Üç ekmeklik buğday çeşidinde tohum miktarının kardeşlenme özellikleri ve verim oluşumuna etkisi üzerinde bir araştırma

Abstract

32 ÖZET Bu araştırma 1988-89 yetiştirme mevsiminde Ç.Ü. Ziraat Fakültesi Tarla Bitkileri Bölümü araştırma alanında yapılmıştır. Bölünmüş parseller deneme planına göre dört tekrarlamalı olarak kurulan denemede Çukurova bölgesinde yaygın olarak yetiştirilen üç ekmeklik buğday çeşidi (Panda, Gemini, Genç-88) dört tohum miktarında ekilmiş ve tohum miktarlarının kardeşlenme seyri, verim ve verim komponentlerine etkisi araştırılmıştır. Sonuçlar aşaçıdaki gibi özetlenmiştir. 1. Çıkıştaki bitki sayısı çeşitlere göre önemli farklılık göstermemiştir. En yüksek bitki sayısı 425 bitki/m2 ile Genç-88 çeşidinde, en düşük bitki sayısı 373 bitki/m2 ile Panda çeşidinde elde edilmiştir. Gemini çeşidinde ise bu deşer 386 bitki/m2 olarak saptanmıştır. Tohum miktarları ise çıkıştaki bitki sayısını önemli ölçüde etkilemiştir. En yüksek bitki sayısı 492 bitki/m2 ile T4 tohum miktarında en düşük bitki sayısı ise 314 bitki/m2 ile T1 tohum miktarında bulunmuştur. 2. Kardeşlenme başlangıcında sap sayısı çeşitler arasında önemli farklı l ık göstermiştir. Metrekaredeki en yüksek sap sayısı Gemini çeşidinde 1285 sap/m2 ile, en düşük sap sayısı ise Genç-88 çeşidinde 1126 sap/m2 ile bulunmuştur. Ekim sıklıklarının ise kardeşlenme başlangıcında sap sayısına önemli etkisi görülmemiş sırasıyla Tl:1164, T2:1197» T3:1323 ve T4:1299 sap/m2 bulunmuştur. 3. Kardeşlenme sonunda sap sayısına bakımından çeşitler ve tohum miktarlarının önemli etkisi görülmemiş, çeşitler arasında en yüksek sap sayısı 801 sap/m2 ile Gemini çeşidinde, en düşük sap sayısı 658 sap/m2 ile Panda çeşidinde ortaya çıkmıştır. Ekim sıklıkları arasında en yüksek sap sayısını 748 sap/m2 ile T4 tohum miktarı, en düşük sap sayısını 668 sap/m2 ile Tl tohum miktarı vermiştir. 4.Fertil sap oranında çeşitler arasında önemli fark çıkmamıştır. En yüksek fertil sap oranı 1.94 ile Gemini çeşidinde en düşük fertil sap oranı ise 1.52 ile Genç-88 çeşidinde ortaya çıkmıştır. Ekim sıklıklarının fertil sap oranına önemli etkisi görülmemiş, en yüksek fertil sap oranı Tl tohum miktarında 1.91 ile, en düşük fertil sap oranı 1.47 ile T3 ve T4 tohum miktarlar ında bulunmuştur.33 5. Çeşitler arasında bitki boyu bakımından önemli farklılıklar görülmüş en usun bitki boyu 94 cm ile Genç-88 çeşidinde en kısa bitki boyu ise 70 cm ile Gemini çeşidinde bulunmuştur. Ekim sıklıklarının bitki boyuna önemli etkisi görülmemiş en uzun bitki boyu 85 cm ile T4 tohum miktarında en kısa bitki boyu ise 82 cm ile T3 tohum miktarında ortaya çıkmıştır. 6. Metrekarede başak sayısı bakımından çeşitler arasında önemli farklılıklar görülmemiş en düşük başak sayısı 564 başak/m2 ile Panda çeşidinde, en yüksek başak sayısı 733 başak/m2 ile Gemini çeşidinde saptanmıştır. Ekim sıklıklarının ise metrekarede başak sayısına önemli etkisi görülmüş en yüksek başak sayısı 711 başak/ m2 ile T4 tohum miktarında en düşük başak sayısı 581 başak/m2 ile T2 tohum miktarında ortaya çıkmıştır. 7. Başak tane alırlığı yönünden çeşitler arasında önemli fark bulunmuştur, en yüksek başak tane ağırlığı 1.44 gr'la Genç-88 çeşidinde en düşük başak tane ağırlığı 0.90 gr'la Gemini çeşidinde saptanmıştır. Tohum miktarlarının bat.na önemli etkisi görülmemiş en yüksek deCTer 1.26 gr'la Tl tohum miktarında, en düşük değer ise 1.15 gr'la T3 tohum miktarında bulunmuştur-. S.Başak tane sayısı yönünden çeşitler arasında önemli fark bulunmuştur, en yüksek başak tane sayısı 40 tane ile Genç-88 çeşidinde en düşük başak tane sayısı 25 tane ile Gemini çeşidinde saptanmıştır. Tohum miktarlarının başak tane sayısına önemli etkisi görülmemiş en yüksek değer 35 taneyle T2 tohum miktarında, en düşük değer ise 31 taneyle T4 tohum miktarında bulunmuştur. 9. Bin tane ağırlığı yönünden çeşitler arasında önemli fark saptanmamış her üç çeşitte bin tane ağırlığı 36 gr olarak bulunmuştur. Tohum miktarlarının da bin tane alırlığına önemli etkisi olmamış, en yüksek bin tane ağırlığı 38 gr'la T4 tohum miktarında, en düşük değer ise 35 gr'la T2 tohum miktarında saptanmıştır. 10. Tane verimi bakımından çeşitler ve tohum miktarı ları arasında önemli farklılıklar bulunmamıştır. Çeşitler arasında en yüksek tane verimini 464 kg/da 'la Gemini çeşidi, en düşük tane verimini ise 446 kg/da' la Panda çeşidi vermiştir. Tohum miktarlarında en yüksek tane verimi 471 kg/da 'la T3 tohum miktarında, en düşük tane verimi ise 434 kg/da' la Tl tohum miktarında bulunmuştur.

