Doğu Akdeniz bölgesi turunçgillerinde zararlı olan aonidiella (Homoptera:diaspididae) türleri, yayılışları ve değişik turunçgil çeşitlerinde Aonidiella ourantii (maskell)`nin populasyon gelişmesinin saptanması

Abstract

74 ÖZET Doğu Akdeniz Bölgesi turunçgillerinde zararlı olan Aonidiella türleri, yayılış alanları ve değişik turunçgil türlerinde A. aurantii (Maskeli) ile doğal düşmanlarının populasyon gelişmesini saptamak amacıyla, bu çalışma 1986-1988 yılları arasında iklim odalarında ve doğada yürütülmüştür. Doğu Akdeniz Bölgesi turunçgillerinde Aonidiella cinsine bağlı olarak A. aurantii ve A. citrina (Coquillet) olmak üzere iki tür saptanmıştır. A. aurantii genellikle kıyıdan uzak iç bölgelerde ekonomik zararlı olarak ortaya çıkarken, A. citrîna'ya daha fazla kıyı bölgelerde rastlanmış, ancak ne kıyı bölgelerde ne de iç bölgelerde ekonomik bir zararlı olarak tesbit edilmemiştir. Gerek iklim odalarında, gerekse doğada yapılan çalışmalarda, A. aurantii populasyon gelişmesi en fazla limon çeşitleri Kütdikerı, İnterdonato, İtalyan memeli ve portakal çeşidi Washington da, en az da portakal çeşidi hamlin ile mandarin çeşitleri Fairchaild ve Klemantinde saptanmıştır. Türler kendi aralarında karşılaştırıldığında en iyi populasyon gelişmesi limonlarda bulunmuş, bunu portakal, altıntop ve mandarin izlemiştir. A. aurantii populasyon yoğunluğu bitki organlarına bağlı olarak farklılık göstermiş olup, populasyon en fazla meyvelerde, orta düzeyde yaprak ve sürgünde, en az ise gövdede saptanmıştır. Bunun yanında A. aurantii'nin ağacın kuzey yönünde diğer yönlere göre daha iyi populasyon gelişmesi gösterdiği de ortaya çıkarılmıştır.75 Ayrıca bu çalışmada A. aurantii'nin Compendia bifasciata (Howard) ve Aphytıs melinus De Bach olmak üzere bir iç ve bir dış asalağı saptanmış olup, bunlardan A. melinus C. Bıtasciata'ye göre daha etkili olarak bulunmuştur. A. melinus'un parazitleme gücü üzerine konukçu bitkinin etkisinin de araştırıldığı bu çalışmada, asalağın daha fazla portakallara yöneldiği, bunu mandarin, limon ve altıntopun izlediği saptanmıştır. Ayrıca asalağın meyve üzerinde beslenen A. aurantii'yi yaprak, sürgün ve gövde üzerinde beslenenlere göre daha fazla oranda parazitlediği ortaya çıkarılmıştır. Silkme ve gözle kontrol yöntemleri sonucunda deneme parsellerinde 15 avcı tür ortaya çıkarılmış olup, bunlardan Lindorus lophantae Motsch, Chilocorus bipustulatus L. ve Cybocephölus fodori minor EY. 'un A. aurantii'nin birincil avcıları olduğu gözlenmiştir. A. aurantıi ile doğal düşmanlarının populasyon dalgalanmaları arasında bir paralellik ortaya çıkmış, A. aurantinin populasyonunun yüksek olduğu aylarda asalak ve avcı populasyonları da buna paralel olarak seyretmiştir. Ayrıca asalak populasyonunun sonbahar ve kış aylarında diğer aylara göre daha yüksek olduğu ve parazitlenme oranının tüm ayların ortalaması olarak % 10 civarında seyrettiği de saptanmıştır.

76 SUMMARY Aonidiella (Homoptera : Diaspididae) species and their distribution in East Mediterranean citrus areas and population development of Aonidiella ourantii (Maskeli) on different citrus varieties This study was carried out during 1986-1988 to determine which species of Aonidiella, feeding on citrus, existed in Eastern Mediterranean region, distribution, and what their natural enemies were. Their population growth statistics were also calculated both in climatical rooms, and out in the field. Only two species A. aurantii and A. citrina(Coquillet) were found to exist in the region. A. ourantii was very common and economically important pest especially in inland areas. A. citrina was observed mainly in coastal areas, but it never showed high population densities to main pest status. A. aurantii showed higher reproductive rates on lemon varieties of Kütdiken, Interdonato, İtalyan memeli, and on Washington navel. The lowest population a growth statistics were observed on Hamlin orange, and Fairchaild and Klemantin mandarins. When the citrus host species were compared, the highest reproductive rate of A. aurantii was observed on lemon which was followed by orange, grapefruit, and mandarin. The above results were very similar both in climatical room and field studies. Population density of A. aurantii differed according to tissue substrate. Population densities were always higher on fruit, and lower on bark tissues. The populations on leaf and twigs were77 Intermediate. Populations were more dense on north section of trees followed by west, east, and south. The population changes of the natural enumiot» of A. our aril i i was parallel in changes with that of A. aurontii. The density of natural enemies were observed to be higher when the density of A. aurantii populations were high. The average monthly mean of parasitization rate was determined to be abaut 10 percent. Parasitization rate of A. aurantii by Aphytis melinus was always higher on fruits which was followed by leaves, twigs, and barks. When different host plants compared, parasitization rate of A. ourantii was obserwed to be highest on oranges, followed by mandarin, lemon, and grapefruit. Lindorus lophantae Blaisdell, Chilocorus bjpustulatus (L), and Cyfaocephalus fodori minor E.Y. were found to be the main predators of A. ourantii in this study.