kadar sürede verilen verimi gözönüne alırken, Trapez-I metodu almamaktadır. Bu çalışmada 4 ayrı çözüm şekli denenmiştir. 1) Doğumu takibeden ilk pazartesi günü kontrollere başlanması. Bu çözüm şeklinde doğumu takibeden ilk pazartesi gününden itibaren kontrol aralıklarına göre kontrol verimleri tesbit edilmektedir. 2) Birinci çözüm seklinde belirtilen durum hafta esasına göre yapılan kontrol aralıklarında, 7 günde bir yapılan kontrollere uymakla birlikte 14, 28 ve 56 günde bir yapılan kontrol aralıklarında ahır içi uygulamalarına uymamaktadır. Bu yüzden 14 günlük kontrol aralığında kontrollere ilk pazartesi veya ikinci pazartesi günü başlanacağına tesadüfi olarak karar verilmiştir. 28 ve 56 günlük kontrol aralıkları için de aynı şekilde uygulama yapılmıştır. Tapılan bu tür çözüm şekli uygulamada yeri olan bir çözüm şekli olup, normal çözüm diye adlandırılmıştır. 3) ilk dört günlük verim alınmadan yapılan çözüm. Hayvanın laktasyona başladıktan sonraki ilk dört günlük verimi hesaplamalara dahil edilmemiş ve gerçek laitasyon verimi ile laktasyon süresi 4 gün eksik olarak alınmıştır.-49- 4) Günlük süt verimlerinin incelenmesinden bazı değerlerin olması gereken değerden farklı olduğu görülmüştür. Bu durumda olan verimler bir Önceki ve bir sonraki gün verimi yle karşılaştırılarak bu iki verimin ortalamasından 2 kg. fazla farklı olan değerler olması gereken değerler ile değiştirilmiştir. Bu durumun, süt veriminin ölçümü, süt kayıt defterine işlenmesi sırasında yapılmış bir hatadan veya hayvanın kızgınlık, bakım şartları, ineğin normal fizyolojik değişmelerinden kaynaklanmış olabileceği kanaatine varılmıştır. Gerçek verimle hesaplanan verimler arasındaki hataların belirlenmesi amacıyla, t-degerleri, hesaplanan verimlerle gerçek verimler arasındaki fark ortalamaları, hesaplanan verimle gerçek verim arasındaki mutlak fark ortalamaları, % mutlak fark ortalamaları, gerçek verimle hesaplanan verim arasındaki standart ayrılış ölçüsü, hesaplanan verimle gerçek verim arasındaki korrelasyon katsayıları hesapl anmı ş 1 1 r. ilk dört günlük verim alınmaması sonucunda ele alınan tüm karşılaştırma kriterleri bakımından analiz sonuçları aşağıda verilmiştir. ilk dört günlük verim alınmaması sonucunda laktasyon başına ortalama farklar (kg). * < p 0.05 M < p 0.01 t-degerlerinin ve ortalama farkların incelenmesinden Trapez-I metodunu tüm kontrol aralıklarında, Tarım işletmeleri metodunun ise 7 günlük kontrol aralığı haricinde. istatistiki olarak gerçek verimden önemli seviyede farklılık gösterdiği görülmektedir. Tarım işletmeleri metodu tüm kontrol aralıklarında gerçek verimden fazla olarak diğer metodlar ise eksik olarak hesaplama yapmaktadır.50- ilk dört günlük verim alınmaması sonucunda mutlak fark ortalamaları. Hutlak fark ortalamaları İncelendiğinde 7 günlük kontrol aralığında Tarım işletmeleri metodu diğer kontrol aralıklarında ise Trapez-II metodu en az mutlak fark ortalamalarını vermektedir. Kontrol aralığının artması ile gerçek verimden olan farklılıklar da artmaktadır. Gerçek verimle hesaplanan verim arasındaki standart ayrılış ölçüsü < Q` o> Gerçek verimle hesaplanan verim arasındaki standart ayrılış ölçüsü incelendiğinde, bulunan değerlerin mutlak fark ortalamaları ile benzer olduğu görülmektedir. Gerçek verimden en fazla farklı hesaplama Vogel metodu ile yapılmaktadır. % Mutlak farklar incelendiğinde, 7 günlük kontrol aralığında Tarım işletmeleri metodunun en az hatayla, diğer kontrol-51- aralıklarmda ise Trapez-II metodunun en az hatayla verim tahmini yaptığı görülmektedir. ilk dört günlük verim alınmaması sonucunda % mutlak: farklar Yapılan diğer çözüm şekillerinde bulunan sonuçlar da gözönüne alındığında, metodlar arası farklılık için t-degerlerine bakarak karar verme yerine, mutlak fark ortalamaları ve gerçek verimle hesaplanan verim arasındaki standart ayrılış ölçüsüne göre ve aralık konusunda karar vermek için % mutlak farklara bakmak daha isabetli olacaktır. Kontrol aralığının artması ile verim tahmininde yapılan hatada artmaktadır, bu yüzden verim tahmininde kullanılacak olan metod ve kontrol aralığının seçilmesinde yapılacak hatanın miktarı ve ekonomiklik gözönünde tutulmalıdır. Bu durumda gerçek verimden, % 5 den daha az hata ile hesaplama yapan ayda bir kontrol aralığında tercihan Trapez-II veya Hollanda-II, isveç metodu ve Hollanda-I metodu kullanılabilir.

