Çukurova buğday ekiliş alanlarında görülen yabani yulaf (avena SPP.) türleri, gelişme biyolojileri buğday ile karşılıklı etkileşimleri ve kontrol olanakları üzerinde araştırmalar

Abstract

Buğday verimini önemli ölçüde azaltan dar yapraklı yabancı otlardan biri olan ve bugün dünyanın hemen hemen tüm buğday ekim alanlarında bulunan yabani yulaf {Avena spp.) türleri, çok değişik yollarla bu bölgelere yayılmış olup oldukça önemli ekonomik zararlara neden olmaktadır. Çukurova bölgesi içinde sorun büyüktür. Bu çalışmada Çukurova bölgesinde yaygın yabani yulaf {A ve/ta spp.) türlerinin saptanması, Arena sterilfs L.'in farklı yoğunluklarının tarla ve saksı koşullarında oluşturdukları zarar miktarının bulunması ile yabani yulaf {Avena spp. ) türlerine karşı bölgemizde en etkin kontrol yöntemlerinin kombinasyon olanakları ve yabani yulaf türlerinin bölgedeki gelişme biyolojilerinin gözlenmesi amaçlanmıştır. Bu amaçlara bağlı olarak yapılan çalışmada bölgede A.sterilisV. ve alt türlerinin A.fatua L. ve A.barbata Pott. türlerine göre çok daha fazla yaygın olduğu, yoğunluklarının ise yine A.steriiisX.. türünde diğer türlere oranla çok daha yüksek olduğu bulunmuştur. A.sieriiîs L türüne yabani yulaf ile bulaşık olan tüm tarlalarda rastlanırken, A.fatua L. ve A.barbata Pott'ya sadece üçer tarlada rastlanmıştır. Çimlendirme denemelerinde bölgeden toplanan A.st&rf/fs L. tohumlarının minimum çimlenme sıcaklığı 2 °C, optimum çimlenme sıcaklığı 10°C, maksimum çimlenme sıcaklığı 30°C, A.fatua L. tohumlarının minimum çimlenme sıcaklığı 5°C, optimum çimlenme sıcaklığı 10°C, maksimum çimlenme sıcaklığı 30°C olarak bulunmuştur. Her iki yabam` yulaf türünün de dormansiye sahip olduğu, birinci tohumların ikinci tohumlara göre dormansiden daha önce çıkarak çimlendiklerisaptanmıştır. Ayrıca kavuzsuz tohumlar kavuzlu tohumlara göre çimlenme yeteneğine daha önce kavuşmuşlardır. Çukurova'da farklı yörelerden toplanan A.sterfffsL. tohumlarının yapay eşdeğer koşullarda yetiştirildiğinde biyolojik gelişmelerinde bir farklılık bulunmamış olup bölgenin iklim koşullarında farklı ekotipl et ol uşturrnadı ki arı sonucuna varılmıştır. Tarla koşullarında rn2'de 3 adet A.sterilisl. yoğunluğunun buğday gelişimi ve verimini ekonomiklik düzeyinde etkilediği saptanmış, ayrıca A.sterilis L üç buğday gelişme döneminde, örneğin 2-4 yapraklı, kardeşlenme, sapa kalkma gibi, yok edilmiş en yüksek verim buğday 2-4 yapraklı dönemde iken yabani yulafın yok edilmesinden elde edilmiştir. Çalışmanın diğer amaçlarından birini de yabani yulaf kontrol yöntemlerinin kombinasyonları oluşturmuştur. Kimyasal savaş çalışmalarında en iyi sonucu 2-4 yapraklı dönemde kullanılan dichlofop-rnethyl etkili rnaddeli herbisit vermiştir. Bu herbisit ile yabani yulafa karşı % 91.8'lik bir etki görülmüştür. Mekanik kontrol uygulamalarında ise en iyi sonuç buğday haşatından hemen sonra derin sürüm ile buğday ekiminden önce yüzeysel sürümün beraberce uygulandığı kombinasyonlardan alınmıştır. Ancak tek başına mekanik kontrol yöntemleri, yabani yulafı yeterince kontrol altında tutamamıştır. Bu nedenle yukarıda söz konusu ettiğimiz hasattan hemen sonra derin sürüm, ekimden önce yüzeysel sürüm ve buğday ile yabani yulaf 2-4 yapraklı dönemde iken dichlofop-rnethyl ile kimyasal savaşın kombinasyonu en iyi yöntem olarak bulunmuştur.

Studies on wild oat {Avena spp.) species and their growth characteristics, competition between wild oats and wheats, and control possibilities in wheat fields of Çukurova Region. 7.SUMMARV Wild oat {A vena spp.) is one of the most economical harmful annual grassy weed of wheat fields in many areas of the world. Wild oat which have been distributed in many ways and have caused important damages are also an important problem in Çukurova Region. The present study was carried out in order to determine the most important wild oat (A vena spp.) species in Çukurova Region, and to investigate competition between various densities of Arena steri lis L. and wheat plants in field, and pot conditions, and to reveal the most effective control means, and to obtain data to provide information for future biological studies of seeds. and for field studies of A.sieritts. Firstly, a survey was carried out to determine the wild oat species in Çukurova Region. It was found that the most dense and widespread species in this region was A.sieriJfs and its subspecies'. Two other A vena species, A.faiua L. and A.har&ata Pott, weren't important. A steriffs was seen in all infected fields, but A.faiua and A. beraata were only seen in three fields. Seed germination studies were done with A. steril f s and A.faiua. Minimum, optimum and maxtimum germination temperatures were found to be 2°C, 10°C and 30°C for A. steriffs, and 5*C, 10°C and 30°C for A.faiua respectively. The seeds used in this study were collected in Çukurova Region. It was revealed that the both species had dormancy under Çukurova conditions. Dormancy were completed earlier in first seeds of A.steriîis than second seeds. In addition, seed germination were seen earlier in non-hull seeds of A.steriîis than hull seeds. There observed no morphological differences between the wild oat (A.steriîis ) of which seeds were collected from various ecological localities of Çukurova when they were grown at the same climatic and nutrient conditions. Therefore, it was concluded that there was not any new ecotype in different localities of Çukurova. Competition studies were also done in the field conditions. It was found that wheat could be effected negatively as general plant development and yield even at the lowest density of A.steriîis (3 p/mi$/m^). A.steriîis were removed at 2-4 leaves, tillering and stern elongation stages and it was found that the best results were obtained when wild oats were removed at 2-4 leaves stage of wheat. The possibilities of most effective control measures were also studied with various control combinations. In chemical control studies, the best results and highest wheat yield were obtained by using herbicide, dichlofop-rnethyl 28 % at 2-4 leaves stage of wheat.This herbicide gave satisfactory control (91.8 % ) against A.sterflfs. In mechanical control studies, the best results and highest wheat yield were assured by combination of deep cultivation just after harvest, and superficial cultivation just before sowing. However, the mechanical control combination was not a definite solution for controlling A.steriîis in wheat fields. For that purpose, the best result was obtained by application of the dichlofop-rnethyl at 2-4 leaves stage of wheat combined with mechanical control practices, and this combination might be recommended against A.steriîis control in wheat fields as the most effective way.