34 SUMMARY This research was conducted at the Research Field of Agriculture Faculty of Çukurova University during the growing season of 1988-89. The experiment was arranged split plot expermental design with four replications. Common wheat cultivars which are Panda, Gemini, Genç-88 is grown widely in Çukurova region were sowed. The effects of sowing rates on the tillering, yield and yield components were examined. The results were summarized as follows. 1. Plant per sequeremeter at the emergency according to cultivars were insignificant. The higest value were found with 425 in Genç-88 cultivar, the. lowest value were found with 373 in Panda cultivar. Sowing rates affected palant per sequeremeter. The highest plant per seqeremeter was 492 plant/m2 in T4 sowing rate, the lowest plant per seqeremeter was 314 plant/m2 in Tl sowing rate. 2. The number of stem at the beginning of tillering affected by cultivar. The highest value was 1285 stem/m2 in Gemini cultivar, the lowest value was 1126 stem/m2 in Genç-88 cultivar. The effects of sowing rates were insignificant in this case. Tl:1164, T2:1197, T3:1197, T4: 1323 stem/m2 were found respectively. 3. The number of stem at the end of tillering were not affected by cultivar. The highest value was 801 stem/m* in (3emini cultivar, the lowest value was 658 stem/m2 in Panda cultivar. The effects of sowing rates were insignificant in this case, the highest value was 748 stem/m2 in T4 sowing rate, the lowest value was 668 stem/m2 in Tl sowing rate. 4. Number of head per seqeremeter were found insignificant The highest head number was 733 head/m* in Gemini cultivar the lowest head number was 654 head/m2 in Panda cultivar. Number of head per seqeremeter was not affected by sowing rates. The highest head number was 711 head/m2 in T4 sowing rate, the lowest head number was 581 head/m2 in T2 sowing rate. 5. Among cultivars significant difference were found at plant height. The tollest cultivar was Genç-88 with 94 cm» the shortest cultivar was Gemini with 70 cm. Among sowing rates significant difference were not found in plant height. The tollest plant height was 85 cm in T4 sowing rate, the shortest plant height was 82 cm in sowing rate.35 6. Grain yield were insignificant among cultivars and sowing rates. Among cultivars the highest grain yield was 464 kg/da in Gemini cultivar, lowest grain yiled was 446 kg/da in Panda cultivar. Among sowing rates the highest grain yiled was found 471 kg/da in T3 sowing rate, the lowest grain yield was 434 kg/da in Tl sowing rate. 7. In the case of garin weight per head significant difference were found among cultivars. The highest garin weights was 1.44 gr in Genç-88 cultivar, the lowest garin weight was 0.90 gr in Gemini cultivar. S+wing rates did not affect garin weight. The highest value was found in Tl sowing rate with 1.26 gr, the lowest value was found in 1.15 gr in T3 sowing rate. 8. Garin number per head were significant among cultivars. The highest garin number was 40 garin in Genç-68 cultivar, the lowest garin number was 25 garin in Gemini cultivar. Garin number per head were not effected by sowing rates. The highest value was found in T2 sowing rate with 35 garin, the lowest garin number was found T4 sowing rate. 9. Among cultivar significant differences were not found in the case of 1000 grain weights. These values were found 36 gr three of cultivars. Also sowing rates did not affect 1000 grain weights. The highest and lowest value were 38 gr in T4 and T2 sowing rate respectively. 10. Ear bearing stem rate were insignificant among cultivars. The highest value was 1.94 in Gemini cultivar, the lowest value was 1.52 in Genç-88 cultivar. Sowing rates affected ear bearing stem rate. The highest ear bearing stem rate was 1.91 in T3 sowing rate, the lowest value was 1.47 in T3 and T4 sowing rates.