Yenidünyalarda (eriobotrya japonica lindl.) fizyolojik, biyolojik ve morfolojik araştırmalar

Abstract

-222- 6. ÖZET Çalışmalar, 1982-1983, 1983-1984 yıllarında Antalya Turunçgiller Araştırma Enstitüsü, Araştırma ve Uygulama Bahçesinde yürütülmüştür. Yenidünyalarda çiçek tomurcuğu oluşumu ve çiçek organ taslaklarının oluşum ve gelişimlerini incelemek üzere, Gold Nugget, Akko XIII, Tanaka, Hafif Çukurgöbek çeşitlerinden, sürgün ucunda değişimin henüz başladığı ağustos ayı sonlarından itibaren, çiçeklerin açılmasına kadar H er gün aralarla tomurcuk örnekleri alınmıştır. Bu örnekler, üç okülerli stereomikroskop altında açılarak, tomurcukların oluşum ve gelişim evreleri belirlen miştir. Döllenme biyolojilerine ilişkin çalışmalarda, bu dört çeşide ek olarak, Yuvarlak Çukurgöbek ve Uzun Çukurgöbek çeşitleri de ele alınmış ve bunlar üzerinde, fenolojik gözlemler, çiçek tozu çimlendirme denemeleri, kendileme, serbest tozlanma ve karşılıklı tozlama çalışmaları yapılmıştır. Ayrıca, çeşitlerin meyve büyüme durumlarını belirlemek üzere, çiçeklerin küçük meyveye dönüştüğü en erken dönemden meyveler olgunlaşıncaya kadar, birer hafta aralarla çap ve boy ölçümleri yapılarak, meyve büyüme eğrileri çıkarılmıştır. Büyümeyi düzenleyiciler uygulanarak partenokarp meyve elde edilmesi ve çekirdek sayısının azaltılması amacıyla yapılan çalışmalarda; denemeye alman bu 6 çeşidin kastre edilmiş ve kastre edilmemiş çiçekleri üzerine 1. yılda 25, 50 ve 100 ppm GA, 10,25 ve 50 ppm NAA, 2,5, 5, 10 ppm 2,4-D; ikinci yılda 25, 50 ve 100 ppm Berelex, 10,25,50 ve 100 ppm NAA uygulanmış tır. Denemeler 3 yinelemeli tesadüf parselleri deneme desenine uygun şekilde yürütülmüştür. Çalışma konularından olan, serbest tozlama ve kendileme yoluyla elde edilen meyveler ile, büyümeyi düzenleyicilerin uygulanması sonucu elde edilen partenokarp ve az çekirdekli meyveler üzerinde, pomolojik çalışmalar yapılarak, bu uygulamaların meyveler üzerinde meydana getirebilecekleri değişimler belirlenmiştir. Elde edilen bulgular, her deneme yılı ve uygulama (kastre edilmiş ve kastre edilmemiş) için, ayrı ayrı ele alınarak variyans analizine tabi tutulmuştur. Ortaya çıkan farklılıklar, Tukey testi ile kontrol edilmiştir.-223- Denemelerden elde edilen sonuçlar aşağıda özet halinde verilmiştir. 1. Yenidünyalarda tomurcuk oluşumu ve çiçek organ taslaklarının oluşum ve gelişme evrelerinin ele alınan H çeşitte de aynı sırayı izlediği görülmüştür. Çiçek tomurcuğunda, önce çanak ve taç yaprak taslakları oluşmuş, 1. sıra erkek organ taslaklarının oluşumundan sonra, 2. sıra erkek organ taslakları ile birlikte dişi organ taslağı meydana gelmiştir. Yumurtalıkta tohum taslakları ortaya çıktıktan sonra da, erkek organ başçıklarında çiçek tozu ana hücreleri ve tapet hücreleri görülmüştür. Ancak bu oluşum ve gelişim evrelerinin tarihleri, çeşitlere göre farklılık göstermiştir. 