52- SUHMARY In this study, actual 305-day milk yield of cows compared with with the estimates with various sampling intervals 1, 2, 4 and 8 week also with monthly and twice a month and methods < Holland I and II, Vogel's, Trapeze, I and II (Fleishmann's method) Centering Date and the metod.used in Agricultural Enterprices. For the Holland I method, the estimated of lactaction period, while in Holland II the actual lactation period was used. For the Trapeze II method, the days in lactation after the last control considered. The four different solutions used are: 1) Estimations begining from the first monday test day. 2) The milk control days are decided to be taken at mondays. Depending to the sampling interval (weekly basis) the first milk control may be the first monday or the second monday in 2 weekly interval. This was decided by random sampling. The same random sampling was used for 4 and 8 week intervals. This is called the `ÎTormal` solution. 3) Estimations are made by excluding the first 4 days of lactation appliying the normal solution. 4) Some of the test day milk controls appears to be abnormal then the previous or the next test day milk control records. Those, more ± 2 kg. different than the previous and the next day milk control average corrected. These `abnormal` milk records may due to the errors in weighing, recording, management factors changes of the cows in lactation. The criteria considered to test the metods and intervalare paired t-test result, average differences, average absolute differences, % average absolute differences, standart deviation of differences and correlation between the estimated and the actual 305-day milk yield of 110 lactations. The results according to the criteria considered, for estimates, excluding the first 4 days of lactation are given below. The result of paired t test and average differances shows as the Trapeze I (Freischmann's) metod is the best in all control interval.53- The metod used in Agricultural Enterprices is significantlay different (except in 7 days interval) then the real 305 day yield. All metods but Agricultural Enterprices metod overestimate 305 day milk yield. Average differences for the estimates, excluding the first 4 days of lactation from the actual 305-day milk yield. * < p 0.05 ** < p 0.01 Average absolute differences for the estimates, excluding the first 4 days of lactation from the actual 305-day milk yield. Considering absolute average differances, Trapeze II gives the minimum differances among other methods, in all control intervals. The absolute differances increase with increasing sampling interval. The same conslucion can be made for the average standart deviations. Vogel's metod gives the maximum average differences in all sampling interval.-54- The standart deviations for the estimates, excluding the first 4 days of lactation from the actual 305-day milk yield. % Absolute differences for the estinates, excluding the first 4 days of lactation from the actual 305-day milk yield. % absolude average differances may be useful to decide on the control intervals and methods to be used Trapeze II, Holland I, and Centering Date methods In monthly or 4 weeks intervals which are less then % 5 different then the actual yield may be acceptable, considering the economics of the controls.