Planlı dönemlerde Türkiye tarımındaki gelişmelerin analizi

Abstract

61 ÖZET Bu araştırmada Türkiye tarımında planlı dönemlerde kaydedilen gelişmeler Dünya, gelişmekte olan ülkeler, gelişmiş ülkeler ve bazı Akdeniz ülkeleri ile kıyaslamalı olarak incelenmiştir. Planlı dönemlerde, gelişmiş ülkelerde tarımsal aktif nüfus, mutlak değer ve oransal olarak azalma gösterirken, ülkemizde oransal azalmaya karşılık, mutlak değer olarak artmıştır. Aynı dönemde ülkemizde efe: il i- dikili alanlar yaklaşık 2,5 milyon hektar artış göstermiştir, Tarımsal üretimde kaydedilen gelişme kısmen tarım alanlarının genişlemesinden, önemli ölçüde verim artışından kaynaklanmıştır, örneğin 1371-1386 döneminde buğday verimi 1070 kg/hektardan 2032 kg/hektara, lif pamuk verimi 32S kg/hektardan 885 kg/ hektara, patates verimi 9500 kg/hektardan, 20408 kg/hektara yükselmiş, benzer gelişmeler diğer ürünlerde da görülmüştür. Planlı dönemlerde ülkemizde buğday üretimi yılda ortalama % 2,7 oranında gelişme göstermiştir, Bu oran patates üretimi için % 4,18; fasulye üretimi için % 0,4; kütlü pamuk üretimi için % 4,4; turunçgil üretimi için % 5,0; sığır eti üretimi için % 1,4; koyun eti üretimi için % 2,03; tavuk eti üretimi için % 6,5; inek sütü üretimi için % 1,6; yumurta üretimi için % 6,0 olarak gerçekleşmiştir, Türkiye'deki gelişimi çeşitli ülke ve ülke gruplarındaki gelişmeler ile kıyaslamak için örnek olarak seçilen bitkisel ürünlerden buğday ve fasulye üretimindeki gelişme ruzı dünya or tamlamasının gerisinde, patates, kütlü pamuk ve turunçgil üretimindeki gelişme hızı ise dünya ortalamasının üzerinde olmuştur, Hayvansal ürünlerden sığır ve keçi eti ile inek sütü üretimi dünya ortalamasının gerisinde, koyun tavuk eti ve yumurta üretimi dünya ortalamasının üzerinde gelişme göstermiştir, Planlı dönemlerde tarım dışı ürünlerdeki ihracat artış hızı, tarım ürünlerine oranla çok daha yüksek olduğundan tarım ürünleri ihracatının toplam ihracat içindeki payı, özellikle 1380' 1 i yıllarda hızla düşmeye başlamış ve î 973 'da % 53,4'den, 1987'de % 18,2'ye gerilemiştir, ülkemiz kişi başına kalori ve protein tüketimi bakımından dünya ortalamasının -üzerinde buna karşılık gelişmiş ülkelerin gerisinde yer almaktadır. Ancak tüketilen kalori ve protein daha çok bitkisel kaynaklıdır. Ayrıca 1361-1385 döneminde Dünya, gelişmiş ülkeler ve gelişmekte olan ülkelerde hayvansal kaynaklı kalori ve protein tüketimi artış gösterirken Türkiye'de azalma olması dikkat çekicidir,

62 SUMMARY In this study, developments in Turkish agriculture during the planned periods were evaluated and compared with world, developing contries, developed cointries and with some Meaditerrenean countries. Although during the planned periods agricultural active population in the developed countries decreased both in relative and absolute terms, in our country, it decreased in relative terms but increased in absolute terms, Within the same period, arable land increased by 2,5 million hectares in Turkey, increases in agricultural production resulted partially frora the expansion of agricultural land but primarily due to the increase in production leves. For instance, wheat yield during the 1971-1386 period increased from 1070 kg/ha to 2032 kg/ha; lint cotton yield increased from 326 kg/ ha to 885 kg/ha; potatoes yield increased from 9500 kg/ha to 20408 kg/ha and similar increases occured in other crops, Wheat production in Turkey have increased by 2,7 % annually during the planned period. The rate of increase in potatoes production was 4,18 %; for beans 0,4 %; for raw cotton 4,4 %; forcitrus 5,0 %; for beef meat 1,4 %; for lamb meat 2,09 %; for poultry meat 6,5 %; for coy milk 1,6 %; for egg production 6,0 %, When these developments in agricultural production of various entities in Turkey were compared with different countries or country groups, ît was found that rate of increases in wheat and bean production was behind the world acerage, rates of increases in potatoes, raw cotton and citrus production were abo/'e the world average, As far as the dairy products were considered, the rate of increase in beef and goat meat and cow milk production was less then the world a%'erage, however, increases in sheep, poultry meat and egg production were above the world average, During the planned periods, rate of increase in exports of the non- agricultural goods were more than the increase in exportsof agricultural goods in total exports decreased steadily in 1980's; decreased from 53,4 % in 1373 to 18,2 ; in 1387, Protein and calory consumption per capita in Turkey is above the world acerage though it is well behind the developed countries. However, protein and calories consumed is mostly vegetative origin, In addition,63 animal protein consumption increased in world, developed and developing countries though, it is noteworthy that it- decreased in Turkey.