Büyük ölçekli bazı inşaat projelerinin değerlendirilmesinde bilgisayar destekli çok amaçlı karar verme modeli

Abstract

ÖZET BÜYÜK ÖLÇEKLİ BAZI İNŞAAT PROJELERİNİN DEĞERLENDİRİLMESİNDE BİLGİSAYAR DESTEKLİ ÇOK AMAÇLI KARAR VERME MODELİ Türkiye gibi gelişmekte olan ülkelerde kaynakların en uygun şekilde kullanımı ve bu kaynakların kullanımından ortaya çıkan faydanın sosyal tabakalara sağlıklı dağılımı büyük önem arz etmektedir. Bu sebepten dolayı, büyük yatırım projelerinin değerlendirilmesinde, en uygun alternatif projenin seçiminde rol oynayacak faktörlerin başında ülkenin ekonomik, sosyolojik, kültürel vb. durumu etkin olacaktır. Çok amaçlı karar verme metodu olan Electre metodunu bilgisayar ortamına uyarlayan bu çalışmada geçen kamu ve özel yatırım kavramı, ayrıntılı bir şekilde ele alınmıştır. Klasik karar verme metodları ile çok amaçlı karar verme metodları karşılaştınlmıştır. Electre metodu, diğer karar verme metodlanna göre daha esnek ve kapsamlı bir değerlendirmeye izin veren özelliğinden dolayı, tez çalışmasına konu olan bilgisayar programında esas alınmış ve kodlanması uygun görülmüştür. Gelişen bilgisayar donanım ve yazılım teknolojileri, karar vermede çok daha süratli ve görsel açıdan da daha detaylı ve kolay kullanımı olan programların ortaya çıkmasını sağlamıştır. Önceden çoğunlukla satır - ekranlı çalışan programlan içeren DOS işletim sistemini yerine, görsel zenginliği olan Windows benzeri işletim sistemlerinin yer alması daha kapsamlı programların yazılmasına sebep olmuştur. Bu önemli farklılık dikkate alınarak çalışmanın ana temasını oluşturan karar programı Windows işletim sistemi ortamında çalışacak şekilde tasarlanmıştır. Electre metodu, yatırım projelerini hem nitel hem de nicel karar kriterleriyle beraber değerlendirmeye fırsat vermektedir. Ayrıca, karar vericiye daha kapsamlı ve geniş bir değerlendirme spektrumu ile çözüm sunabilmektedir. Bu özelliklerinden dolayı Electre metodu, yatırım projesi değerlendirme probleminin çözümü için bilgisayar ortamında uyarlanmış ve bir örnek üzerinde başarıyla uygulanmıştır. Sebahattin Dinç Temmuz 2001 VI

ABSTRACT A COMPUTER-AIDED MULTIPLE CRITERIA DECISION MAKING MODEL FOR THE EVALUATION OF MEGA CONSTRUCTION PROJECTS The optimum use of the limited sources and their fair distrubutions to different social groups are imperative in developing countries like Turkey. Therefore, in the evaluation of the mega projects, the economic conditions of the country, as well as social and cultural aspects are the major factors that affect the choice of the right alternative. In the study, first the concepts of public and private investments were discussed. Then, Electre Method, which is a multiple decision making tool, was described and computed. The multiple criteria decision making models were compared with the traditional models. The Electre method was used as a basis for computing because of its flexible and comprehensive features. Advances in hardware and software technologies enabled faster, visual-based and user-friendly programmes used for decision making. Therefore, the model devoloped in this study used a user-friendly Windows-based operating system, rather than DOS system. The Electre method allows to evaluate the investment projects by taking into account both quantitative and qualitative criteria. It also enables the decision maker to evaluate the solution from a wider spectrum. The Electre method was computed and applied successfully to evaluate an investment project. Sebahattin Dinç July 2001 VII