Ormancılık uygulamalarının coğrafi bilgi sistemi ile entegrasyonu

Abstract

Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS), alansal verilerin, öznitelikleri ile beraber elealınabilmelerine ve verilerin öngörülen herhangi bir senaryoya göreayarlanabilmelerine imkân tanıdığı için, plânlama çalışmaları için vazgeçilmez biraraç halini almıştır. Farklı kullanım amaçları için, arazi uygunluğunda etkili olanfaktörleri bünyesinde barındıran ?Çok Kriterli Karar Verme? (ÇKKV)yaklaşımları geliştirilmiştir. Bunlar, yaygın olarak kullanılan bir ?Uygunluk?indeksinin oluşturulmasına dayalı çalışırlar. ÇKKV analizi sonuçları, sonradandaha ayrıntılı mekânsal çalışmalar yürütebilmek için CBS ile ilişkilendirilirler.Plânlanacak bir orman yol şebekesinin, alternatif muhtemel güzergahlarının CBSkullanılarak oluşturulmuş bir ?Sayısal Arazi Modeli? üzerinde değerlendirilmesi,arazi çalışmalarından günler, hatta haftalarca zaman tasarruf edilmesine vesonuçta en iyi hizmet edecek ihtimalin ortaya çıkarılabilmesine, imkân tanır. CBSsayesinde, farklı alternatifler, yol gövdesinin yamaca uygunluğu, yamaçgüvenliğinin tesisi, planlanan yol eğimlerinin uygulanabilirlikleri ve inşaatmasraflarının maliyetleri, standart CBS fonksiyonları kullanılarak, kolayca analizedilebilirler. Bu çalışmada, Çok Kriterli Karar Verme yaklaşımı ile desteklenmişbir CBS'nin, mevcut bir orman yol şebekesinin incelenmesi ve gerçekte varolmayan yeni bir şebekenin plânlanmasında, ne derece kullanışlı olabileceğiaraştırılmıştır. Araştırma sonucunda, yeni plânlanan yol şebekesinin, sadece kendibaşına düşünüldüğünde, eski şebekeye oranla % 7 daha az inşaat gerektirmesinerağmen, ormanı % 3 oranında daha fazla işletmeye açabildiği, yeni şebekenin,ilave tesisler ile desteklenmesi durumunda ise, işletmeye açma oranının % 19,7 ye(bütün ormanın % 96,9 üne erişilebilir) kadar yükseltilebileceği, eski yolşebekesine oranla, ünite içinde yer alan dere ekosistemleri ile etkileşimin % 16,6oranında daha az olacağı tespit edilmiştir. CBS'nin orman yollarınınplânlanmasında, çok kullanışlı ve yararlı bir araç olduğunu göstermekhedeflenmiştir. CBS sayesinde, geçmişte düşünülmesi bile neredeyse imkânsız olansayısız veriyi, plânlamaya dahil ederek, çevresel etkilerin ortadan tamamenkaldırılamasa da, kabul edilebilir seviyelerde tutulabilmesini sağlayacak, çevreyeduyarlı orman yolları inşa edilebilir.

Geographic Information Systems (GIS) have turned out to be an increasinglysignificant tool for environmental planning and environmental impact studies inrecent years. Different ?Multi Criteria Decision Making? (MCDM) approaches aredeveloped to combine factors in land suitability analyses for potential land uses.These MCDM approaches are used to develop a common suitability index. Resultsfrom the MCDM analysis are then linked to a GIS for more detailed spatialanalysis.By evaluating alternative forest road routes in the office, on a Digital TerrainModel, generated with a GIS, days or even weeks can be saved of valuable fieldtime and ultimately, a better design can emerge. Through the use of GIS, manyalternatives can be quickly analyzed for alignment, slope stability, grades andconstruction cost using standard GIS functionality. In this study, a GIS basedroad-pegging approach was tried to assist in initial road planning by eliminatingthe error prone traditional method. Pegging was done on a DTM with digitalcontours, built on a land suitability data generated with MCDM. As a result of theinvestigation, by itself, a proposed new road route required 7 % less road mileagein total while it exploited the forest 3 % more than the present route. Whencombined with the skyline systems, the exploitation ratio rose up to 19.7 % morethan that of the present route. In short, 96.9 % of the whole forest can be exploitedwith newly proposed road route. Interaction with aquatic systems (proximity to asuggested 60 m immediate buffer around creeks) is 16.6 % less than the presentsituation. This paper looks at the usefulness and capabilities of GIS, backed by aMCDM approach in the evaluation of a built forest road network, and in planningof a new hypothetical network. It was intended to show that GIS could be aninvaluable tool in forest road and transportation planning. With it, numerousinputs, impossible to integrate in the past, can be incorporated into anenvironmentally sound forest road planning.