2. Yapılan fenolojik gözlemlere göre Akko XIII, Hafif Çukurgöbek ve Uzun Çukurgöbek en erken tarihlerde çiçeklenirken; Gold Nugget, yuvarlak Çukurgöbek ve Tanaka'nm çiçeklenmeleri daha geç olmuştur. Elde edilen veriler, çiçeklenme tarihlerinin, çeşitlere, yıllara, ekolojilere ve uygula nan kültürel ve teknik işlemlere göre değişebildiğini göstermiştir. 3- Materyal olarak alınan yenidünya çeşitlerinin çiçek tozları, en iyi % 10 ve % 15 konsantrasyonlarındaki şeker çözeltilerinde çimlenmişlerdir. En yüksek çiçek tozu çimlenme oranları, Yuvarlak Çukurgöbek, Akko XIII ve Gold Nugget 'da görülmekle birlikte, ele alınan çeşitlerin hepsinde, çimlenme oranları % 30'un üzerinde bulunduğundan, tamamı iyi çiçek tozu veren çeşitler olarak nitelendirilmiştir. 4. Kendileme çalışmalarının yapılması sonucu, Gold Nugget, Akko XIII, Tanaka (Alanya) ve Hafif Çukurgöbek kendine verimli, Yuvarlak Çukurgöbek kendine kısmen verimli, Uzun Çukurgöbek ise mutlak kendine kısır çeşit olarak belirlenmiştir. 5- Karşılıklı tuzlamalardan elde edilen meyve tutum oranları dikkate alınarak, üzerinde çalışılan çeşitler ve bunlar için önerilebilecek tozlayı- cılar, aşağıda belirlenmiştir. Çeşitler Tozlayıcılar Gold Nugget Uzun Çukurgöbek, Hafif Çukurgöbek Akko XIII, Tanaka Akko XIII Gold Nugget, Tanaka, Yuvarlak Çukurgöbek, Hafif Çukurgöbek, Uzun Çukurgöbek-22k- Tanaka Hafif Çukurgöbek Uzun Çukurgöbek Yuvarlak Çukurgöbek Hafif Çukurgöbek, Uzun Çukurgöbek, Gold Nüğget, Yuvarlak Çukurgöbek, Akko XIII Uzun Çukurgöbek, Gold Nugget, Akko XIII Gold Nugget, Tanaka Hafif Çukurgöbek, Akko XIII 6. Elde edilen sonuçlar, tozlayıcı çeşit seçiminde çiçek tozu çimlen dirme denemelerinin tek başına yeterli olmayıp, mutlaka karşılıklı tozlama çalışmalarının da yapılması gerektiğini açıkça ortaya koymuştur. 7- En yüksek meyve tutum oranları, denemeye alınan çeşitlerden Gold Nugget, Tanaka ve Akko XHI'de, serbest tozlanma ile elde edilmiştir. 8. Yenidünyalara ilişkin meyve büyüme eğrilerinin, genellikle çeşitle re göre az çok farklı bir görünüm aldığı, çeşit özeliği olan meyve şeklinin grafik şeklini de etkilediği ve büyüme eğrilerinin `sigmoid`in bir parçası şeklinde olduğu görülmüştür. 9. Ele alınan çeşitlerde, kendileme sonucu, SÇKM, asit ve SÇKM/asit oranının yanısıra, et ve kabuk rengi, kabuk kalınlığı, et sertliği ve meyve lezzetinde önemli bir değişim olmamakla birlikte, meyve tutumu, serbest tozlanmadan daha düşük, meyve ağırlığı daha az, çekirdek oranı genellikle daha yüksek bulunmuştur. Bu sonuçlar, ürünün miktar ve kalitesi yönünden, yabancı tozlanmanın önemini açıkça göstermiştir. 10. Yenidünyalarda büyümeyi düzenleyici uygulanarak, çekirdeksiz meyve elde edilmesi ve çekirdek sayısının azaltılmasında olumlu. sonuçlar elde edilmiştir. Bu yönden en etkili büyümeyi düzenleyici olarak GA belirlenmiş tir. GA uygulamalarında, genellikle, çekirdeksiz yada tanığa göre az çekir dekli meyveler elde edilmiştir. Ancak meyveler daha küçük, küçük çaplı ve uzun şekilli, düşük SÇKM ve yüksek asit içerikli olduklarından bu uygulama lar pratiğe tam olarak önerilememiştir.

