Ağır metallerin ve radyasyonun biyolojik etkilerinin karşılaştırılması

Abstract

V.ÖZET Çevremizde bulunan fiziksel ve kimyasal mutajenlerin sayısı her geçen gün artmaktadır. Her mutajenin limit değerlerde canlılara ne tür zararlar vereceği yaklaşık olarak bilinmesine karşın, düşük dozlara maruz kalınma durumunda oluşabilecek hasarlar kesin olarak bilinememektedir. Bu konu ile ilgili sürdürülen epidemiyolojik çalışmaların çok uzun zaman alması ve kişisel farklılıkların etkili olması gibi dezavantajlar, araştırıcıları daha çabuk ve kişiye özel sonuçlar verebilecek yöntemlerle çalışmaya yöneltmiştir. Bu çalışmada, sanayide kullanımı çok yaygın olan ve dolayısı ile doğal çevrede çok fazla karşılaşabileceğimiz kimyasal mutajenlerden üç ağır metalin farklı tuzlan ve bu tuzlar varlığında, fiziksel mutajenlerden olan gama ışınlarının biyolojik etkisi, mikronukleus (MN) analiz tekniği kullanılarak incelendi. Kurşun, cıva ve kadmiyumun canlılar üzerindeki zararlı etkileri ve organizmada sürekli birikme eğiliminde oldukları iyi bilinmektedir. Buna karşın çok düşük konsantrasyonlarda ve farklı kimyasal bileşimlerde vücuda alınabilecek bu ağır metallerin insan üzerindeki biyolojik etkileri ve doz-cevap ilişkileri henüz tam olarak belirlenememiştir. Bu amaçla yapılan çalışmada, PbCNCb^, Pb(CH3COO)2, HgCl2, HgNO3, CdCl2, Cd(CH3COO)2'ın konsantrasyonuna bağlı olarak MN oluşumu üzerine etkileri incelendi ve in-vitro şartlarda doz-cevap eğrileri elde edildi. Literatürde insan için verilen metal/kan değerleri dikkate alınarak seçilen bütün konsantrasyonlarda Pb(NO3)2 hariç, kullanılan tuzların MN sıklığında anlamlı bir artışa sebep olduğu gözlendi. Buradan elde edilen MN sıklığı değerleri, laboratuvarımızda daha önce Co-60 gamma ışınlan kullanılarak elde edilmiş olan doz-cevap eğrisi ile karşılaştırılarak, radyasyon eşdeğerleri hesaplandı. 69Metal tuzu varlığında, 0,25 Gy doz uygulanarak yapılan denemelerde ise metal tuzlarından hiç birinin, radyasyonun biyolojik etkisini arttırıcı veya azaltıcı bir etkiye sahip olmadığı görüldü. Ağır metal tuzlarının kromozomlarda yaptığı aberasyonların gözlenebilmeği için, her metal tuzunun iki konsantrasyonu için yapılan kromozom aberasyon analizi sonucunda, Pb(NOs)2 hariç, diğer metal tuzlarının, sadece asentrik kromozomların sıklığında bir artışa sebep olduğu gözlendi. SUMMARY THE COMPARISON OF THE BIOLOGICAL EFFECTS OF HEAVY METALS AND RADIATION The number of environmental physical and chemical mutagens increase day by day. The sorts of damage that could be caused by each mutagen at the limit values is almost known but such damages cannot be estimated under low doses of exposure. Researchers are inclined to study with methods that may generate individually specific and fast obtainable results due to disadvantages that such epidemiological studies do take a very long time and that there is a lot of individual differences in most of the case. In the present study, different salts of heavy metals which are widely used in industry and in the presence of such salts, the biological effect of gamma rays as physical mutagens were analysed using micronuclei analysis technique.

Metal tuzu varlığında, 0,25 Gy doz uygulanarak yapılan denemelerde ise metal tuzlarından hiç birinin, radyasyonun biyolojik etkisini arttırıcı veya azaltıcı bir etkiye sahip olmadığı görüldü. Ağır metal tuzlarının kromozomlarda yaptığı aberasyonların gözlenebilmeği için, her metal tuzunun iki konsantrasyonu için yapılan kromozom aberasyon analizi sonucunda, Pb(NOs)2 hariç, diğer metal tuzlarının, sadece asentrik kromozomların sıklığında bir artışa sebep olduğu gözlendi. SUMMARY THE COMPARISON OF THE BIOLOGICAL EFFECTS OF HEAVY METALS AND RADIATION The number of environmental physical and chemical mutagens increase day by day. The sorts of damage that could be caused by each mutagen at the limit values is almost known but such damages cannot be estimated under low doses of exposure. Researchers are inclined to study with methods that may generate individually specific and fast obtainable results due to disadvantages that such epidemiological studies do take a very long time and that there is a lot of individual differences in most of the case. In the present study, different salts of heavy metals which are widely used in industry and in the presence of such salts, the biological effect of gamma rays as physical mutagens were analysed using micronuclei analysis technique.Lead, mercury and cadmium are known harmful effects on living organisms and they tend to accumulate in such organisms. Nevertheless, the biological effects of heavy metals on human body when taken into the body in very low concentrations and different chemical compositions and the related dose-response relationship have not been easily determined yet. The aim of the present study is to determeine the effects of Pb(NC>3)2, Pb(CH3COO)2, HgCl2, Hg(NÛ3)2, CdCl2, Cd(CH3COO)2 on the yield of micronuclei depending on their concentrations were analysed, and dose-response curves were obtained under in-vitro conditions. Micronuclei frequency were found significantly increased with all metal salts exept Pb(N03)2- The value of the micronuclei frequencies were evaluated using with their radiation equivalents by comparing with the value obtained in our previous dose-response curves by using Co-60 gamma rays. 0.25 Gy gamma radiation and metal salts' combine effects were also investigated. Metal salts have not shown any sensitive or protective effect on radiation. Additionally, chromosomal aberration analysis were done for each heavy metal salts' in two different metal salts concentrations. All heavy metal salts, except Pb(NÖ3)2, were increased the acentric frequencies.