Değişik antepfıstığı çeşitlerinin bazı pistacia türleri üzerine aşılanmasında en uygun aşı şekil ve zamanının belirlenmesi üzerinde araştırmalar

Abstract

-71- 6. ÖZET Bu çalışıma, ç.Ü. Ziraat Fakültesi, Bahçe Bitkileri Bölümünde 1989-90 yıllarında yapılmıştır. Araştırmada üniversite kampüsünde doğal olarak yetişen melengiçler {Pistacia tereMntîms, L. ) ve tohumlardan tüplerde yetiştirilen antepfıstığı {Pistacia vara, L. ) atlantik sakızı {Pistacia atîantica, Desf.) ve buttum {Pistacia khinjuk. Stock) çöğürleri kullanılmıştır. Bu materyal yılın değişik zamanlarında yonga, `T` ve yama aşı yöntemiyle aşılanmıştır. Mevsimi içinde süren aşı gözlerinin sayısı saptanmış, aşı sürgünlerinin uzunluk ve kalınlıkları ölçülmüştür. Elde edilen bulgulara göre tüplerde yetişen antepfıstığı, buttum ve atlantik sakızı çöğürleri, antepfıstığı ve buttum' da, mevsimlere göre değişmekle birlikte, her üçünden de olumlu sonuçlar alınmıştır. Tüplerde yapılan aşılamalarda mev3im başında yapılan yonga aşılarının. Haziran ayındaki aşılarda ise `T` aşılarının daha başarılı olduğu görülmüştür. Sonbaharda yapılan aşılarda hem yama ve hem de yonga aşı atlantik sakızı ve antepfıstığında başarılı olmuştur. İlkbaharda yapılan aşılardan çıkan sürgünler büyümüş hazirandakiler ise sürmelerine rağmen ilkbahardakiler kadar büyüyememişlerdir. Öte yandan eylül ve ekimde yapılan Yonga ve T aşılar durgun kalmışlardır. Anaçlar arasında buttum üzerine aşılı olan çeşitler öteki anaçlara göre hızlı bir büyüme-72- göstermişlerdir. 1990 yılında tüplerde yetiştirilen çöğürler üzerine yapılan aşılamalarda en yüksek aşı tutma oranı yaprakların yeni açtığı dönemde uygulanan yonga aşılardan elde edilmiştir. Bu mevsimde anaçlar birbirleriyle karşılaştırıldığında bunların aşı tutma oranları bakımından önemli bir farklılık göstermedikleri saptanmıştır. Ceylanpınar'dan 1989 kış döneminde getirilerek bahçeye dikilen çöğürler Haziran ayında T göz aşısıyla aşılanmış fakat bunlardan Eylül ve Ekim ayında aynı çöğürler üzerinde yapılan yonga ve yama metoduyla aşılananlarda başarı oranı çok yüksek bulunmuştur. Melengiçler üzerine yapılan aşılama araştırmalarında bitkinin fenolojik durumu ile aşı tutma oranları arasında önemli ilişkiler bulunmuştur. Buna göre bitkide vegetatif büyümenin başladığı dönemde yapılan yonga aşılar çok başarılı olmuş ancak mevsimin ilerlemesiyle ve havaların i3inmasıyla yapılan `T` göz aşılarında bu oranlarda düşmeler gözlenmiştir. Sonbaharda ise, tüplerde yapılan aşılarda olduğu gibi yonga ve yama aşıları çok başarılı bulunmuştur. Aşı sürgünlerinde büyüme oranı ile bitkinin kuvveti arasında da yakın bir ilişki vardır. Nitekim kuvvetli ocaklardaki sürgünler yıl boyunca kuvvetli büyümüşlerdir. 1990 yılı ilkbaharında havalar serin geçtiğinden ve yağışlar bir yıl öncesine göre fazla olduğundan gerek aşı tutma oranlarında gerek aşı sürgünlerinin büyümesinde olumlu sonuçlar alınmıştır.

-73- 7. snmuBT This work was carried out in the Department of Horticulture, Faculty of Agriculture, University of Çukurova during 1989-1990. Wild plants of Pistacia tsra&inthus L. grown in the University Campus and Pistacia vara L., P. atlantica, Desf. and P. khinjuk. Stock, seedlings grown in tin or plastic pots were used as the experimental material. These materials were budded at different times of the year with chip, shield (T) or pach budding methods. The number of bud-takes, were noted and the lengths and thickness of the shoots emerged from buddings were measured. Good results were obtained from all the budding methods in the container grown seedlings of P. vara L. and P. khinjuk, Desf. though the rate of success changed by the season. However, in the container grown seedlings, chip buddings at the beginning of the Spring and T buddings in June were more succesfull than the other periods. In the autumn the patch and chip budding of P. atlantica De3f. and P. vera L. seedlings were found very successful. The young shoots emerged from chip buddings performed in Spring were grown faster and stronger than the ones from June-T buddings. On the other hand the patch and chip buddings performed in September and October stayed dormant during the re3t of the autumn and winter. The shoots emerged from the buddings on P. khinjuk Stock, were grown faster than the ones on the-74- other rootstocks. During 1990 the highest rate of bud-take was obtained from the container grown seedlings budded with chip budding when the new leaves emerged from the 3eedling3. In different rootstock3 the rate of bud-takes were found about the same. During the december of 1989 some P. vera L. seedlings were brought from Ceylanpinar State Farm and planted in the Department's Nursery. Those of T budded in June could not grow well but the ones chip or patch budded in September or October rate of bud take was much higher than the T buddings. In the budding experiments on the P. teretenthus L. strong correlations was found between the phenological stage of the plant and the rate of bud-take. When the chip buddings were done at the beginning of vegetative growth very 3uccesful results were obtained. As the time progressed and the weather gradually warmed T buddings were done but the rate of bud- takes significantly decreased. Similar results were obtained from the container grown plants that is the chip and patch buddings performed after bud burst were found succesful. There is a good correlation between the growth of the budding shoots and the strength of the rootstocks. In fact the budding shoots on strong plants were grown strongly during the whole growing season. Since the weather was milder and more rainy during the 1990 spring than the previous year, the rate of bud take wa3 higher and the growth of the budding shoots were more satisfactory than 1989.