Türkiye`de konut sorununa makro yaklaşım modeli

Abstract

76 ÖZET Bu çalışma, Türkiye'de hergeçen gün büyüyen konut açığını, üretilen konutların nicelik ve niteliğinin oluşumundaki faktörleri, mimarlık dalının bu konudaki olumlu, olumsuz etkilerini, konut sorununa yaklaşımın nasıl geliştirilebileceğini, sorunun çözümünün nasıl oluşturulabileceğini belirleyebilmek amacı ile yapılmıştır. Bu araştırma için; 1971-1993 yılları arasında, konu ile ilgili teorik birikimler, yurt içi, yurt dışı yayınlardan incelenmiş, özellik oluşturan konut projeleri karşılaştırılarak araştırılmış, uygulanan projeler, hem yapısal özellikleri, hem de kullanıcıların üretilen mekanlarla ilişkileri yerinde ve yakından gözlenmiştir. Ayrıca; konutun talep ve arzını oluşturan taraflara, kullanıcılara, tasarımcılara, uygulayıcılara, ayrı ayrı, ayrıntılı anketler uygulanmış, sonuçlarından konuya ilişkin analizler elde edilmiştir. Anket bulguları diğer bilimsel verilerle çakıştırılarak, analizlerin senteze dönüşümleri sağlanmıştır. Belirlenen sonuçlarla elde edilen MAKRO-MODEL, Adana, Mersin, Tarsus'ta bulunan toplu konutlarda iyileştirme, yenileştirme şeklinde, Adana'da 2880 konutluk Adana-Koop projesinin hazırlanmasında ise, yeniden üretme şekli ile test edilmiş, sonuçlar, modelin kullanılabilirliğini açıklayacak sentezlere yönelmeyi sağlamıştır. Bu çalışmanın bütün aşamalarında, 1971 yılında yapmış olduğum bina ekonomisine ilişkin tezim ile, 1974-1984, 1990-1993 yılları arasında yapmış olduğum üniversite içi77 araştırmalarım, 1979'da yapmış olduğum `Mimari Projeye Giriş` adlı Yeterlik Çalışması ve 22 yıllık mesleki, % 90' ı uygulanmış durumdaki, yaklaşık 4 milyon metrekarelik serbest proje çalışmalarım, ilgili bütün belge ve verileri ile kullanılmıştır. Şimdiye kadarki birikimimi, bu tez ile, bütünleştirmemin sonucunda, bu çalışmaya, çok değişik, soyut-somut, olumlu-olumsuz yönleri ile önemli katkılar sağlanmıştır denebilir. Belirtilen konular, birbirleri ve bütünle ilişkileri açısından, aşağıdaki şekilde bölümlendirilmiştir. îIk bölümde; problem tanımlanarak, konut üretim ve kullanımındaki parçalar, bu parçaların sorun oluşturmadaki yerleri ve rolleri incelenmeye çalışıldı. Ana tema olan konut ve onun sorunsal yanı kapsamlı olarak ele alındı. îkinci bölümde; tez çalışmasının metodolojisi, konunun geniş ve karmaşık yapısının netleşmesi için, sistematik yaklaşımın kullanılışı, ortaya kondu. Ayrıca; sorunların ve onları meydana getiren parçaların analizleri ile, arz- talep ilişkisi, toplumsal yaklaşım çizgisi, bina ekonomisi açısından yaklaşımlar, rasyonel yaklaşımın özellikleri incelendi. üçüncü bölümde; şimdiye kadar sorunu oluşturan ve araştırmacıların çoğunluğu tarafından parçalar halinde ele alınması kanıksanmış, eğitsel, pratik, yaşamsal işleyişler üretim-tüketim ilişkileri ile, bürokratik aşamaların irdelenmeleri yer aldı. Dördüncü bölümde; soruna parçalı yerine, daha rasyonel boyutları bulunan makro modelle yaklaşımın teze dönüşümü, tanıtılarak, özellikleri, ilişkileri, iç dinamiği anlatıl¬ maya çalışıldı.78 Beşinci bölümde; sorunların çözümleri için yapılabilecekler, onlarla ilgili tercih ve önerilere yer verildi. Makro-model, uygulandığında, öncesi ve sonrası gelişmeler, yapılan durum değerlendirilmeleri yardımıyla gözlendi, eksikler giderilmeye çalışılarak, modelin uygulama potansiyeli ye yöntemsel niteliği artırılmaya çalışıldı. Altıncı bölümde; ortaya konan model, oluşmuş bir yerleşime uygulandığında, İYİLEŞTİRME, oluşmakta olan bir durum¬ da, YENİLEŞTİRME meydana getirebileceği gözlendi. Ayrıca, bu model kullanılarak, yeni bir toplu konut uygulaması yapıldığında, sağlanacak avantajları belirleyebilmek amacı ile Adana'da 2880 konutluk Adana-Koop uygulama ve öneri büyüyen-bahçeli konut projeleri, hazırlandı. Varılan sonuçlar, genel sonuçların elde edilmesinde, hem amaç, hem de araç olarak kullanılmaya çalışıldı. Yedinci bölümde ise; daha fazla açıklama elde edebilmek için bazı alt sistemler getirilmiştir. Bunlar; iletişim, mimarlık eğitimi, mekan organizasyonu, vb., gibi alt sistemler olabilir. Sonuç bölümünde de; hedeflenen çalışma ürünlerinin hangilerinin elde edilebildiği, ortaya konmaya çalışılan orjinal yaklaşım yönteminin olumlu- olumsuz yönleri irdelenerek, eksiklerinin belirlenip, diğer araştırmacılarca giderilmesine çalışılabileceği belirtildi. Bu araştırmacıların yapabilecekleri ilgili araştırma konuları, başlıklar halinde sunuldu. Model ve kullanılışı konusunda bütün ilgililere açık öneriler getirilmeye çalışıldı.