-225- 7. SUMMARY These experiments were carried out in Antalya at the experimental orchard of the Citrus Research Institute. Flower-bud formation and flower-organ developing studies were made on four loquat varieties (Gold Nugget, Akko XIII, Tanaka, Hafif Çukurgöbek). Morphological stages of development were determined by dissecting the flower buds under a trinocular dissecting microscope. The studies on pollination biology were made on six loquat varieties. Pollen germinations, self, free and cross pollination studies were followed by the examination of fruit growth of each variety. In order to get parthenocarpic fruit and to reduce the number of seeds per fruit, GA (25-50-100 ppm), NAA (10-25-50 ppm), 2,4-D (2,5-5-10 ppm) were applied on both emasculated and intact flowers during the first year. During the second year Berelex (25-50-100 ppm), was used and the concentrations of NAA was increased (10-25-50-100 ppm). All the fruits of the above applications were examined pomologi cally. The experiments were designed as `Randomised Parcels with Three Replications`. At the end of experiments the following results were obtained: 1) The flower bud and organ primordia formation and development stages were found similar in all varieties. However the dates of differentiation in each organ primordia depending on the varieties. 2) Akko XIII, Hafif Çukurgöbek, Uzun Çukurgöbek bloomed earlier than Gold Nugget, Yuvarlak Çukurgöbek and Tanaka varieties. 3) Pollen germination studies were made by using 5, 10, 15, 20 percent sucrose solutions. Best results were obtained with 10 and 15 % sucrose solutions. Percentage of germinations were found over 30 % in all the varieties tested. But the highest germination ratio was found at the Yuvarlak Çukurgöbek, Akko XIII and Gold Nugget varieties.-226- k) The result of self pollination studies showed that Gold Nugget, Akko XIII, Tanaka, Hafif Çukurgöbek setted fruits after self pollination, While Yuvarlak Çukurgöbek was partly self sterile, Uzun Çukurgöbek did not give any fruit after self pollination. 5) As a result of these pollination works, the best potential pollinizer for each variety can be listed as follows. Varieties Pollinizers Gold Nugget Uzun Çukurgöbek, Hafif Çukurgöbek, Tanaka Akko XIII Gold Nugget, Tanaka, Yuvarlak Çukurgöbek, Hafif Çukurgöbek, Uzun Çukurgöbek Tanaka Hafif Çukurgöbek, Uzun Çukurgöbek, Gold Nugget, Yuvarlak Çukurgöbek, Akko XIII Hafif Çukurgöbek Uzun Çukurgöbek, Gold Nugget, Akko XIII Uzun Çukurgöbek Gold Nugget, Tanaka Yuvarlak Çukurgöbek Hafif Çukurgöbek, Akko XIII 6) Fruit setting ratio were increased by open pollination on Gold Nugget, Tanaka and Akko XIII varieties. 7) The growth curves of fruits were found in sigmoid shape. 8) Open pollination resulted with more fruit set, heavier fruits and higher flesh /seed ratio in comparison to the self pollination. The other fruit characteristics were not found significantly different. 9) GA was determined as the most efficient growth regulator for getting parthenocarp and reduced seededs fruits in the loquat. GA treat ments resulted with a higher percentage of fruit set than NAA, but the fruits were much smaller than the control and that of NAA. Fruit were light, narrow, long shaped, seedless or with very few seeds. At harvest the contents of total acid was higher and total soluble solid were lower for fruits produced by GA in comparison to NAA and the control. Thus, the fruits became tasteless, sour and the fruit skins were tick, fruit fleshes were in pale colour.