Soya fasulyesinin (glycine max. (L.) merrill) atrazine mukavim mutantlarının gama radyasyonu ile teşvik edilmesi

Abstract

ÖZET Bu çalışmada 200 Gy'lik gama radyasyonu ile ışınlanmış tohumlardan yetiştirilen Coles, Amsoy-71 ve 1937 soya çeşitlerinin M2 döllerinde, çekirdekteki genler tarafından kontrol edilen ve çeşitli karakterler taşıyan mutantlarla, kalıtımı kloroplastlardaki genlerle gerçekleşen ve atrazine mukavim olan mutantlar seçildi. Coles soya çeşidinde M2 döllerinden yetiştirilen bitkiler arasından seçilen yaprak morfolojik yapısı ile ilgili mutantların yüzdesi 0.88 olarak bulundu. Amsoy-71 çeşidinde ise bu oran % 2.93 olarak saptandı. 1937 çeşidinde yine yaprak morfolojik yapısı ile ilgili mutantların yüzdesi 1.84 olarak hesaplandı. Coles çeşidinde cüce bitkiye rastlanmazken Amsoy-71 çeşidinde cüce bitkilerin yüzdesi 1.86 ve 1937 çeşidinde % 0.53 olarak saptandı. Klorofil mutantlarının yüzdeleri Coles çeşidi için 1.48, Amsoy-71 çeşidi için 1.07 ve 1937 çeşidi için 1.32 olarak tespit edildi. Mı dölünün hasadında, anadal üzerindeki alt nodlar ile üst nodlardaki baklalar ayrı ayn toplanmıştı. Bu nodlardan toplanan baklalarla oluşturulan M2 dölünde, ilk üç noddan yetiştirilen bitkiler arasından seçilen mutantların oranları üst nodlardan yetiştirilen bitkiler arasından seçilen mutantların oranlarından yüksek olduğu bulundu. M2 dölünden yetiştirilen bitkilerin yaprak diskleriyle yapılan atrazine mukavemet testi sonucunda atrazine mukavim ve toleranslı bitkiler tespit edildi. Seçilen mukavim ve toleranslı bitkilerin yüzdeleri Coles için 1.79, Amsoy-71 için 1.86 ve 1937 için 1.58 olarak hesaplandı. Amsoy-71 çeşidinde atrazine mukavemet ve tolerans gösteren mutantlar ile cüce bitki ve yaprak morfolojik yapısı ile ilgili mutantlann oram diğer çeşitlere göre daha yüksektir. Sonuç olarak gama radyasyonu ile mutasyonların teşvik edildiği; bu üç çeşit için yaprak morfolojik yapısı ile ilgili mutantlar, cüce boylu bitkiler ve klorofil mutantları belirlenerek radyasyonun etkinliği gösterildi ve atrazine mukavim ile toleranslı bitkiler seçildi.

SUMMARY In this research, the seeds of Coles, Amsoy-71 and 1937 soybean varieties which were irradiated with the dose of 200 Gy were used. In the M2 generation of these seeds, the mutants which showed various charecters controlled by the nuclear genes, and which have characters controlled by the genes in chloroplast which make plants resistant to atrazine were chosen. The percentage related with the structure of leaf morphological mutant was found as 0.88 in Coles variety of soybean which were grown from M2 generation. This value was determined as 2.93 %in Amsoy-71 and 1.84 % in 1937. While not any dwarf plants were seen in the Coles variety, the percentage of dwarf plants in Amsoy-71 variety was determined as 1.86 and in 1937 variety this value was 0.53 %. The percentage of chlorophyll mutants in Coles, Amsoy-71 and 1937 were determined as 1.48 %, 1.07 % and 1.32 % respectively. In the harvest of Mi generation the pods on the upper and lower nodes of the main stem were picked separately. In the M2 generation which was formed by using the pods of these nodes, the rates of mutants which were chosen from soybean plants which were grown from the seeds of first three nodes were found higher than the rates of mutants which were chosen from soybean plants which were grown from the seeds of upper nodes. As the result of atrazine resistant test on the leaf disks of the plants which were grown from M2 generation, the plants which were resistant and tolerated to atrazine were determined. The percentages of the selected resistant and tolerated plants were determined as 1.79 for Coles, 1.86 for Amsoy-71 and 1.58 for 1937 In the Amsoy-71 variety, the rate of the mutants which were resistant and tolerated to atrazine and the dwarf plant and mutants which were related with the leaf morphological structure were higher than other varieties. As a result, the efficiency of radiation for three varieties, by determinating the mutants related with leaf morphological structure, dwarf plants and chlorophyll mutants induced by gamma radiation, were showen and the plants which were resistant and tolerated to atrazine were chosen. VI