79 SUMMARY The aims of this study are, to define the following facts: * growing housing-gap of Turkey, * the factors influencing the quantity and the quality of the produced houses, * the positive, and the negative impacts of the architecture, * how the approach standart to housing can be improved and how this problem can be solved ? For this research; between the years 1971-1973, accumula tion, related to the subject are searched from local, and foreign sources. Projects, having characteristic qualities are compared and studied, applied housing projects are researched on site and are closely examined with building qualities and users' relations with the produced spaces. Besides; the separately prepared detailed questionnaires are applied to the partners who are involved in housing supply and demand, namely users, designers, contractors, by the analysis of the achieved related results to the subject. The final findings are superimposed with each other and with scientific outcomes to achieve the final synthesis from the group analysis of above accumulation. The achieved MACRO-MODEL was tested with the defined The achieved MACRO-MODEL was tested with the defined results, on the mass houses, in Adana, Mersin, Tarsus, in the form of CURING and RENEWING, and during the preparation of Adana-Coop's Housing Project For 2880 Units results, on the mass houses, in Adana, Mersin, Tarsus, in the form of CURING and RENEWING, and during the preparation of Adana-Coop's Housing Project For 2880 Units in Adana, in the form of the NEWLY PRODUCED, The achieved results rendered the synthesis of the explanation of the possible functionality of the model. During all stages of this study; the following experiences have been utilized: the master thesis submit ted to METU in 1973 about `Cost & Design`, all of the80 researches made about `Architectural Education` and `Theory of Design` during the period 1974-1984 and 1990- 1993 at different universities, personal projects of about 4 million sqm.of which 90 % are realized, 22 years' professional work, with all of the related documents and outcomes. As a result of the concentration of all of these accumulations, it can be said that, concrete or abstract, positive or negative, very different inputs are added to this study. The defined subjects are grouped below, according to their relations to each other and to the whole system. In the first chapter; by defining the problem, the parts in the production, and utilization of a house, the strategic places and the roles during the occurences of the problems, are tried to be examined. Main goal, housing and it's problematic features, are studied extensively. In the second chapter; methodology of the study, in order to clearify the large and complex structure of the subject, use of systematic approaches, are presented. Besides; problems and analysis of the parts which are creating these problems, relation of supply & demand, the approach standart of the society, cost & design approac hes, peculiarities of the rational approach, are studied. In the third chapter; problems that are produced until now, which most of the researchers are fed up with studying partially, namely educational, practical, func tioning life cycle, relations of production & consumption, criticism of bureaucratic stages are presented. In the fourth chapter; instead of partial approach, it is tried to introduce the Macro-Model approach, which has81 more rational dimensions, and an explanation of it's qualities, relations and inner dynamic structure is presented. In the fifth chapter; the feasibilities of the solutions to the problems, related to preferences and proposals are placed. Before and after the application of the Macro- Model, improvements are seen by the help of summing up the situation and it is tried to improve the application potential and methodic quality by neutralising the deficiencies. In the sixth chapter; it is seen that; when the presented model is applied to a settled residential region, CURING; in the case of a region with continuing formation, RENEWING; occurred. Besides, in order to define the advantages of the utilisition of this model, Adana-Coop, a real project for 2880 dwellings in Adana and a project for growing house idea are prepared. Achieved results from these projects are tried to be utilised as goal and tool, for having generalisations. In the seventh chapter some of the sub-systems are pre sented to make more detailed explanations. These can be communication systems, architectural education, spatial organization. In the conclusion chapter; by examining the positive and negative sides of the presented original approach, giving the aimed products, are achieved by this study. Defining that; determined missing parts, could be accomplished by other researchers. The related topics, which could be studied at future stages, are listed. Some proposals, about the model and utilisation of the model by all interested and resposible people are presented.